«My hatovyja byli sustreć amapaŭcaŭ». Demabilizavany kalinoviec pra čatyry miesiacy frontu, pieražyvańni i PTSR
«Svaju metu abaranić Ukrainu, kali joj było asabliva ciažka, ja vykanaŭ», — kaža były dobraachvotnik z pałka Kalinoŭskaha, jaki sprabuje naładzić mirnaje žyćcio pa viartańni z vajny. Hetyja miesiacy na froncie dla jaho nie prajšli biez znaku. Pra pieražytaje były raźviedčyk raskazaŭ «Našaj Nivie».
Jak daviedaŭsia, što takoje realnaja vajna
Siarhiej (imia źmieniena na jaho prośbu) źjechaŭ va Ukrainu ŭ sakaviku 2022 hoda, pierakanaŭšysia, što mirnyja pratesty na radzimie nie dajuć plonu. U hetym jon upeŭniŭsia 27 lutaha, kali amapaŭcy žorstka razahnali marš suprać vajny.
«My vyhukvali «Nie vajnie», a nas u adkaz bili dručkami, — zhadvaje Siarhiej. — My davodzili amapaŭcam, što vystupajem za toje, kab jany nie hinuli na vajnie, i što my ź imi musim być na adnym baku, ale nas nichto nie čuŭ. Hetak ža było ŭ 2020 hodzie».
U kancy sakavika 2022 hoda surazmoŭca padpisaŭ kantrakt z Uzbrojenymi siłami Ukrainy i dałučyŭsia da bataljona biełaruskich dobraachvotnikaŭ imia Kastusia Kalinoŭskaha. Praz dva miesiacy jon staŭ pałkom.
Siarhiej nie vyklučaŭ, što va Ukrainu ŭśled za rasijskimi pryjduć i biełaruskija vajskoŭcy, siarod jakich buduć siłaviki, jakija źbivali pratestoŭcaŭ. Hałoŭnaje dla jaho było zajmieć zbroju.
«My hatovyja byli ich sustreć, — kaža jon. — Jany ŭ Minsku z nami rabili, što chacieli, a tut my ź imi akazalisia b na roŭnych. Chaciełasia sustrecca ź imi tvar u tvar. Ale akazałasia, što jany scykanuli dy nie pryjšli i tym samym, vidać, zachavali svajo žyćcio».
Z pazyŭnym «Viecier» Siarhiej vajavaŭ čatyry miesiacy. Heta byŭ najciažejšy čas poŭnamaštabnaj rasijskaj ahresii. Ukraina tady adbivała nastup ahresara na ŭsich frantach.
Biełaruski dobraachvotnik byŭ raźviedčykam. Udzielničaŭ u abaronie Mikałajeva, Sievieradaniecka, vykonvaŭ zadačy ŭ Zaparožžy i vyzvalaŭ Chiersonskuju vobłaść.
Siarhiej nie mieŭ vajskovaha dośviedu. Pra vajnu viedaŭ z knih i filmaŭ. Na jaho pohlad, da realnaj vajny nichto nie moža być padrychtavany.
Jon kaža, što trapiŭ u zonu bajavych dziejańniaŭ padčas abarony Mikałajeva. Tam jamu nie daviałosia ŭbačyć praciŭnika, bo jon byŭ na adlehłaści troch kiłamietraŭ.
Što takoje realnaja vajna, Siarhiej daviedaŭsia padčas minamiotnaha abstrełu pola, jakim išło jaho padraździaleńnie.
«Tam byli ŭściaž varonki ad vybuchaŭ, — apaviadaje «Viecier». — Na hetym poli raniej byli paranienyja našy pabracimy. Tam ža pačali abstrelvać i nas. Na tym poli ja sutyknuŭsia z realnaściu. Tam stralali pa mnie. Ja čuŭ, jak vylataje mina, kidaŭsia na ziamlu i dumaŭ, ci prylacić jana pa mnie. Razryŭ adbyvaŭsia niepadalok. Niekalki siekundaŭ jašče lažaŭ, zatym padymaŭsia i išoŭ dalej da nastupnaha strełu. Tak prachodzili pole, čatyrysta mietraŭ».
U Sievieradaniecku Siarhieja ledź nie zastrelili, kali jon z naparnikam išoŭ evakujavać paranienaha pabracima. Tady rasijskija kuli pralacieli vyšej za jaho hałavu.
«U mianie dahetul karcinki abiaźludžanych viosak z pasadžanymi aharodami»
U Lisičansku kalinoviec u adnym z kinutych damoŭ natrapiŭ na knihu Vasila Bykava. Jana stała jaho spadarožnicaj. Zbornik tvoraŭ biełaruskaha piśmieńnika jon pryvioz z saboju ŭ Polšču i źbirajecca viarnuć jaho haspadaram, kali zjavicca takaja mahčymaść.
«Vasil Bykaŭ dobra apisvaje psichałahičnyja pieražyvańni sałdata na vajnie, i jany zusim nie hieraičnyja. Kali čytaješ jaho tvory, to stanovicca strašna ad taho, nakolki dakładna apisana im vajennaja abstanoŭka i pavodziny na joj ludziej», — pierakazvaje ŭražańni ad pračytanaha Siarhiej.
Na jaho pohlad, u filmie «Vyratavać šarahoŭca Rajana» vajna pakazanaja taksama realistyčna. U stužcy adlustravanyja pieražyvańni sałdat i kamandzira, kali jany sutykajucca sa stratami, jakija niepaźbiežnyja na vajnie, adznačaje jon.
Siarhiej kaža, što za čatyry miesiacy, pakul jon byŭ na vajnie, zahinuła šaściora biełaruskich dobraachvotnikaŭ. Na froncie pryvykaješ da strat, ale jamu ciažka było pryniać śmierć Paŭła «Vołata».
«Ja ź im nie byŭ na apieracyi, znachodziŭsia na bazie ŭ Mikałajevie. Byŭ u varcie. Pryjšła spačatku infarmacyja, što Paša «300-y» (paranieny. — «NN»), a kali jaho davieźli da balnicy, paviedamili, što «200-y» (pamior. — «NN»). Ja płakaŭ. Dazvoliŭ siabie takuju słabaść», — zhadvaje kalinoviec.
Jon kaža, što byŭ blizka znajomy z Ivanam «Brestam» Marčukom i dahetul nie moža supakoicca, što pabracim nie pachavany.
Ivan «Brest» Marčuk. Fota: «Radyjo Svaboda»
«Cieły «Bresta», «Atama», «Siabro», «Papika» dahetul na zachoplenaj rasijanami ŭkrainskaj terytoryi, — zaznačaje Siarhiej. — Toje, što jany nie pachavanyja, nie daje spakoju. Ich cieły nieabchodna adšukać i pachavać z usimi voinskimi ŭšanavańniami».
Siarhiej padkreślivaje: tam, dzie prachodzić front, amal ničoha žyvoha nie zastajecca.
«U mianie dahetul karcinki abiaźludziełych viosak z pasadžanymi aharodami. Kury niasuć jajki, sabaki, katy biehajuć, a haspadary zjechali i ich nie zmahli zabrać. Strašna, što tam robicca. Ci chopić sił u žycharoŭ na adnaŭleńnie pasieliščaŭ?» — niepakoicca surazmoŭca.
«Chadziŭ pa lazie naža»
Siarhiej pryznajecca, što stomlenaść vajnoju pavoli nadychodziła. Vajskovaje žyćcio było ŭ pastajannaj tryvozie. Duža ciažka raźniavolicca, kali ŭvieś čas ty mišeń dla niepryjaciela.
«Nie chapała paŭnavartasnaha adpačynku. Kab jon byŭ, treba vyjazdžać na biaśpiečnuju terytoryju, a takoj mahčymaści ŭ nas nie było. Usia Ukraina abstrelvajecca», — adznačaje surazmoŭca.
«Ukraincy mohuć pajechać da siemjaŭ, bo jany ŭ siabie doma. Nam ža niama kudy jechać. U nas niama mahčymaści pabačyć svaich blizkich u Biełarusi. Heta ŭzmacniaje zmoranaść».
Siarhiej kaža, što z kožnym vyratavańniem prychodziła razumieńnie: «chadžu pa lazie naža, i śmierć usio bližej».
«Kali zajazdžali ŭ Sievieradanieck, to džyp, jakim jechali, pierakuliŭsia. Niekalki čałaviek atrymali ranieńni. U mianie byŭ šnar na tvary, ale ja praciahnuŭ vajavać. Padčas adnaho z nastupaŭ razryvy byli duža blizka ad mianie. Navat ahłušyła i pryviało da kantuzii», — zhadvaje Siarhiej vajennyja epizody, jakija zmusili jaho zadumacca, što budzie ź im dalej.
Za čatyry miesiacy psichika nie vytrymlivała, a arhanizm pačaŭ sihnalizavać, što ŭ jaho prablemy. U vyniku spracavaŭ zaścierahalnik, kaža jon.
«Pieršapačatkovy moj hnieŭ z časam pačaŭ hasnuć. Svaju metu abaranić Ukrainu, kali joj było asabliva ciažka, ja vykanaŭ. Pryjšło razumieńnie, što vajna nadoŭha. Nie tak prosta budzie pieramahčy. Zbroi, jakaja jość, niedastatkova dla nastupu. Jaje chapaje, kab baranicca», — apaviadaje Siarhiej.
Jon kaža, što daktary dyjahnastavali ŭ jaho posttraŭmatyčny stresavy razład. Heta stan, kali čałaviek znoŭ i znoŭ pieražyvaje padzieju, jakaja naniesła traŭmu. Taki razład pryvodzić da depresii, paničnych atak, ahresiŭnaści i navat da samahubstva.
U Polščy Siarhiej užo hod, ale dahetul nie vyjšaŭ na svajo. Pieršyja paŭhoda były kalinoviec byŭ u hłybokaj depresii. Nie vychodziŭ z kvatery.
Akramia taho, jašče na froncie ŭ jaho zjavilisia prablemy z sustavami. Pravaja ruka admaŭlałasia pracavać i duža baleła. Siarhiej ličyć, što heta nastupstvy taho, što jamu davodziłasia šmat času pravodzić u akopach i ŭ padvałach spać na chałodnaj padłozie.
Zbor na reabilitacyju dla byłoha kalinoŭca ciapier adkryŭ fond «Bajsoł».
Kančatkova nie vyrašana pytańnie ź lehalizacyjaj. Były vajskoviec čakaje rašeńnie ab dazvole na časovaje pražyvańnie ŭ Polščy.
«Pratesty 2020 hoda pieraškodzili Łukašenku adpravić va Ukrainu biełaruskaje vojska»
Siarhiej kaža, što jamu było nie prosta źviarnucca pa dapamohu. Jon sprabavaŭ dać rady prablemie sam, ale nie vyjšła.
«U mianie byŭ nievialiki zapas hrošaj. Na vajnie byŭ na kantrakcie i mnie płacili. Hrošy ja nie traciŭ, bo ježa była, žytło taksama. Tamu hrošy byli na pieršy čas žyćcia ŭ emihracyi», — tłumačyć były kalinoviec.
Časam na Siarhieja nakatvaje adčuvańnie viny, što demabilizavaŭsia, kinuŭšy pabracimaŭ. Ź niekatorymi pierapisvajecca dahetul. Jamu balić, kali daviedvajecca, što z kimści zdaryłasia biada.
«Ja dobraachvotnik, pa ŭsich umovach pryjšoŭ na vajnu dobraachvotna i dobraachvotna moh adyści. Tearetyčna vajna moža pryjści ŭ Polšču, i moj bajavy dośvied budzie važnym dla hetaj krainy», — adznačaje Siarhiej.
Były vajskoviec ličyć, što prablemy sa zdaroŭjem nie tolki źviazanyja z vajnoj. Heta jašče i nastupstvy ŭdziełu ŭ pratestach na radzimie, straty biznesu, jaki ličyŭ svajoj terytoryjaj svabody, emihracyi dy niapeŭnaści budučyni.
Ab pratestach 2020 hoda Siarhiej kaža, što tady biełarusy zrabili ŭsio, na što byli zdolnyja. Jon pierakanany, što biełaruskaje vojska režym Łukašenki nie adpraviŭ va Ukrainu dziakujučy padziejam trochhadovaj daŭniny.
«Tady my pakazali, što padtrymki ŭnutry krainy ŭ jaho niama i jak tolki jon vojska pasprabuje ŭvieści, to ŭzdymiecca bunt», — ličyć surazmoŭca.
Siarhiej vierniecca ŭ Biełaruś, kali ŭ joj budzie biaśpiečna. Adnym ź imaviernych varyjantaŭ źmieny situacyi na radzimie jon bačyć abvał režymu Pucina ŭ Rasii. Uśled za hetym chiśniecca i režym Łukašenki.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
«Jon byŭ maim kachańniem na ŭsio žyćcio». Vialikaje intervju z udavoj bajca Vasila Parfiankova
Pracavała buchhałtarkaj, žonka adnaho z bajcoŭ. Chto takaja Kryścina «Čabor» z pałka Kalinoŭskaha?
Jak mučyli Cila Švajhiera i centry haradoŭ, kab stvaryć karcinku dla sudzimaha za machlarstva prateže Dźmitryja Baskava15
Kamientary
Adzin palicejski učastkak pieriedaje 600 autamatau,
Druhi učastkak pieriedaje 125 autamatau
Biełaruskim partyzanam nichto i patrona nie pieradau
Volna siabie spačuvaje tolki mafija tav. Łu
Jana choča być śviaciej čym papa rymski