Ci varta ciapier razhladać kuplu nieruchomaści jak dobruju inviestycyju i srodak źbieražeńnia nakapleńniaŭ?
Pahladzieli na ličby na rynku nieruchomaj majomaści i spytali ŭ ekanamista.
Ceny na «kvadrat» niestabilnyja
Ceny na nieruchomaść u Minsku praciahvajuć zastavacca na davoli nizkim uzroŭni. Siaredniaja cana «kvadrata» ŭ stalicy składaje 1252 dalary. Biez uliku listapadaŭskaha prasiadańnia da $1138, apošni raz nieruchomaja majomaść u stalicy pradavałasia tak tanna tolki ŭ siaredzinie 2017 hoda. Tady košt kvadrata ŭ Minsku apuskaŭsia da 1133 dalaraŭ. Heta była minimalnaja cana «mietra» ŭ Minsku pačynajučy z kanca 2006 hoda.
Samyja vysokija ceny na nieruchomuju majomaść u Biełarusi byli zafiksavanyja vosieńniu 2007 hoda, kali «kvadrat» u stalicy pierasiahnuŭ miažu dźvie tysiačy dalaraŭ. Na samym piku siarednijaia cana mietra ŭ Minsku składała $2011.
Hledziačy na statystyku, stanovicca zrazumieła, nakolki niestabilnyja ceny na nieruchomuju majomaść u Biełarusi. Heta aznačaje, što, układvajučy hrošy ŭ «bieton» na praciahu apošnich 17 hadoŭ, ich možna było jak značna prymnožyć, tak i stracić.
Z-za niestabilnaści cen na biełaruskim rynku ekśpiertka BEROC Nastaśsia Łuzhina ličyć, što kuplu nieruchomaj majomaści ŭ Biełarusi składana razhladać jak sposab zachavać i tym bolš prymnožyć svaje źbieražeńni.
«Kali čałaviek ciapier zadumvajecca ab kupli kvatery z toj metaj, kab tam žyć samomu abo, naprykład, pierasialić dziaciej, to takoje ŭkładańnie moža być całkam apraŭdanym. Kali situacyja ŭ krainie i rehijonie nie budzie mianiacca kardynalnym čynam u horšy bok, to možna mierkavać, što ceny ŭ siarednieterminovaj pierśpiektyvie zachavajucca na raniejšym uzroŭni albo navat krychu padrastuć», — ličyć ekanamistka.
«Haryzont prahnazavańnia abmiažoŭvajecca niekalkimi miesiacami»
Adnak kali razhladać nieruchomuju majomaść jak srodak dla zachavańnia abo prymnažeńnia nazapašvańniaŭ, to na hety kont u ekanamista zusim inšaje mierkavańnie.
«Ciapier haryzont prahnazavańnia abmiažoŭvajecca niekalkimi miesiacami, a kali my havorym pra nieruchomuju majomaść u płoskaści inviestavańnia, to heta pavinny być hady.
My bačym, što 10 hadoŭ tamu cana kvadrata ŭ Minsku była kala 1500 dalaraŭ. Heta značyć, što kali čałaviek ukłaŭ hrošy ŭ kvateru ŭ 2013 hodzie z metaj źbieražeńnia abo nazapašvańnia, to pry jaje prodažy siońnia jon atrymaje admoŭny vynik», — pryvodzić prykład Łuzhina.
Pavodle jaje słoŭ, padobnyja situacyi z cenami na nieruchomuju majomaść charakternyja nie tolki dla Biełarusi, ale i dla inšych krain ź niestabilnaj ekanomikaj, jakija raźvivajucca. U našym ža vypadku dadajecca ryzyka, źviazanaja z palityčnaj situacyjaj jak unutry krainy, tak i ŭ rehijonie ŭ cełym. Asnoŭnaj ryzykaj na biahučy momant, zrazumieła, źjaŭlajecca susiedstva z krainami, jakija vajujuć, i sam fakt datyčnaści Biełarusi da hetaj vajny.
Nielha zabyvacca pra inflacyju
«U jeŭrapiejskich krainach nieruchomaja majomaść patrochu piermanientna dadaje ŭ canie. Ciapier hety praces paskoryŭsia praź inflacyju i vialiki napłyŭ mihrantaŭ z Ukrainy i Biełarusi», — kaža Łuzhina.
Havoračy pra ceny na žyllo, ekanamistka źviartaje ŭvahu, što nielha zabyvać i pra suśvietny ŭzrovień inflacyi.
«Kali ŭjavić, što za 10 hadoŭ košt nieruchomaj majomaści ŭ valutnym ekvivalencie nie źmianiŭsia, to heta jašče nie aznačaje, što vy ničoha nie stracili. Tak jak toj ža dalar za hety pieryjad abiasceniŭsia, to ciapier vy zmožacie dazvolić sabie nabyć na tuju ž sumu značna mienš, čym 10—15 hadoŭ tamu.
Kali ŭziać sproščanuju schiemu, to dla taho, kab ničoha nie hublać pry prodažy nieruchomaj majomaści, jana pavinna raści ŭ canie jak minimum na ŭzrovień inflacyi plus vydatki na biahučaje absłuhoŭvańnie», — tłumačyć Łuzhina.
«Ceny nie mohuć padać viečna, ale pierśpiektyŭ inviestavać u žyllo nie pradbačycca»
Ekśpiertka ličyć, što kali palityčnaja i ekanamičnaja situacyja ŭ krainie nie buduć paharšacca, to abvału cen na nieruchomuju majomaść, jak heta možna nazirać va Ukrainie, dzie za hod vajny padzieńnie skłała kala 30%, čakać nam nie varta.
«Ceny nie mohuć padać viečna, u advarotnym vypadku budzie źnižacca kolkaść prapanoŭ na rynku, zabudoŭščyki skarociać tempy budaŭnictva, što spynić padzieńnie, bo naŭrad ci niechta stanie pradavać nieruchomuju majomaść nižej za jaje sabiekošt.
U toj ža čas ja nie baču pieradumoŭ dla taho, kab ceny pačali raści tak, kab možna było razhladać hety kirunak u jakaści inviestycyj», — ličyć ekśpiertka.
Akramia taho, što ceny na nieruchomuju majomaść u stalicy praciahvajuć zastavacca na ŭzroŭni 2016—2017 hadoŭ, u Minsku nazirajecca inšaja tendencyja, jakaja kaža pra toje, što ceny naŭrad ci pojduć uharu.
Paralelna ź nizkimi cenami na žyllo ŭ Minsku praciahvaje raści kolkaść prapanoŭ kvater u arendu. Za miesiac prapanova pavialičyłasia na 2,2%, a za hod — na 14,4%. Heta pryvodzić da źnižeńnia arendnych stavak.
«Ciapier rynak na baku arandatara, mienavita jon vyrašaje, jakimi buduć ctaŭki. Rost prapanoŭ i padzieńnie arendnych stavak źnižajuć inviestycyjnuju pryvabnaść žyłoj staličnaj nieruchomaj majomaści.
Kali ž u biahučych umovach prosta ŭkłaści hrošy ŭ nieruchomuju majomaść biez nastupnaj zdačy ŭ arendu, to takija inviestycyi adnaznačna buduć stratnymi, a kali žyllo nabyvajecca z pryciahnieńniem kredytavańnia — tym bolš», — adznačaje Nastaśsia Łuzhina.
Adnym z važnych faktaraŭ, jaki budzie ŭpłyvać na košt nieruchomaj majomaści, jana nazyvaje vysoki ŭzrovień emihracyi.
«Emihracyjny ŭpłyŭ budzie raściahnutym pa časie»
Asabliva dobra heta zaŭvažna pa Minsku, nasielnictva jakoha ŭpieršyniu za mnohija dziesiacihodździ stała źnižacca ŭ 2021—2022 hadach.
«Za apošnija hady Biełaruś pieražyła ŭžo dźvie chvali emihracyi. Samaja masavaja była źviazanaja z pačatkam vajny, kali z krainy masava stali rełakavacca IT-kampanii razam ź piersanałam, tamu my nazirajem tendencyju, kali kvatery ŭ rehijonach za hod źlohku padaraželi, a ŭ Minsku — nie».
Adznačajecca, što ŭpłyŭ masavaj emihracyi z krainy budzie doŭhim pa časie.
«Ludzi, jakija źjechali žyć za miažu ŭ bolšaści vypadkaŭ nie vystaŭlajuć na prodaž nieruchomuju majomaść u Biełarusi, pakul jany nie ŭładkujucca na novym miescy. Heta zaciažny praces, jaki kaža pra toje, što bolšaja častka tych, chto źjechaŭ, jašče nie vystaviła na prodaž svajo fyllo. Mnohija, naprykład, spačatku sprabujuć zdać jaje ŭ arendu. Ale ŭsio roŭna praces pastupova idzie», — adznačaje Łuzhina.
Słovy ekanamistki ŭskosna paćviardžaje jak statystyka rostu prapanoŭ žylla ŭ arendu, tak i toj fakt, što za miažoj prykmietna vyras popyt na kuplu žylla z boku našych hramadzian.
Tak, naprykład, za minuły hod, kolkaść biełaruskich hramadzian ź nieruchomaj majomaściu ŭ Litvie vyrasła amal u dva razy. Raście kolkaść ździełak pa nabyćci nieruchomaj majomaści biełarusami ŭ Polščy. Taksama pa vynikach minułaha hoda biełarusy zaniali 13-je miesca siarod zamiežnikaŭ, jakija nabyvajuć nieruchomuju majomaść na Kipry.
«Minuły hod pakazaŭ, što ŭsio vielmi chutka moža źmianicca»
Što tyčycca kamiercyjnaj nieruchomaj majomaści, to, pa słovach ekanamistki, situacyja tam bolš składanaja, čym na rynku žylla.
«Da 2022 hoda inviestavańnie ŭ kamiercyjnuju nieruchomuju majomaść było vyhadnym, ale minuły hod pakazaŭ, što ŭsio vielmi chutka moža źmianicca. Masavaja rełakacyja IT-kampanij pryviała da značnaha źnižeńnia popytu na ofisnyja pamiaškańni. Arendadaŭcy byli vymušanyja źnizić canu z 12—20 jeŭra za kvadrat da 9—10 jeŭra».
Adnak Łuzhina adznačaje, što biahučy hod pavinien być bolš paśpiachovym dla arendadaŭcaŭ, čym minuły.
«Z-za značnaha źnižeńnia stavak ofisnymi płoščami ciapier stali cikavicca tyja, chto raniej nie moh sabie ich dazvolić, źjaŭlajecca cikavaść da arendy z boku dziaržavy. Ale pra rost pryvabnaści takoj nieruchomaści z punktu hledžańnia inviestavańnia havorki nie idzie, bo dla prykmietnaha rostu stavak pa arendzie nieabchodny prytok biznesu ŭ krainu».
Kudy ŭ takim vypadku ŭkłaści hrošy?
Najmienš ryzykoŭnym sposabam zachavańnia nazapašvańniaŭ u biahučaj situacyi ekanamistka nazyvaje bankaŭskija ŭkłady.
«Dziaržava harantuje poŭnaje viartańnie ŭkładaŭ, choć peŭnaja ryzyka tut taksama prysutničaje. Mohuć być situacyi, jak heta było, naprykład, u sakaviku 2022 hoda, što źniać hrošy z rachunku adrazu nie atrymajecca. Da hetaha času niekatoryja banki zachoŭvajuć abmiežavańni.
Ź inšaha boku, kali my havorym pra ŭkładańnie srodkaŭ u nieruchomuju majomaść z metaj inviestavańnia, to my pavinny razumieć, što heta nizkalikvidny aktyŭ. Chutka pradać jaho pa rynkavaj canie nie prosta, a kali niechta zachoča terminova pazbavicca ad nieruchomaj majomaści, kab atrymać hrošy, to pryjdziecca rabić vialiki dyskont. U takim vypadku nijakaj havorki pra ŭdałaje źbieražeńnie srodkaŭ, a tym bolš pra ich pamnažeńnie iści nie moža», — padkreślivaje Nastaśsia Łuzhina.
Zachoŭvać vialikija sumy hrošaj u trochlitrovym słoiku jana taksama nie ličyć pravilnymi rašeńniem, choć taki mietad dazvalaje skarystacca hrašyma ŭ luby momant.
«Ryzyka taho, što hrošy skraduć, nievialikaja, ale kali jany prosta buduć lažać u vas doma, to vašy nazapašvańni buduć pastajanna abiasceńvacca z-za inflacyi», — źviartaje ŭvahu ekśpiertka.
Adnosna vyhadnymi ekanamistka ličyć doŭhaterminovyja rublovyja depazity z terminam bolšym za hod. Kali kazać pra valutnyja ŭkłady, to staŭki pa ich nie pierakryvajuć biahučaha ŭzroŭniu inflacyi ŭ ZŠA ci Jeŭrazonie.
Jakaja jość alternatyva?
Jak varyjant možna razhladać inviestavańnie ŭ kaštoŭnyja papiery. Staŭki pa takich ździełkach vyšejšyja, ale i ryzyka niezvarotu srodkaŭ taksama bolš vysokaja.
Zychodziačy sa skazanaha vyšej, pa-raniejšamu aptymalny varyjant kiravańnia asabistymi nakapleńniami — heta raźmierkavańnie ŭkładańniaŭ u takija finansavyja instrumienty z razumnaj stupieńniu ryzyki, jak kaštoŭnyja papiery (u tym liku zamiežnyja praz daviernaje kiravańnie), adkryćcio depazitaŭ i asabistyja źbieražeńni.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆČytajcie taksama:
Samyja darahija kvatery Minska istotna prasieli ŭ canie. Voś jak vyhladajuć varyjanty za miljon dalaraŭ i bolš
«Navat jaho prychilniki zrazumieli, što žyć jak raniej užo nie atrymajecca». Biełarusy raskazali pra atmaśfieru ŭ krainie napiaredadni vybaraŭ8
Kamientary