«Ukrainu stvaryŭ Lenin». A jak ža Taras Šaŭčenka? 12 hrubych padtasovak u pramovie Pucina
21 lutaha rasijski prezident Uładzimir Pucin paśla pasiadžeńnia Rady biaśpieki vystupiŭ sa zvarotam da rasijan, u jakim pasprabavaŭ abhruntavać nieabchodnaść pryznańnia Rasijaj tak zvanych «DNR» i «ŁNR». U hetym zvarocie amal ničoha nie było pra mižnarodnaje prava i pryncypy dobrasusiedstva. Pramova Pucina była prasiaknutaja revanšyzmam i šavinizmam. Pretenzii na Ukrainu jon apraŭdvaŭ šmatsłoŭnymi razvažańniami pra historyju.
Zakłapočanaść Pucina ŭkrainskaj temaj prajaŭlałasia i raniej. Jon to hadzinami razmaŭlaje na hetuju temu z Makronam, to piša vielizarnyja kałonki ŭ rasijskija haziety. Raźbirajem pa punktach, što nie tak z naratyvami Pucina ŭ jahonaj danbaskaj pramovie.
«Zdaŭna žychary paŭdniova-zachodnich histaryčnych staražytnaruskich ziamiel nazyvali siabie ruskimi i pravasłaŭnymi…»
Pucin u hetym vykazvańni śviadoma źmiešvaje absalutna roznyja paniaćci: relihijnuju prynaležnaść (pravasłaŭnyja), a taksama etnonim «ruskija», jaki ŭ roznyja časy abaznačaŭ roznyja paniaćci.
Naprykład, zbornym nazoŭnikam «ruś» (u adzinočnym liku — «rusin») abaznačali słavianskaje nasielnictva Uschodniaj Jeŭropy, u miežach histaryčnych ruskich kniastvaŭ, jadrom jakich była terytoryja sučasnaj Ukrainy, Biełarusi i paŭnočna-zachodniaj častki Rasii.
U Vialikim Kniastvie Litoŭskim etnonim «rusin» abaznačaŭ pravasłaŭnaha ci hreka-katalickaha žychara, jaki havaryŭ na adnym z uschodniesłavianskich dyjalektaŭ. Adnak našy prodki adździalali siabie, «ruskich», ad «maskoŭcaŭ», «maskaloŭ».
U časy Rasijskaj impieryi, jakaja pretendavała na spadčynu Kijeŭskaj Rusi, «ruskimi» nazyvali sučasnych rasijan, ukraincaŭ i biełarusaŭ. Pryčym prodkaŭ sučasnych ruskich nazyvali «vialikarosami».
Kančatkova etnonim «ruskija» ŭ svaim sučasnym, vuzkim značeńni (kali ruskimi pačali zvać tolki «vielikarosaŭ») zamacavaŭsia tolki ŭ 1920-ja hady.
Takim čynam, u časy, pra jakija kaža Pucin, słovy ruś / rusin / ruski mieli našmat bolš šyrokaje značeńnie, čym zaraz. Śviadoma źmiešvajučy blizkija pa hučańni etnonimy z roznych epoch i stahodździaŭ, Pucin imkniecca abhruntavać svajo prava na ŭsie ziemli histaryčnaj Rusi.
Heta nastolki ž absurdna, jak kali b sučasnaja Hiermanija pačała abhruntoŭvać svaje pravy na ziemli sučasnych Niderłandaŭ tolki tamu, što staražytnyja etnonimy sučasnych niemcaŭ i hałandcaŭ taksama pachodzili ad adnaho słova (paraŭnajcie anhlijskaje słova Dutch, niamieckaje Deutsch i hałandskaje Duits).
«Sučasnaja Ukraina całkam była stvorana Rasijaj, dakładniej, balšavickaj, kamunistyčnaj Rasijaj»
Pucin užo nie raz zajaŭlaŭ ab «stvareńni Ukrainy» balšavikami. Jon pieraličvaje najbolš raspaŭsiudžanyja mify, štampy, raskazy i manipulacyi ab Ukrainie i jaje historyi.
Upieršyniu termin «Ukraina» źjaviŭsia ŭ Kijeŭskim letapisie 1187 hoda. Kali była pieršaja zhadka hetaj nazvy ŭ XII stahodździ, jašče nie isnavała ni Rasii, ni Maskoŭskaha kniastva, ni Rečy Paspalitaj, ni Aŭstryjskaj impieryi. Dalej, u nastupnyja hady paśla pieršaha zhadvańnia, Ukraina ŭ letapisach źjaŭlajecca niekalki razoŭ.
U XIX stahodździ, z abjadnańniem bolšaści ŭkrainskich ziamiel i stvareńniem ukrainskaha terytaryjalnaha masiva nazva Ukraina stanovicca abaznačeńniem ukrainskaj nacyjanalnaj terytoryi. Pačynajučy z druhoj pałovy XIX stahodździa, nazva Ukraina ŭžyvajecca va ŭkrainskim hramadzianskim i pryvatnym žyćci, vyznačajučy ŭsiu terytoryju ŭkrainskaha naroda.
Svoju Ukrajinu lubiť.
Lubiť jiji… Vo vriemja lutie.
V ostańniu, tiažkuju minutu
Za nieji Hospoda moliť.
Hetyja słovy ŭkrainski kłasik Taras Šaŭčenka napisaŭ za dziesiacihodździ da taho, jak Uładzimir Lenin źjaviŭsia na hety śviet.
«U 1954 hodzie Chruščoŭ čamuści adabraŭ u Rasii Krym i taksama padaryŭ jaho Ukrainie»
Havorka išła ab całkam prahmatyčnych rečach. «Uličvajučy terytaryjalnaje pryciahnieńnie Krymskaj vobłaści da Ukrainskaj SSR, supolnaść ekanomiki i ciesnyja haspadarčyja i kulturnyja suviazi pamiž Krymskaj vobłaściu i Ukrainskaj SSR». Takoj była matyvacyja pieradačy Kryma ŭ aficyjnych savieckich dakumientach. Koratka i jasna.
Bolš za toje, praktyčna adnaasobna kiravać SSSR Chruščoŭ staŭ tolki ŭ 1957 hodzie. Vosieńniu 1953 hoda, kali kančatkova vyśpieła rašeńnie pa Krymie, i ŭ studzieni 1954-ha, kali startavaŭ praces pieradačy paŭvostrava, Chruščoŭ nie mieŭ mahčymaści rabić tak, jak jamu ŭzdumajecca.
Členy Prezidyuma CK, hałasujučy za pieradaču Kryma, brali pad ŭvahu abjektyŭnyja ekanamičnyja pryčyny, a nie mifičnyja «kapryzy» Mikity Chruščova.
«Paznosili va Ukrainie pomniki Leninu. Heta ŭ ich dekamunizacyjaj nazyvajecca…»
U svaim zvarocie Pucin krytykuje Ukrainu za dekamunizacyju i likvidacyju savieckaj mientalnaj spadčyny. Takaja krytyka Ukrainy hučyć vielmi dziŭna ad prezidenta Rasii, krainy, jakaja adnoj ź pieršych praviała ŭ siabie dekamunizacyju, choć i častkovuju dy abmiežavanuju: viarnuła Leninhradu, Kujbyšavu i Śviardłoŭsku spradviečnyja nazvy Pieciarburh, Samara i Jekaciarynburh, demantavała pomniki Leninu na centralnych płoščach vialikich haradoŭ, adnoj ź pieršych praviała rynkavyja ekanamičnyja reformy.
Ukraina pačała svaju dekamunizacyju našmat paźniej za Rasiju, ale heta čamuści vyklikaje niervovuju reakcyju Rasii.
«Ukrainskaje hramadstva sutyknułasia z rostam krajniaha nacyjanalizmu, jaki chutka nabyŭ formu ahresiŭnaj rusafobii i nieanacyzmu»
Va Ukrainie radykalnyja nacyjanalistyčnyja siły źjaŭlajucca nadzvyčajna marhinalnymi i słabymi, jany nie majuć istotnaha ŭpłyvu na hramadska-palityčnaje žyćcio dziaržavy.
Samaja mocnaja nacyjanał-kansiervatyŭnaja partyja «Svaboda» — jana pa pazicyjach blizkaja da francuzskaha Nacyjanalnaha frontu i niamieckaj «Alternatyvy dla Hiermanii» — na vybarach u Radu nie pieraadoleła i 5% barjer i pa partyjnych śpisach navat nie trapiła ŭ parłamient. A pa adnamandatnych akruhach zdoleła pravieści ŭ parłamient tolki adnaho deputata.
Adzin deputat ad nacyjanalistaŭ na cełuju Radu — badaj, ciažka znajści inšuju jeŭrapiejskuju krainu, dzie b nacyjanalisty i nacyjanał-kansiervatary byli b takimi słabymi i niepapularnymi.
Bolš za toje, Rasija padtrymlivaje ciesnyja suviazi z tym ža Nacyjanalnym frontam i «Alternatyvaj dla Hiermanii», dy navat ź jašče bolš radykalnymi siłami. Dziejnaść Le Pen, Salvini i Orbana padkreślena pryjazna aśviatlajecca rasijskaj prapahandaj. Ale krajni nacyjanalizm — heta Parašenka i Zialenski.
Dziŭnymi hučać abvinavačvańni Ukrainy i ŭ rusafobii. Va Ukrainie žyvuć miljony etničnych ruskich. Bolš za toje, u 2019 hodzie ŭkrainskija hramadzianie ŭ jakaści prezidenta vybrali Uładzimira Zialenskaha — ruskamoŭnaha jaŭreja, jaki nu nijak nie ciahnie na rolu ŭkrainskaha nacyjanalista ci rusafoba.
«Majdan nie nabliziŭ Ukrainu da demakratyi i prahresu, kraina pieražyvaje hramadska-palityčny kryzis»
Mienavita Majdan dazvoliŭ Ukrainie nie skacicca ŭ aŭtarytaryzm, dazvoliŭ źbierahčy šaniec na budaŭnictva kansalidavanaj demakratyi z rynkavaj ekanomikaj. Taksama Majdan dazvoliŭ krainie źbierahčy stratehičny kurs na jeŭraatłantyčnuju intehracyju — kurs, jaki prapisany va ŭkrainskich zakonach, i jaki padtrymlivaje absalutnaja bolšaść nasielnictva hetaj krainy.
Paśla Majdana va ŭkrainskuju ŭładu pryjšli mnohija aktyvisty i novyja tvary, jakija stali drajvierami ekanamičnych i sacyjalnych reformaŭ. Niahledziačy na faktyčnuju akupacyju Rasijaj hałoŭnaha industryjalnaha rehijona Ukrainy (Danbasa), a taksama hałoŭnaha rekreacyjnaha rehijona (Kryma), niahledziačy na patrebu tracić šalonyja hrošy na nacyjanalnuju abaronu na fonie rasijskaj ahresii, Ukraina za apošnija hady viarnułasia da ŭstojlivaha ekanamičnaha rostu. Kraina praviała maštabnyja reformy ŭ miascovym samakiravańni, stvaryła rynak ziamli, dabiłasia pośpiechaŭ u ličbavizacyi dziaržaŭnych pasłuh, amal z nula pabudavała armiju i sistemu nacyjanalnaj abarony. Za apošnija hady kraina pieratvaryłasia ŭ adzin z hałoŭnych aŭtsorsinhavych centraŭ raspracoŭki prahramnaha zabieśpiačeńnia ŭ Jeŭropie.
Za 2016—2021 hady Ukraina pakazała lepšyja tempy ekanamičnaha rostu, čym Biełaruś i Rasija. Kraina z hoda ŭ hod źbiraje rekordnyja ŭradžai. U 2021 hodzie siarednija zarobki va Ukrainie zraŭnialisia ź biełaruskimi.
Va Ukrainie, niahledziačy na niestabilnaść i niespryjalnuju situacyju ŭ śviecie, adbyvajecca cyvilizavanaja źmianialnaść ułady, jak, naprykład, u 2019 hodzie. Takaja ratacyja elitaŭ źjaŭlajecca drajvieram dla ekanamičnaha i sacyjalnaha prahresu.
«Ukraincy masava pakidajuć Ukrainu»
U svaim zvarocie Pucin źviarnuŭ uvahu na imklivuju depapulacyju Ukrainy. Maŭlaŭ, krainu pakinuli ŭ pošukach lepšaj doli miljony ludziej. I heta praŭda. Ale jość niuansy.
Najbolš imklivy praces depapulacyi Ukrainy byŭ u 1990-ja hady, a taksama z prychodam da ŭłady prarasijskaha palityka Viktara Janukoviča.
Nasupierak pucinskaj prapahandzie, paśla padziej 2014 hoda nie tolki kraina pačała intensiŭna raźvivacca ekanamična, ale i kolkaść ukraincaŭ, jakija vyjazdžajuć z krainy nazaŭždy, istotna źniziłasia.
Bolš za toje, pracoŭnaja mihracyja źjaŭlajecca absalutna narmalnym pracesam dla krain u pracesie refarmavańnia, dla hramadzian jakich tolki niadaŭna adkrylisia zamiežnyja rynki pracy, dzie jany mohuć zarabić bolš. Padobnyja chvali mihracyi ŭ svoj čas pieražyvali i Polšča, i Litva, i inšyja postsacyjalistyčnyja krainy, ale z rostam dabrabytu mnohija ludzi pačali viartacca dadomu, i mihracyjnaje salda znoŭ stała stanoŭčym.
Dy i ŭ samoj Rasii situacyja ź mihracyjaj nie skazać kab nadta dobraja. Pavodle AAN, za miažoj pražyvajuć bolš za 10 miljonaŭ vychadcaŭ z Rasii. Heta treci pa vieličyni pakazčyk paśla Indyi i Mieksiki.
«Niezaležnaha suda va Ukrainie paprostu niama…»
Tut chaj prakamientuje Basmanny sud Maskvy.
«Praciahvajecca kurs na derusifikacyju i prymusovuju asimilacyju…»
«Viarchoŭnaja Rada biezupynna vypuskaje ŭsio novyja dyskryminacyjnyja akty, užo dziejničaje zakon ab tak zvanych karennych narodach. Ludziam, jakija ličać siabie ruskimi i chacieli b zachavać svaju identyčnaść, movu, kulturu, prosta dali zrazumieć, što va Ukrainie jany čužyja», — kaža Pucin.
I praŭda, va ŭkrainski zakon ab karennych narodach nie ŭklučyli ruskich. Ale, zdajecca, Pucin zusim nie vałodaje terminałohijaj i prosta nie razumieje, čym adroźnivajucca paniaćci «tytulnaja nacyja», «karenny narod» i «nacyjanalnaja mienšaść». Bo ŭkraincy, albo zakarpackija vienhry, naprykład, taksama nie źjaŭlajucca karennymi narodami Ukrainy.
Va ŭsim śviecie pad «karennym narodam» razumiejuć etničnuju supolnaść, jakaja sfarmavałasia na terytoryi niejkaj dziaržavy, źjaŭlajecca nośbitam samabytnaj movy i kultury, maje tradycyjnyja, sacyjalnyja, kulturnyja ci pradstaŭničyja orhany, čaściej za ŭsio składaje etničnuju mienšaść u składzie nasielnictva krainy i nie maje ŭłasnaha dziaržaŭnaha ŭtvareńnia za miežami krainy.
Va Ukrainie takimi narodami źjaŭlajucca krymskija tatary, karaimy i krymčaki. U Rasii takimi narodami možna nazvać karełaŭ, niencaŭ, karakaŭ, baškiraŭ dy inšych.
A voś ruskija va Ukrainie (jak i ŭkraincy ŭ Rasii) źjaŭlajucca nacyjanalnymi mienšaściami, jany majuć ułasnyja dziaržavy. Hetyja nacyjanalnyja mienšaści žyvuć u adryvie ad dziaržavy, dzie ichniaja mova i kultura raźvivalisia.
«Prahučali zajavy ab tym, što Ukraina źbirajecca stvaryć ułasnuju jadziernuju zbroju…»
Takija zajavy nie rabilisia. Nasamreč, prezident Ukrainy Uładzimir Zialenski zajaviŭ, što źbirajecca inicyjavać praviadzieńnie kansultacyj u ramkach Budapiešckaha miemaranduma, u ramkach jakoha Ukraina addała svaju jadziernuju zbroju Rasii ŭ abmien na harantyi biaśpieki. Kali sustreča nie adbudziecca, to Kijeŭ pryznaje miemarandum niadziejnym.
Ale nichto nie kazaŭ, što Ukraina źbirajecca stvaryć svaju jadziernuju zbroju. Na heta niama ni palityčnaj voli, ni hramadskaha zapytu, ni techničnych mahčymaściaŭ.
«Jašče ŭ krasaviku 2008 hoda na Bucharesckim samicie Paŭnočnaatłantyčnaha aljansu ZŠA pracisnuli rašeńnie ab tym, što Ukraina i, darečy, Hruzija stanuć členami NATA»
Na tym samicie Hruzija i Ukraina vielmi chacieli atrymać ad zachodnich partnioraŭ pierśpiektyvu členstva ŭ NATA, płan dziejańniaŭ pa členstvie. Ale hetyja krainy jaho tak nie atrymali ni tady, ni dahetul.
Cikava, što na hetym samicie Pucin skazaŭ Bušu-małodšamu, što «Ukraina heta navat nie dziaržava», a taksama namiaknuŭ, što ŭ vypadku ŭstupleńnia Ukrainy ŭ NATA Rasija moža akupavać Krym i Danbas. Ukraina ŭ NATA tak i nie ŭstupiła, ale Krym i Danbas Rasija akupavała.
«Pry ŭstupleńni Ukrainy ŭ NATA ŭzrovień vajennych pahroz dla Rasii kardynalna pavysicca»
Pucin narakaje, što kali Ukraina stanie členam NATA, to amierykancy tam pastaviać svaju zbroju, i heta nibyta budzie pahražać biaśpiecy Rasii.
«Mnohija ŭkrainskija aeradromy raźmieščanyja niedaloka ad našych miežaŭ. Raźmieščanaja tut taktyčnaja avijacyja NATA, uklučajučy nośbity vysokadakładnaj zbroi, zmoža paražać našu terytoryju na hłybiniu da miažy Vałhahrad — Kazań — Samara — Astrachań.
Razhortvańnie na terytoryi Ukrainy radyjołakacyjnych srodkaŭ raźviedki dazvolić NATA ščylna kantralavać pavietranuju prastoru Rasii až da Urała. (…) Padlotny čas da Maskvy kryłatych rakiet «Tamahaŭk» składzie mienš za 35 chvilin, balistyčnych rakiet z rajona Charkava — 7—8 chvilin, a hipierhukavych udarnych srodkaŭ — 4-5 chvilin», — kaža Pucin.
Ale ž Rasija ŭžo miažuje z krainami NATA! Adlehłaść ad Estonii da Maskvy takaja samaja, jak ad Charkava da Maskvy, nie kažučy ŭžo pra Pieciarburh. Ale pa niejkaj pryčynie Pucin vykarystoŭvaje hety arhumient tolki ŭ adnosinach da Ukrainy.
Kamientary