Udzieł u miascovych vybarach nie pavinien raźjadnoŭvać apazycyju i zasłaniać saboj akcyi hramadzianskaha supracivu. Piša Jury Čavusaŭ.
Udzieł u miascovych vybarach nie pavinien raźjadnoŭvać apazycyju i zasłaniać saboj akcyi hramadzianskaha supracivu. Piša Jury Čavusaŭ.
Palityčnyja partyi, što ŭvachodziać u kaalicyju abjadnanych demakratyčnych siłaŭ (ADS), aktyŭna ŭklučylisia ŭ praces padrychtoŭki da miascovych vybaraŭ. Vybary ŭ miascovyja saviety papiarednie pryznačany na 14 studzienia 2007 h., to bok pačatak pieradvybarčaj kampanii prypadaje na kastryčnik 2006 h. Ahulnapryniataje mierkavańnie, što apazycyi varta brać udzieł u hetych vybarach. Vidavočna, što dla partyjnych strukturaŭ na miescach i dla kiraŭnictva partyj miascovyja vybary mohuć stać vyratavalnym kruham, to bok realnaj dziejnaściu, jakoj možna budzie zahruzić aktyvistaŭ.
Heta dazvolić skončyć peryjad ničohanierableńnia paśla prezydenckich vybaraŭ, kali apazycyju vinavacili ŭ tym, što jana nia maje dalejšaha stratehičnaha planu prychodu da ŭłady.
Adnak udzieł u miascovych vybarach nia moža być asnoŭnym elementam stratehii baraćby za ŭładu ŭ Biełarusi. Upłyŭ miascovych savietaŭ mizerny, a kantrol vykanaŭčaj ułady za pracesam farmavańnia deputackaha korpusu absalutny. Źmiena ŭłady nia moža dasiahacca rabotaj u ramkach vybaraŭ u miascovyja saviety. Z ulikam stratehičnaj zadačy demakratyzacyi Biełarusi miascovyja vybary tut nia meta, a srodak. Udzieł u miascovych vybarach efektyŭny tolki jak častka šyrejšaha prajektu, jaki byŭ by skiravany na złom režymu ŭ Biełarusi. Pakolki na ciapierašni momant takoha šyrokaha prajektu niama (dakładniej, jość roznyja jaho varyjanty, anivodzin ź jakich nie prymajecca ŭsimi ŭ ADS jak realny), taktyčnaja zadača ŭdziełu ŭ miascovych vybarach vychodzić na pieršy plan. Isnuje niebiaśpieka taho, što ŭdzieł u miascovych vybarach – zahadzia skazany na parazu – stanie hałoŭnaj zadačaj apazycyi na bližejšy peryjad. Heta najchutčej pryviadzie da viartańnia stratehii elektaralnaj baraćby. U vyniku ADS zhubić tyja dasiahnieńni, jakich apazycyja damahłasia padčas prezydenckich vybaraŭ 2006 hodu.
U ciapierašni čas palityčnyja struktury rychtujucca da vyrašeńnia taktyčnaj zadačy svajho ŭdziełu ŭ vybarach u miascovyja saviety, ale pry hetym nie dasiahnuta pahadnieńnia adnosna ahulnaj stratehii demakratyčnaj kaalicyi. Heta moža pryvieści da taho, što druhasnaja kampanija ŭdziełu ŭ miascovych vybarach stanie asnoŭnaj zadačaj apazycyi i sarvie pieršačarhovyja plany prychodu da ŭłady ŭ krainie praz akcyi niehvałtoŭnaha hramadzianskaha supracivu. U hetym kantekście ŭdzieł u miascovych vybarach pavinien razhladacca vyklučna jak častka šyrejšaha prajektu prychodu da ŭłady. Mienavita raspracoŭka takoha prajektu – zaraz asnoŭnaja zadača apazycyi, a zusim nie ŭzhadnieńnie farmatu ŭdziełu ŭ miascovych vybarach.
Miascovyja vybary mohuć stać kropkaj kansalidacyi apazycyi.
Adnačasova varta adznačyć, što pa pytańni ŭdziełu ŭ miascovych vybarach subjekty demakratyčnaj mižpartyjnaj kaalicyi nia majuć rezkich, nieŭłahodžanych supiarečnaściaŭ. Pazycyi roznych subjektaŭ kaalicyi hruntujucca na pryncypie šyrokaha ŭdziełu ŭ miascovych vybarach, adnačasova pryznajecca manipulacyjny (niesvabodny i niespraviadlivy) charaktar hetych vybaraŭ. Metaj udziełu ŭ vybarach nia moža być zavajavańnie najbolšaj kolkaści miescaŭ u miascovych savietach, metaj musić być inšy palityčny efekt – heta pryznajecca ŭsimi.
Takoje stanovišča dazvalaje mierkavać, što raspracoŭka planu ŭdziełu ŭ vybarach u miascovyja saviety, uzhadnieńnie pazycyi roznych partyj i rehijanalnych lideraŭ stanie faktaram, jaki dapamoža pieraadoleć isnyja zaraz supiarečnaści ŭ demakratyčnaj kaalicyi. Miascovyja vybary mohuć stać srodkam vychadu kaalicyi z paślavybarčaha ŭnutranaha kryzisu. Abmierkavańnie taktyčnaj prablematyki z adychodam ad pytańnia zachopu ŭłady ŭ krainie i pytańnia pra liderstva ŭ kaalicyi moža časova pryjadnać hrupoŭki, što supraćstajać u ramkach ADS na platformie ŭzhodnienaj pazycyi pa druhasnym pytańni miascovych vybaraŭ. Ale adnačasova heta budzie aznačać padzieńnie aŭtarytetu hetaj kaalicyi jak palityčnaha subjektu, bo najchutčej novy lider apazycyi Milinkievič nia budzie aktyŭna ŭciahnuty ŭ hetyja pracesy. Miascovyja vybary dapamohuć padniać padpsavany aŭtarytet partyjaŭ, što ŭvachodziać u kaalicyju, ale jašče bolš źmienšać aŭtarytet Milinkieviča jak pryznanaha lidera demakratyčnaj apazycyi.
Chutčej za ŭsio, udzieł u miascovych vybarach biez farmuloŭki adzinaj stratehii ADS (albo kampanii «Za Svabodu!») pavysić rolu palityčnych partyjaŭ, ale stanie krokam nazad u paraŭnańni z kampanijaj vybaraŭ prezydenta. Małavierahodna, što navat pad radykalna palityzavanymi lozunhami miascovyja vybary dazvolać mabilizavać nasielnictva. Miascovyja vybary sami pa sabie nia stanuć katalizataram hramadzianskich pratestaŭ i nia źmieniać palityčnaj sytuacyi ŭ krainie. Ale jak častka adzinaj prahramy dziejańniaŭ jany mohuć stać adnym z krokaŭ pa źmianieńni sytuacyi. Kali takoj prahramy nia budzie, to z kampanii pa miascovych vybarach apazycyja vyjdzie nia tolki pa-raniejšamu raźjadnanaja (albo abjadnanaja tolki farmalna), ale i biez pryznanaha adzinaha lidera, jak było da papiaredniaha Kanhresu demakratyčnych siłaŭ. Heta niedapuščalna.
Zastajucca niavyrašanymi niekatoryja pytańni.
Takim čynam, ADS pryncypova nastrojenyja brać udzieł u miascovych vybarach, bajkot jak varyjant pakul nie razhladajecca. Pry hetym zadača atrymańnia miescaŭ u savietach druhasnaja; hałoŭnaj zadačaj jość razhortvańnie infarmacyjnaj kampanii, praca z nasielnictvam. Ale razam z supolnaj zhodaj subjektaŭ ADS u pryncypovych pytańniach nazirajecca šerah razychodžańniaŭ u šerahu taktyčnych aspektaŭ takoha ŭdziełu. U tym liku heta nastupnyja pytańni:
– adzin kandydat albo niekalki kandydataŭ ad ADS mohuć balatavacca ŭ adnoj akruzie, što moža być padstavaj dla vybarčaha bajkotu ŭ kankretnaj akruzie (źniaćcie kandydata z ŭłasnaj inicyjatyvy) na znak pratestu suprać falsyfikacyjaŭ;
– mahčymaść udziełu lideraŭ partyj u vybarach;
– farmuloŭka adzinaj prahramy kandydataŭ ADS: aryjentacyja na miascovyja prablemy, lakalnaja kampanija albo aryjentacyja na palityčnyja prablemy, ahulnanacyjanalnaja kampanija;
– nakolki kampanija pa vybarach u miascovyja saviety musić być praciaham kampanii demakrataŭ padčas prezydenckich vybaraŭ (vykarystoŭvańnie ŭžo isnych brendaŭ, lozunhaŭ, prahramnych prapanovaŭ).
Pa ŭsich hetych pytańniach isnuje šyroki spektar dumak jak «za», tak i «suprać». Ciapier jašče rana kazać pra ciapierašniuju kancepcyju ŭdziełu ADS u miascovych vybarach. Adnak isnujuć dva asnoŭnyja padychody da farmulavańnia takoj kancepcyi. Hetyja dva padychody prezentavanyja subjektami AHP, (jak najbolš niezadavolenymi svaim miescam u minułaj kampanii) z adnaho boku, i BNF (jak nastrojenymi na praciah kampanii), z druhoha boku. Inšyja subjekty kaalicyi chutčej schilnyja padtrymlivać pazycyju AHP, aryjentavanuju na bolšaje zadavalnieńnie intaresaŭ partyj, jakija ŭvachodziać u kaalicyju. Ź inšaha boku, prajekt BNF chutčej za ŭsio budzie karystacca padtrymkaj byłoha adzinaha kandydata A.Milinkieviča i najbolš aryjentavany na ŭklučeńnie miascovych vybaraŭ u ahulnanacyjanalnuju stratehiju delehitymizacyi i destabilizacyi režymu Łukašenki.
Takim čynam, asnoŭnyja rysy hetych dvuch padychodaŭ:
– «Prajekt BNF»: praciah palityčnaj kampanii, pačataj prezydenckimi vybarami; strukturnaja apora na abłasnyja vykanaŭčyja kamitety ADS (byłyja rehijanalnyja štaby Milinkieviča); idealahičnaja apora na kampaniju «Za Svabodu!»; aryjentacyja na padrychtoŭku padčas miascovych vybaraŭ masavaj kampanii hramadzianskaha dziejańnia z palityčnymi i sacyjalna-ekanamičnymi patrabavańniami; vyłučeńnie nia mienš za 165 kandydataŭ u abłasnyja i Mienski haradzki saviety praz zbor nia mienš čym 5000 podpisaŭ za kožnaha pretendenta i praviadzieńnie imi radykalna palityzavanaj kampanii; źniaćcie z vybaraŭ usich kandydataŭ ad ADS z zaklikam hałasavać suprać usich, pry hetym na ŭzroŭni rajonnych, miestačkovych i sielskich savietaŭ pytańnie pra źniaćcie kandydata vyrašajecca asobna. U ciapierašnim vyhladzie hety prajekt hučyć davoli radykalna i, kaniečnie, jon budzie źmienieny. Adnak jahonaj pryncypovaj jakaściu jość ułučeńnie miascovych vybaraŭ u kampaniju pa źmienie ŭłady ŭ krainie, niachaj navat stratehija takoj kampanii pakul niezrazumiełaja.
– «Prajekt AHP» nie isnuje ŭ jakaści asobnaha dakumentu, ale asnoŭnyja jahonyja rysy byli ahučanyja pradstaŭnikami AHP na kruhłym stale Nacyjanalnaha kamitetu ADS «Kampanija miascovych vybaraŭ i ahulnanacyjanalnaja kampanija za pieramieny» 13 červienia 2006 h.: bolšaja aŭtanomija miascovych strukturaŭ i samich kandydataŭ; mahčymaść vyłučeńnia niekalkich kandydataŭ ad roznych partyjaŭ ADS u miežach adnoj akruhi; pryjarytet lakalnaha składnika platformy kandydata nad ahulnanacyjanalnaj palityčnaj kampanijaj; pryciahnieńnie da pracy ŭ kampanijach novych ludziej, što dałučylisia da demakrataŭ padčas hramadzianskich pratestaŭ viasny 2006 hodu; praviadzieńnie napradvieśni miascovych vybaraŭ novaha Kanhresu demakratyčnych siłaŭ jak demanstracyjnaha mierapryjemstva i akcyi pa mabilizacyi. U ramkach hetaj kancepcyi dapuskajecca mahčymaść atrymańnia asobnymi demakratami deputackaha mandatu. Pryncypovaj jakaściu hetaha prajektu jość jahonaje pazycyjanavańnie jak novaha jadnalnaha prajektu ADS, jaki pavinien pryjści na źmienu damoŭlenaści časoŭ prezydenckich vybaraŭ.
Da pačatku červienia kancepcyja ŭdziełu ADS u vybarach deputataŭ miascovych savietaŭ pavinna być pryniataja orhanami kaalicyi. Chutčej za ŭsio, budzie syntezavany niejki kampramisny varyjant, pakolki pryncypovych niepieraadolnych supiarečnaściaŭ pamiž prajektami z techničnaha hledzišča niama. Ale jość supiarečnaści palityčnaha i stratehičnaha charaktaru, i jany mohuć pieraškadžać ustojlivaści takoha kampramisu. U pieršuju čarhu vyklikaje sprečki pytańnie ab novym Kanhresie demakratyčnych siłaŭ, ab pierahladzie rašeńniaŭ papiaredniaha Kanhresu i vyznačeńni statusu Milinkieviča. Sklikańnie novaha kanhresu (navat u starym składzie z kaaptacyjaj novych palityčnych subjektaŭ) – adna z stratehičnych zadačaŭ AHP, a ciapier i PKB, a miascovyja vybary mohuć być u hetym sensie tolki nahodaj dla sklikańnia Kanhresu. Niepaźbiežnym jabłykam razładu ŭ hetym razie iznoŭ moža być pytańnie ab statusie Milinkieviča, jaki maje adnosna vysoki (pakul što) rejtynh padtrymki i papularnaści siarod nasielnictva, ale nia maje dakładnaha stanovišča ŭ struktury mižpartyjnaj kaalicyi.
Karaciej, subjekty kaalicyi majuć blizkija pazycyi adnosna samoha ŭdziełu ŭ miascovych vybarach, ale jak tolki padčas dyskusii zakranajucca pytańni stratehičnaha charaktaru – adrazu ŭspłyvajuć antahanistyčnyja intaresy.
Mahčyma, platformaj dla vypracoŭki kampramisnaha varyjantu stanie kancepcyja dvuchuzroŭnievaj kampanii, jakaja prapanuje isnavańnie lakalnych kaalicyjaŭ. Jana moža być realizavanaja jak u ramkach prapanovaŭ AHP, tak i ŭ ramkach kancepcyi BNF. U takim razie pravodzicca ahulnanacyjanalnaja palityzavanaja kampanija, a na ŭzroŭni kankretnaj akruhi idzie zvyčajnaja pieradvybarčaja praca kankretnaha deputata. U hetym razie asnoŭnaj siłaj biespasredna ŭ pracesie samich miascovych vybaraŭ stanoviacca lakalnyja kaalicyi ŭ rehijonach, jakija ŭžo pačali ŭtvaracca. Mienavita ŭ takim farmacie byli efektyŭnymi dziejańni demakratyčnych kandydataŭ padčas miascovych vybaraŭ 2003 hodu.
Kamientary