Historyk: Padručniki ad prakuroraŭ — jašče adno źviano łancužka dehradacyi biełaruskaj sistemy adukacyi
Alaksandr Paškievič ličyć źjaŭleńnie dapamožnikaŭ dla zaniatkaŭ dla 1-11 kłasaŭ pa hienacydzie biełaruskaha naroda całkam łahičnaj źjavaj u novaj biełaruskaj realnaści. Ale sumniavajecca ŭ zdolnaści prakurorskich rabotnikaŭ zachapić svaimi tvorami novaje pakaleńnie biełarusaŭ.
14 listapada Hienieralnaja prakuratura i Ministerstva adukacyi prezientavali try dapamožniki dla zaniatkaŭ. U novym navučalnym hodzie školniki buduć vyvučać hienacyd biełaruskaha naroda z 1 da 11 kłasa. Historyk Alaksandr Paškievič u intervju Budzma.org razvažaje pra piedahohiku ad prakuroraŭ i čarhovaje papaŭnieńnie śpisu ekstremisckaj litaratury.
Łahična i kurjozna
Całkam zrazumieła, čamu i dla čaho heta robicca. Idzie palityčnaja kampanija, temu tak zvanaha hienacydu biełaruskaha naroda kuryruje Hienprakuratura pad kiraŭnictvam Andreja Švieda, adkryta kryminalnaja sprava. Usia biełaruskaja infarmacyjnaja prastora zapoŭniena hetym usim, pastajanna niejkija infarmacyjnyja nahody dajuć, niejkija mierapryjemstvy pravodziać. I naturalna, što sistema adukacyi, jakaja całkam u nas padkantrolnaja dziaržavie, nie moža być ad hetaha volnaja. Chutčej, navat, łahična, što hetyja padručniki źjavilisia. Nahadaju, u praktycy režymu Łukašenki heta nie pieršy taki chod, kaliści byli padručniki na ŭsich uzroŭniach — ad škoł da VNU — pa historyi Vialikaj Ajčynnaj vajny. Ciapier, bačym, hetaja praktyka pieraniesienaja na bolš vuzkuju tematyku, chacia i padobnuju.
Dzivić, što praŭda, i krychu kurjozna navat vyhladaje, što pra hienacyd buduć havaryć ź pieršaha kłasa, ź dziećmi, jakija i čytać-pisać nie ŭsie jašče navučylisia, jany tolki elemientarnyja viedy zasvojvajuć, a im źbirajucca pichać užo hienacyd biełaruskaha naroda, što jaŭna zarana, dy jašče ŭ takim abjomie i ŭ takoj formie padačy.
Jašče adno źviano łancužka dehradacyi
Ja nie schilny ni pierabolšvać, ni prymianšać upłyŭ hetaj usioj pradukcyi. Jak i ŭsiaho taho, što adbyvałasia pierad hetym, a my viedajem, što paśla 2020 hoda škoły aktyŭna naviedvajuć prakurorskija rabotniki, pravodziać hutarki ź dziećmi, navat na ŭzroŭni dziciačych sadkoŭ — šmat u dziaržaŭnaj presie było takich spravazdač. Jany, viadoma, imknucca, kali nie jakasna heta ŭsio rabić, to chacia b kolkasna achapić. Ale, viadoma, niemahčyma prosta tak uziać i zachapić dzicia tym, što jamu niecikava. Tut ža važna, kab pradukt adpaviadaŭ čakańniam dziaciej i moładzi, važna, nakolki pradukt aryjentavany na ich sposab myśleńnia. A jon, hety sposab myśleńnia siońniašnich dziaciej i moładzi, viadoma, adroźnivajecca ad sposabu myśleńnia pakaleńnia prakurora Švieda i jahonych paplečnikaŭ.
Ja pahladzieŭ śpis składalnikaŭ hetych padručnikaŭ, ich piaciora, troje — z prakuratury i dźvie supracoŭnicy Nacyjanalnaha instytuta adukacyi. Prakurorski składnik vielmi zaŭvažajecca navat pa tanalnaści hetych padručnikaŭ, pa movie, pa farmuloŭkach. Dumaju, heta nie budzie natchniać dziaciej, kab vielmi ŭvažliva hetyja padručniki čytać i ŭsprymać.
Heta, viadoma, vielmi kiepska, što takoje źjaŭlajecca, kiepska, što heta prafanuje našu sistemu adukacyi. Jana i tak sa mnohich pryčyn ciapier dehraduje, u tym liku z-za zvalnieńniaŭ mnohich prafiesijanałaŭ, źmienaŭ u prahramach, z-za aktyŭnaha zapichvańnia ŭ škoły hetaj dziaržaŭnaj ideałohii. A hetyja padručniki — adno z tych źvionaŭ, jakija na dehradacyju sistemy adukacyi ŭpłyvajuć. Ale sam pa sabie novy padručnik jak taki, dumaju, naŭrad ci kardynalna paŭpłyvaje na farmavańnie novaha pakaleńnia. Važna nie najaŭnaść padručnika, a jak jon usprymajecca. Prasiaknucca źmiestam hetych tvoraŭ vielmi ciažka. Takija rečy nie robiacca tak pramaliniejna. Mnie zdajecca, hety padručnik naŭrad ci zmoža asabliva kahości zapalić idejami.
Najbolšaja škoda i niebiaśpieka buduć, na maju dumku, kali dziaržaŭnyja prapahandysty asvojać padychody da dziaciej nie praz padručniki, napisanyja prakurorami staraśvieckimi mietadami, a praź niejkija hadžety, kampjutarnyja hulni, sietkavyja płatformy.
U rasiejskich prapahandystaŭ kudy bolšyja pośpiechi na hetaj hlebie, bo jość i niejkaja svaja ideałohija — taja ž impierskaja ideja svaja. I toje, što da nas idzie z Uschodu, maje kudy bolšy ŭpłyŭ, kudy bolšuju niebiaśpieku, bo zroblena z bolšym prafiesijanalizmam i z bolšaj aryjentacyjaj na zapyty dziaciej i moładzi. U nas ža heta ŭsio praciahvajuć rabić ludzi vielmi dalokija ad piedahohiki, dziciačaj psichałohii i h. d. Hetyja padručniki nie vyklučeńnie z šerahu zamšeła-kandovaj pradukcyi, što i ŭpłyvaje na ich mahčymaści. Na niekaha, mahčyma, i paŭpłyvaje, ale sumnieŭna, što cełaje pakaleńnie zdolnaje vychavacca na hetaj pradukcyi hienprakuratury.
Ataka «ruskaha śvietu» i praciah nasadžeńnia strachu ŭ hramadstva
Što da druhoj hučnaj padziei 14 listapada — dvuchtomnik tvoraŭ Vincenta Dunina-Marcinkieviča pryznany ekstremisckim — to tut heta ŭžo sprava prychilnikaŭ «ruskaha śvietu» nakštałt Bondaravaj i da jaje padobnych, jakija atrymali peŭny kart-błanš u svaje ruki. Bačna, što pad ich uvahu traplajuć tvory, u jakich jość niejkija antyrasiejskija naratyvy, zhadvajecca słova «maskal», jakoje jany ličać abraźlivym.
Adnačasova idzie nakat na nacyjanalnuju litaraturu, jakuju šanujuć apanienty režymu. Spačatku nastupstvy danosaŭ byli adzinkavymi, a ciapier užo bačym charaktar uzhodnienaj kampanii. Dumaju, Dunin-Marcinkievič nie apošniaja achviara prychilnikaŭ «ruskaha śvietu». Voś užo i na Uładzisłava Syrakomlu danosy pajšli.
Viadoma, heta niaradasnaja tendencyja. Mała što zrazumieła, ale, peŭna, nielha budzie zborniki Dunina-Marcinkieviča i ŭ biblijatekach trymać, i ŭ siabie doma. A ŭ hetym dvuchtomniku, faktyčna, źmieščanaja ŭsia litaraturnaja spadčyna Dunina-Marcinkieviča, to-bok vynikaje, što jon sam całkam budzie zabaronieny? I heta pry tym, što jaho imiem nazvanyja vulicy, teatr u Babrujsku, pomnik staić u Minsku, — z hetym što jany źbirajucca rabić?
Adno vidavočna: nacyjanalnaja biełaruskaja litaratura apynułasia pad vialikaj pahrozaj z-za hetaj kampanii, kali niešta randomna biarecca i abjaŭlajecca ekstremisckim. Adna z hałoŭnych metaŭ, jak i ŭ šmat jakich dziejańniach ułady apošniaha času, heta prosta pasiejać strach u hramadstvie, kab ludzi zaścierahalisia cikavicca nacyjanalnaj litaraturaj, čytać jaje, mieć doma i h. d.
Historykam i litaraturaznaŭcam u Biełarusi pakul zastajecca tolki samazachoŭvacca
Biezumoŭna, histaryčnaja navuka, litaraturaznaŭstva — heta zaraz takoje minnaje pole. Bo nichto nie viedaje i nie razumieje łohiki hetaha ŭsiaho. Ciapier faktyčna admienienyja ŭsie praviły, ciapier luby sud ci navat milicyjant moža pryniać peŭnaje rašeńnie, i ty nie zmožaš ničoha dakazać, nijak nie zmožaš abaranicca.
U takoj situacyi niemahčyma supraćdziejničać i pratestavać. Niazhodnym zastajecca tolki lehčy na dno (tym, chto zastaŭsia ŭ krainie) i niešta svajo rabić cichieńka i nie vysoŭvajučysia. Viadoma, niama i havorki, kab ludzi, jakija zastalisia ŭ Biełarusi, mahli niejak uzhodniena pratestavać suprać tych ža śpisaŭ ekstremistaŭ ź biełaruskich piśmieńnikaŭ ci čahości jašče. Prosta niama miechanizmaŭ, zakony nie pracujuć — tolki naškodziš sabie. Naturalnaja źjava dla takich režymaŭ.
Tamu nie treba asudžać tych ludziej, jakija znachodziacca ŭ Biełarusi i maŭčać. Jany maŭčać nie tamu, što zhodnyja z režymam ci jon ich zadavalniaje. Naadvarot, dumaju, mnohija ź ich aburanyja, ale siońnia niama mahčymaści supraćstajać jaŭna.
Čytajcie taksama:
U Minsku prezientavali školnyja padručniki pa «hienacydzie biełaruskaha naroda»
Na subotnikach u Homielskaj vobłaści źbirali hrošy na pomnik «hienacydu biełaruskaha naroda»
Tur patłumačyŭ, što Łukašenka mieŭ na ŭvazie, kažučy pra pryznačeńnie dyrektaraŭ u pryvatnyja kampanii2
Kamientary