«Ceny na kvatery tut nie nižejšyja, čym u Bierlinie ci Paryžy». Jak 120 hadoŭ tamu zdymali kvatery ŭ Miensku
Hodnych prapanoŭ prystojnych i adnosna niedarahich kvater u Minsku nie tak šmat, i ich treba jašče dobra pašukać, piša citydog.io. U svaju čarhu, minčanie i tyja, chto imkniecca imi stać, trubiać pra niedachop žylla ŭ dvuchmiljonnym horadzie, jaho vysokich cenach i niedastupnaści. Jak akazałasia, hetaj tradycyi ŭžo bolš za sotniu hadoŭ.
U materyjale vykarystoŭvalisia dadzienyja manahrafii «Minsk. Staronki žyćcia darevalucyjnaha horada» Zachara i Safii Šybiekaŭ.
Kryzis žylla
Sto hadoŭ tamu Minsk imkliva ros i ŭ kancy 19-ha stahodździa sutyknuŭsia ź vialikim popytam na žyllo. Źviazana heta było z šeraham pryčyn: i čyhunkaj, jakaja adkryłasia, i sa źjaŭleńniem fabryk ź vialikaj kolkaściu pracoŭnych miescaŭ, i masavym pryjezdam ludziej na zarobki i zakupy. Usio heta pryviało da taho, što ŭ Minsku pačaŭ rezka raści popyt na žyllo. Kali ŭ 1896 hodzie ŭ horadzie zdavałasia ŭ arendu 11, 6 tys. kvater, to da 1911 hoda hetaja ličba vyrasła ŭdvaja.
Jubilejnaja płošča
Rynak arendy nasiŭ siezonny charaktar: paśla letniaha zacišša vosieńniu ŭźlataŭ popyt i košty. Infarmacyju pra zdaču kvater domaŭładalniki raźmiaščali ŭ hazietach, časopisach, u abjavach na fasadach abo varotach budynkaŭ. Na listkach čyrvonaha koleru paviedamlali pra zdaču kvatery, na zialonych — pakoja.
Nastupiła novaja minskaja realnaść arendy žylla. Z rostam popytu niemahčyma było dać rady. «Minskija miedyčnyja viestki» ŭ 1911-m pisali: «Patrebnaść u žylli ŭ Minsku <…> takaja ž vialikaja, jak i ŭ samych bujnych centrach. Košty na kvatery tut nie nižejšyja, čym u Bierlinie ci Paryžy».
Žyllo dla zabiaśpiečanych ludziej
Zapłacić 150 rubloŭ u miesiac za kvateru ŭ centry Minska mahli sabie dazvolić tolki vielmi zabiaśpiečanyja ludzi. Dla paraŭnańnia, nastaŭnik pačatkovych kłasaŭ zarablaŭ 25 rubloŭ u miesiac, vykładčyk himnazii — 60. Rabočy bujnoha pradpryjemstva atrymlivaŭ 70 rubloŭ, a pieravažnaja bolšaść rabaciah — 15-30 rubloŭ. Zarpłata haradavych była jašče nižejšaj: usiaho 13 rubloŭ.
Što ž adroźnivała kvatery za takija kazačnyja hrošy? Raźmiaščeńnie i vyhody: kvatery ŭ dachodnych damach pa svaich vyhodach praktyčna ničym nie adroźnivalisia ad sučasnych. Tak, u domie Janickaha (Savieckaja, 14) byli ŭsie dabroty cyvilizacyi, dastupnyja na toj čas: vadapravod, kanalizacyja, vannyja pakoi i prybiralni.
Pakoi ŭpryhožvali abkładzienyja mastackaj plitkaj kaminy, darahija dyvany, adpaviednaja mebla, staradaŭni hadzińnik na ścienach.
Arandavali žyllo tut tolki samyja bahatyja i vysokapastaŭlenyja ludzi Minska: vice-hubiernatar Miekonhaŭ-Kajutaŭ, viadomy nataryus Ščarbakoŭ, hienierał Istomin i hałoŭnaja biźniesvumien Minska Jadviha Kastravickaja, jakaja zajmała 8 pakojaŭ. A Mahdalena Radzivił, naprykład, arandavała ŭvieś pieršy pavierch doma Ambrapolskaha.
U chatach praściej — rovar i šviejnaja mašynka
Biezumoŭna, takija kazačnyja sumy na žyllo mahli dazvolić sabie daloka nie ŭsio. Praściejšyja dachodnyja damy byli bolš dastupnyja, ale ni pra jakuju vannuju havorka, naturalna, nie išła. Źmianialisia ŭ ich i elemienty pobytu.
U kvatery siaredniezabiaśpiečanaha minčuka možna było ŭbačyć šviejnuju mašynku (čaściej za ŭsio kampanii «Zinhier»), parcalanavy i mietaličny posud, bliskučy samavar (bratoŭ Batašovych), hitary, hramafony, rovary i inšyja pradmiety drobnaburžuaznaha byta.
Zachavalisia takija damy ŭ roznych častkach Minska. U Trajeckim pradmieści ŭ dachodnym domie Vihdorčyka (vuł. Trajeckaja nabiarežnaja, 6) zdymaŭ kvateru Daminik Łucevič — baćka Janki Kupały. Pa pryjeździe ŭ Minsk jon pracavaŭ ramiźnikam.
Šmat dachodnych damoŭ było i ŭ jaŭrejskaj častcy, u tym liku pabudavany ŭ 1899 hodzie dachodny dom mieščanina Štubryna.
«Heta nie žyłyja pamiaškańni, a niejkija zmročnyja chlavy i sklapy, poŭnyja vołkaści i ŭsialakaj zarazy»
Mnohija dachodnyja damy pustavali, pakolki prostyja rabočyja nie mahli sabie ich dazvolić. Jany nie mahli zasialicca ŭ centry Minska, dzie za adzin maleńki pakojčyk u 1897-m treba było zapłacić kala 10 rubloŭ u miesiac (pavodle źviestak 1913 h., siaredni zarobak zaniatych u pramysłovaści pa ŭsioj Rasijskaj impieryi byŭ 24,2 rub.).
Pa źviestkach 1903 h., pracoŭnyja minskich uskrain marnavali na arendu žylla da 26%. Biezumoŭna, ličby pa fakcie byli bolšyja, bo tut nie ŭličvalisia vydatki na aciapleńnie i aśviatleńnie.
Tym bolš, što kvartpłata stała rasła. Tak, siaredniehadavy košt kvater u 1893 h. składaŭ 200 rubloŭ, a ŭ 1911-m — užo 500 rubloŭ. Košt piacipakajovak vyras z 400 da 700 rubloŭ. Ale asabliva chutka padnimaŭsia ceńnik na samyja chadavyja adnapakajoŭki i «dvuški». Košt na ich vyras u 2,5 razy. Pryčynaj stała pieranasielenaść horada, pavieličeńnie haradskich padatkaŭ i vialiki košt na ziamlu.
Kvatery padzialalisia na ciesnyja maleńkija pakojčyki. U hazietach pisali, što domaŭładalniki zdavali navat haspadarčyja pabudovy, dzie za ścianoj taŭščynioj u adnu cehłu, byvała, rochkali śvińni, znachodziłasia miesca dla droŭ ci prybiralnia. Damy byli pieranasieleny, asabliva ŭ handlovaj častcy Minska.
Ni pra jakija sanitarnyja normy razmova nie išła. Voś tak acaniŭ umovy žylla pracoŭnych horada adzin ź minskich lekaraŭ: «Mnie davodziłasia naviedvać hodnyja žalu kvatery, dzie nie tolki chvoramu na suchoty, ale i zdarovamu čałavieku i navat inšaj žyvoj istocie žyć nielha. Heta nie žyłyja pamiaškańni, a niejkija zmročnyja chlavy i sklapy, poŭnyja vołkaści i ŭsialakaj zarazy». Ale navat i taki kut byŭ dastupny nie kožnamu.
Rabočym davalisia internaty-baraki
Uładalniki fabryk i zavodaŭ pa mahčymaści imknulisia zabiaśpiečyć svaich pracaŭnikoŭ žyllom, bo amal usie jany byli pierasialencami ź viosak. Umovaŭ u ich praktyčna nie było, adnak vybirać nie davodziłasia.
Samyja ž biednyja zdymali łožak u načležnych damach, ci «načležkach», za 5 kapiejek noč. Była navat opcyja źniać pałovu łožka: heta značyć dzialić svajo i tak niazručnaje łoža ź nieznajomym čałaviekam.
U «Pamiatnaj knižcy Minskaj hubierni i kalendary na 1898 hod» byli napisany abaviazkovyja praviły pavodzin u načležcy:
Asoby, jakija šukajuć načleh, prymajucca letam z 7 hadzin viečara, a zimoj z 6 i karystajucca načleham da 8 hadzin ranicy. Vyjści z načležki raniej za 6 hadzin ranicy možna tolki z dazvołu, atrymanaha napiaredadni ad nahladčyka.
Adzin i toj ža čałaviek dapuskajecca ŭ načležku nie bolš za 5 razoŭ u miesiac. Tamu kožny načujučy pavinien byŭ skazać nahladčyku svajo imia i ŭzrost. Uviečary ludzi atrymlivali ciopłuju ježu ci harbatu, ranicaj try šklanki harbaty i kavałak chleba. Kožnamu vydavałasia načnaja bializna, da hetaha čałaviek pavinien byŭ źniać svajo adzieńnie, vymyć nohi i ruki.
Prymalisia ŭ prytułak tolki ćviarozyja. Hučnyja razmovy, pieśni, kartačnyja hulni, kureńnie i raśpićcio stroha zabaranialisia.
Fota: Megapolis-real.by, Pastvu.com, Wikipedia.org, Problr.by, Realt.onliner.by, Travel.by, Minsknews.by, Vadim-i-z.livejournal.com, CityDog.io, Veloby.net, Pikabu.ru, Planetabelarus.by, Tvoya-stolica.livejournal.com.
Prapahandystka ANT Natalla Stelmach źmianiła imia na Naci Ryšna i zarablaje ŭ Mieksicy na šamanach i narkatyčnych hrybach12
Kamientary