Čamu ŭsie krainy sprabujuć asvoić mienavita paŭdniovy polus Miesiaca? Što tam takoha?
Tam jość resursy, jakija mohuć padtrymać budučyja miesiacovyja bazy i misii na Mars.
Siońnia, padobna, usie vialikija dziaržavy sprabujuć adpravić svaje kaśmičnyja karabli mienavita na paŭdniovy polus Miesiaca. Ale nie ŭsie mohuć. Paśla haniebnaha pravału rasijskaj miesiacovaj misii i krušeńnia aparata «Łuna-25», Indyja apiaredziła Rasiju ŭ zvańni «kaśmičnaj dziaržavy», paśpiachova pasadziŭšy svoj aparat «Čandrajan-3» na pavierchniu Miesiaca. Na žal, nieviadomaja reakcyja na hetuju padzieju Juryja Łazy, jaki śćviardžaje, što kosmasa nie isnuje. Ale viadoma, što ZŠA płanujuć vysadzić ekipaž na paŭdniovym polusie našaha spadarožnika ŭ 2025 hodzie; a taksama Kitaj płanuje pasadku svajho aparata, tolki biez ekipaža. Paśla dziesiacihodździaŭ u asnoŭnym tolki nazirańniaŭ za Miesiacam, roznyja krainy stali raptam vielmi zacikaŭlenymi ŭ im. Inverse raspaviadaje, čym tłumačycca takaja cikaŭnaść.
Niekatoryja pryčyny vidavočna palityčnyja, jak i ŭ 1960-ja hady. Ale adnym z najvažniejšych faktaraŭ źjaŭlajecca toje, što kala paŭdniovaha polusa Miesiaca byŭ vyjaŭleny vadziany lod, schavany ŭ cieniach hłybokich krateraŭ. Hetaja infarmacyja znoŭ robić Miesiac nadzvyčaj pryvabnym.
NASA taksama surjozna stavicca da adpraŭki astranaŭtaŭ na Mars, i ahienctva razhladaje Miesiac jak važnuju prystupku na hetym šlachu. Ustalavańnie prysutnaści čałavieka na Miesiacy dapamoža raspracavać dalejšyja płany i technałohii, jakija astranaŭty zmohuć vykarystoŭvać paźniej na šlachu da Marsa. Tak NASA raźličvaje vykarystoŭvać Miesiac i kaśmičnuju stancyju na kalamiesiacovaj arbicie pad nazvaj Gateway u jakaści pramiežkavych punktaŭ dla budučych doŭhich marsavych misij.
Krainy kštałtu Kitaja, Indyi i Rasii taksama nacelvajucca na paŭdniovy polus. U niekatorych vypadkach ich kaśmičnyja ahienctvy byccam majuć doŭhaterminovyja ambicyi dla ŭłasnych misij na Mars, ale ŭ karotkaterminovaj pierśpiektyvie hetyja krainy chutčej chočuć atrymać prestyž vysadki na Miesiac. To bok sapraŭdnaja ich matyvacyja vyhladaje chutčej palityčnaj.
Što takoha važnaha na paŭdniovym polusie?
Hety rehijon bahaty na kratary i źjaŭlajecca nadzvyčaj pierasiečanaj miascovaściu, jakaja vielmi adroźnivajecca ad adnosna hładkaj płoskaj pavierchni z astyłaj łavy, jakuju astranaŭty misii Apałon daśledavali ŭ 1970-ch hadach. I na paŭdniovym polusie, vierahodna, znachodzicca kluč da samadastatkovaj miesiacovaj bazy: toj samy vadziany lod, zachavany na dnie pastajanna zacienienych samych hłybokich krataraŭ.
Kali vy chočacie stvaryć bazu na Miesiacy, zamarožanaja vada budzie karysnaja dla mnohich metaŭ. Vy, viadoma, možacie razmarozić jaje i vypić, ale vy taksama možacie padzialić jaje na malekuły, kab atrymać vadki vadarod i kisłarod dla rakietnaha paliva (i, viadoma, kisłarod taksama padychodzić dla dychańnia).
Usie hetyja rečy, viadoma, možna ŭziać z saboju z Ziamli, ale vada nadzvyčaj ciažkaja, što robić palot u razy daražejšym. Bazie na Miesiacy, vidavočna, našmat tańniej atrymlivać vadu, rakietnaje paliva i kisłarod dla dychańnia z susiedniaha kratara, čym atrymlivać ich ź Ziamli.
Jakija krainy ŭstupili ŭ miesiacovuju honku?
Asnoŭnymi sapiernikami pakul źjaŭlajucca ZŠA, Kitaj, Indyja i, jak ni dziŭna, Rasija. Zajaŭlajecca, kaniešnie, što kožnaja z hetych krain płanuje supracoŭničać ź inšymi, ale jak budzie na spravie — nichto nie viedaje. Budučy kitajski pasadačny aparat «Chang'e-6» budzie nieści instrumienty z Francyi, Italii, Šviecyi i Pakistana. Nastupnaja miesiacovaja misija Indyi budzie sumiesnaj ź Japonijaj. A NASA pracuje nad svajoj prahramaj Artemis razam ź Jeŭrapiejskim kaśmičnym ahienctvam (ESA) paralelna z kaśmičnymi ahienctvami Hiermanii, Izraila, Italii i Japonii.
Voś jaki hrafik skareńnia paŭdniovaha polusa Miesiaca isnuje na siońniašni dzień.
- 2024: Astranaŭty NASA znachodziacca na arbicie vakoł Miesiaca padčas misii Artemis II. Kitajski spuskavy aparat «Chang'e-6» biez ekipaža pryviazie ŭzory hornych parod i rehalitu z advarotnaha boku Miesiaca.
- 2025: NASA zapuścić pieršyja dva moduli kaśmičnaj stancyi Gateway. Astranaŭty NASA siaduć la paŭdniovaha polusa Miesiaca padčas misii Artemis III.
- 2026: Kitajski aparat «Chang'e-7» biez ekipaža siadzie kala paŭdniovaha polusa Miesiaca razam z pasadačnym aparatam i latajučym bieśpiłotnikam.
- 2027: Rasijskaja misija «Łuna-26» (kali jana praciahniecca paśla krušeńnia «Łuny-25») budzie krucicca na miesiacovaj arbicie.
- 2026-2028: Indyjskaja misija «Chandrayaan-4» biez ekipaža razam ź Japonijaj pasadzić marsachod kala paŭdniovaha polusa.
- 2028: Kitajskaja misija «Chang'e-8» biez ekipaža siadzie kala paŭdniovaha polusa i vyprabuje technałohiju 3D-druku budynkaŭ z rehalitu. Misija NASA Artemis IV z ekipažam vysadzić bolš astranaŭtaŭ na Miesiac i dastavić asnoŭny modul dla pražyvańnia na Gateway.
- 2029: misija NASA Artemis 5 z ekipažam dastavić na Miesiac bolš astranaŭtaŭ i miesiacachod.
- 2029-2031: NASA dastavić jašče čatyry moduli na Gateway i vysadzić bolš astranaŭtaŭ na Miesiac z dapamohaj misii Artemis 6 z ekipažam.
- 2035: Kitaj i Rasija płanujuć stvaryć sumiesnuju miesiacovuju bazu z ekipažam pad nazvaj «Mižnarodnaja stancyja daśledavańnia Miesiaca».
Uličvajučy palityčnuju i ekanamičnuju napružanaść pamiž Złučanymi Štatami i Kitajem (i samo saboj Rasijaj), a taksama toj fakt, što Kitaj i ZŠA pryhladajucca da niekatorych adnych i tych ža miescaŭ pasadki dla «Chang'e-7» i Artemis III — mižnarodnaja honka pa skareńni paŭdniovaha polusa abiacaje być vielmi napružanaj.
«Hałoŭnaje — heta vopyt!» Łukašenka nazvaŭ, kaho bačyć nastupnym prezidentam12
Kamientary