Hramadstva11

Udzień i ŭnačy ŭ čakańni «haściej». Jak biełarusy adbyvajuć «chatniuju chimiju»?

Abmiežavańnie voli ŭ chatnich umovach usprymajecca jak našmat lahčejšaje, čym z nakiravańniem va ŭstanovu adkrytaha typu, a tym bolš, čym kałonija. Ale jak nasamreč vyhladaje «chatniaja chimija» ŭ Biełarusi? Ci značna adroźnivajecca ad chatniaha aryštu? I čamu tych, chto adbyvaje pakarańnie ŭdoma, nie ličać palitviaźniami? Raskazvaje «Biełsat».

Ilustracyjnaje fota

«Chimijaj» u Biełarusi nazyvajuć pakarańnie ŭ vyhladzie abmiežavańnia voli ŭ papraŭčaj ustanovie adkrytaha typu (PUAT). Hetaje słova zamacavałasia jašče ŭ savieckija časy, kali paśla vajny asudžanych nakiroŭvali na budoŭli i škodnyja vytvorčaści, u tym liku — na chimičnyja pradpryjemstvy.

Akramia «chimii» z nakiravańniem jość jašče i «chatniaja chimija». Heta taksama pakarańnie ŭ vyhladzie abmiežavańnia voli i abaviazkovaj pracy, ale čałaviek znachodzicca ŭ siabie ŭdoma, choć i pad pilnym nahladam milicyi. «Chatniuju chimiju» mohuć pryznačyć na termin ad šaści miesiacaŭ da piaci hadoŭ.

Ad pačatku 2020 hoda da «chatniaj chimii» pavodle palityčna matyvavanych abvinavačvańniaŭ u Biełarusi byli asudžanyja bolš za 800 čałaviek. Pavodle pravaabaroncaŭ, «chatniuju chimiju» čaściej pryznačajuć asudžanym za ŭdzieł u pratestach, abrazu Łukašenki i inšych čynoŭnikaŭ.

Što abaviazany rabić čałaviek, asudžany da «chatniaj chimii»:

paśla taho, jak prysud nabudzie moc, stać na ŭlik u kryminalna-vykanaŭčaj inśpiekcyi;

pracavać (kali viazień nie na piensii i nie maje invalidnaści). Asudžany moža zastacca na tym miescy, dzie pracavaŭ da vyraku. Kali ž čałaviek nidzie nie pracavaŭ, jon abaviazany samastojna znajści miesca pracy i ŭładkavacca ciaham 15 dzion. Kali nie atrymajecca, jaho nakirujuć u kamitet pa pracy, zaniataści i sacyjalnaj abaronie;

naviedvać adździaleńnie milicyi pa miescy pastanoŭki na ŭlik u vyznačany čas i tam adznačacca (zvyčajna raz na tydzień);

znachodzicca doma ŭ vyznačany kryminalna-vykanaŭčaj inśpiekcyjaj čas, bo supracoŭniki milicyi mohuć prychodzić z pravierkaj. Taksama jany mohuć zavitać na pracu. Pra čas i kolkaść praviarańniaŭ milicyjanty nie papiaredžvajuć. Pa sutnaści, viazień i ŭdzień, i ŭnačy znachodzicca ŭ stanie čakańnia niaprošanych «haściej».

Što možna, a čaho nielha na «chatniaj chimii»

Asudžanamu da «chatniaj chimii» zabaroniena:

  • užyvać śpirtovyja napoi, naviedvać miescy, dzie pradajecca ałkahol;
  • naviedvać spartyŭna-masavyja, kulturnyja mierapryjemstvy, chadzić u hości da inšych ludziej, akramia blizkich svajakoŭ;
  • adsutničać udoma va ŭstanoŭlenyja kryminalna-vykanaŭčaj inśpiekcyjaj pieryjady času;

Čałavieku na «chatniaj chimii» dazvalajecca:

  • nienadoŭha vyjechać u inšy horad ci lecišča pry ŭmovie atrymańnia dazvołu ad milicyi;
  • prymać u siabie haściej;
  • chadzić u hości da blizkich svajakoŭ, kali milicyja dała na heta dazvoł;
  • karystacca telefonam, internetam, sacyjalnymi sietkami.

Kali asudžany da «chatniaj chimii» parušaje hetyja praviły i atrymlivaje try i bolš spahnańniaŭ, jamu abjaŭlajuć aficyjnaje papiaredžańnie. Kali paśla papiaredžańnia asudžany znoŭ ździajśniaje parušeńnie ciaham hodu, jamu praz sud źmianiajuć pakarańnie na bolš žorstkaje — nakiroŭvajuć u PUAT ci navat kałoniju.

U 2021 hodzie z Kryminalnaha kodeksu byŭ vyklučany artykuł 415 — «Uchileńnie ad adbyvańnia pakarańnia ŭ vyhladzie abmiežavańnia voli». Pavodle jaho za parušeńni ŭmovaŭ možna było atrymać da troch hadoŭ kałonii. Jurysty zaznačajuć, što takija źmieny nakiravanyja na spraščeńnie paradku ŭzmacnieńnia pakarańnia — kali raniej, kab adpravić «chatniaha chimika» ŭ kałoniju, treba było zavodzić asobnuju kryminalnuju spravu, to ciapier zrabić pakarańnie bolš žorstkim možna ŭ paradku administracyjna pracedury.

Telehram-bot «Mahnit» i zabarona vychodzić na ŭłasny padvorak

Jak raspaviadajuć asudžanyja da «chatniaj chimii» pa palityčnych artykułach, inśpiektary biez tłumačeńnia pryčynaŭ skaračajuć im kolkaść volnaha času na dzień, a taksama da ich značna čaściej prychodziać damoŭ z pravierkami pradstaŭniki roznych orhanaŭ — nie tolki ŭčastkovy milicyjant, ale i KDB, AMAP, RAUS, Departamient achovy. Viadomyja vypadki, kali amapaŭcy ŭ poŭnaj amunicyi nočču pryjazdžali pravieryć, ci znachodzicca ŭdoma žančyna stałaha vieku. Da niekatorych viaźniaŭ pozna ŭviečary pryjazdžali supracoŭniki KDB sa zbrojaj, budzili ŭsich susiedziaŭ.

Taksama pravaabaroncam viadomyja vypadki, kali praviarajučyja z roznych siłavych viedamstvaŭ hrukajucca ŭ dźviery i adrazu ž sychodziać, paznačajučy, što viaźnia byccam nie było ŭdoma. Čałaviek musić paśpieć imhnienna zreahavać na vizit i apieratyŭna adčynić dźviery. «Chatnija chimiki» vymušanyja ŭstaloŭvać kamiery videanazirańnia, kab dadatkova siabie abaranić i pieraduchilić pravakacyi.

Pavodle apoviedaŭ viaźniaŭ, jakija adbyvali «chatniuju chimiju», milicyjanty ŭstaloŭvali im na telefony telehram-bot «Mahnit», jaki źbiraje asabistyja dadzienyja i padpiski.

Palityčnym «chatnim chimikam», jakija žyvuć u pryvatnych damach, zabaraniajuć vychodzić na padvorak u luby čas, jak heta było raniej. Ciapier, pavodle infarmacyi pravaabaroncaŭ, «palityčnym» dajuć padpisać papiery ab źmienie ŭmovaŭ adbyćcia «chatniaj chimii». Zhodna ź imi pakidać svoj dom možna tolki ŭ miežach tych hadzinaŭ, u jakija dazvalajecca vychodzić u horad. To bok vychodzić va ŭłasny dvor u luby momant zabaraniajecca, heta budzie ličycca parušeńniem umovaŭ adbyćcia pakarańnia.

«Kali zdavałasia, što bolš nie vytryvaju, zhadvała, što mahło być horš»

Pra dośvied adbyvańnia «chatniaj chimii» z «Biełsatam» na ŭmovach ananimnaści padzialiłasia biełaruska, jakaja była asudžanaja da hetaha vidu pakarańnia padčas dekretnaha adpačynku.

«Kaniešnie, ja radavałasia, što mnie prysudzili «chatniuju chimiju», — kaža adrazu žančyna. — Mnie dali dva hady. Ja nie ŭjaŭlaju, što było b, kali b mnie hety čas daviałosia pravieści ŭ kałonii i nie bačyć ułasnaje dzicia. Tamu kožny raz, kali mnie zdavałasia, što ja nie vytryvaju bolš, ja zhadvała, što mahło być horš».

Milicyjanty prychodzili da našaj surazmoŭcy štodnia.

«Niekatoryja prosta zvanili ŭ damafon i sychodzili, kali čuli, što ja ŭdoma, inšyja padymalisia ŭ kvateru. Taksama časam prasili pakazać telefon, hladzieli telehram. Na Dzień voli zaŭsiody prychodzili niekalki razoŭ — u hety dzień u ich pa zvyčcy ŭzmocnienaja varta, — raspaviadaje biełaruska. — Samym ciažkim było, što mnie dali dźvie hadziny času na dzień, kali ja mahła vychodzić na vulicu. Mnie ŭstalavali čas z 14 da 16 hadzinaŭ. U hety čas moj syn raniej zvyčajnaj spaŭ. Mnie daviałosia pierabudoŭvać jahony režym, kab hulać ź im na vulicy. Jašče svaimi vizitami jany časta budzili syna — jak nazło mahli pazvanić u damafon, kali ja kłała dzicia spać. A adklučyć damafon ja nie mahła — kali b ja nie adkazała, było b parušeńnie».

Vizity ŭ inśpiekcyju jak nahoda dla sustrečaŭ z «chimikami» — adnadumcami

Kab źjeździć ź dziciom u palikliniku, našaj surazmoŭcy treba było adprošvacca ŭ milicyi, papiaredžvać. Časam davodziłasia prasić ab dapamozie svajakoŭ.

«Ja pačała ŭsprymać svaju kvateru jak turmu, u jakoj my siadzieli razam z synam», — kaža byłaja źniavolenaja.

Pra ciažkaści adbyćcia «chatniaj chimii» razam ź dziećmi raniej raspaviadali pravaabaroncam inšyja asudžanyja žančyny.

«Maje dźvie volnyja hadziny na dzień skančajucca zadoŭha da taho, jak treba zabirać dzicia z sadka. A nichto, akramia mianie, hetaha nie zrobić. Tamu, kali vychodžu, pakidaju telefon udoma, kab mianie nie adsačyli. Zabiraju ź dziciačaha sadka i biahom da chaty. Na maju prośbu da inśpiektara padoŭžyć ci pieranieści volny čas, mnie admovili. Skazali, treba było raniej dumać», — raspaviadała asudžanaja da «chatniaj chimii» žančyna.

Pa niadzielach našaja surazmoŭca chadziła ŭ inśpiekcyju adznačacca. Taksama na hety dzień byli pryznačanyja lekcyi, na jakich raspaviadali pra ekstremizm, kalarovyja revalucyi.

«Ale ja časam z radaściu chadziła na hetyja adznaki, bo tam ja sustrakała znajomych — takich ža «chimikaŭ», jak i ja, adnadumcaŭ, ź jakimi možna było pahutaryć», — pryhadvaje žančyna.

Čamu «chatnija chimiki» — nie palitviaźni?

Pravaabaronca «Viasny» Dzijana Pinčuk źviartała ŭvahu, što «chatniaja chimija» — heta zusim nie bolš miakkaje ci lohkaje pakarańnie, u adroźnieńni ad «chimii» z nakiravańniem u PUAT.

«Ludziej sudziać za realizacyju svaich hramadzianska-palityčnych pravoŭ i pryznačajuć im realnaje pakarańnie, jakoha nie musić być naohuł. Heta pakarańnie nievinavatych ludziej, jakija vymušany prachodzić ciažkija vyprabavańni z pastajannym ciskam, načnymi pravierkami, izalacyjaj, zabaronami na vyjezd i spatkańniaŭ z rodnymi», — zaznačała pravaabaronca.

Adnak «chatnich chimikaŭ» biełaruskija pravaabaroncy nie ličać palitviaźniami. Kali čałaviek znachodziŭsia ŭ SIZA, paśla vyznačeńnia pakarańnia ŭ vyhladzie «chatniaj chimii», jaho vykreślivajuć sa śpisu palitviaźniaŭ i dadajuć u śpis byłych palitviaźniaŭ.

Adnym z faktaraŭ dla pryznańnia čałavieka palitviaźniem, akramia prysudu pavodle palityčnych matyvaŭ, źjaŭlajecca pazbaŭleńnie voli. Pad pazbaŭleńniem voli razumiecca ŭtrymańnie asoby ŭ lubym miescy, kali asoba nie moža jaho pakinuć u vyniku luboha vyhladu prymusu, jaki ŭžyvajecca słužbovaj asobaj dziaržavy abo ź viedama i papuščalnictva słužbovaj asoby abo orhana dziaržavy, havorycca ŭ Kiraŭnictvie Pravaabarončaha centru «Viasna» pa vyznačeńni paniaćcia «palityčny źniavoleny».

Niemahčymaść pakinuć miesca, dzie ŭtrymlivajecca čałaviek, pry hetym moža adbyvacca z-za achovy abo pad stracham nastupnaha bolš surovaha pakarańnia. Havorka idzie pra peŭnaje zakrytaje miesca abo miesca, kudy zabaronieny abo abmiežavany dostup lubych asob, u tym liku pradstaŭnikoŭ hramadskaści. U toj čas jak padčas adbyvańnia «chatniaj chimii» čałaviek moža bačycca ź inšymi ludźmi, karystacca srodkami suviazi, vychodzić z domu.

Čym chatni aryšt adroźnivajecca ad «chimii»?

Kirujučysia vyšejzhadanym kryteram, pravaabaroncy da pazbaŭleńnia voli adnosiać «chatni aryšt», kali asoba znachodzicca ŭ miescy abmiežavańnia voli, jakoje nie maje prava pakinuć pa svaim žadańni.

Taksama da pazbaŭleńnia voli dałučajuć vykarystańnie prymusovych papraŭčych, papraŭča-pracoŭnych rabot abo pracoŭnaha vychavańnia jak vidu kryminalnaha abo administracyjnaha pakarańnia, kali asoba znachodzicca ŭ miescy abmiežavańnia voli, jakoje nie maje prava pakinuć pa svaim žadańni.

Chatni aryšt jak miera strymańnia byŭ uviedzieny ŭ Biełarusi ŭ 2001 hodzie. Padčas chatniaha aryštu čałaviek nie maje prava karystacca internetam, telefonam i ŭvohule lubymi srodkami suviazi. Telefanavać čałavieku moža tolki śledčy, taksama možna źviazacca z advakatam. Da jaho nie mohuć prychodzić inšyja ludzi, akramia śledčaha i advakata. Kamunikavać zabaraniajuć navat sa svajakami, jakija pražyvajuć z čałaviekam u adnoj kvatery. Nielha pracavać. Da čałavieka pad chatnim aryštam moža być prystaŭlenaja kruhłasutačnaja achova. Mohuć dazvolić hladzieć telebačańnie, ale zvyčajna — tolki dziaržaŭnyja telekanały.

Tych, chto znachodzicca pad chatnim aryštam, biełaruskija pravaabaroncy pryznajuć palitviaźniami.

Kamientary1

  • gugu
    03.05.2024
    U Nieściaroviča - uładalnika kramy Cudoŭnia - byŭ vielmi dziŭny chatni aryšt: jon moh vychodzić na pracu. Nu i toje, što jamu adzinamu prysudzili chimiju z adterminoŭkaj pa artykułu, pa jakomu zvyčajna dajecca kalonija, pra mnohaje kaža. Chacia na "lekcyi" jon chadziŭ z toj ža častatoj, jak i ŭsie palityčnyja.

Łukašenkaŭcy ŭpieršyniu za doŭhi čas pakazali Viktara Babaryku13

Łukašenkaŭcy ŭpieršyniu za doŭhi čas pakazali Viktara Babaryku

Usie naviny →
Usie naviny

Kab padtrymać kamandujučych na vajnie, Pucin dašle im kryžyki sa svaimi inicyjałami7

«Šampuń-hiejt». Na spabornictvach pa skačkach na łyžach z tramplina zdaryŭsia seksiscki skandał12

U Biełarusi pradajuć VW Passat B6 z prabieham amal miljon kiłamietraŭ. Ale i jon moža być nie aryhinalnym2

KNDR abjaviła pra zapusk svajho «Arešnika»

Maładyja baškiry fatahrafujucca to z nacyjanalnym ściaham, to z rasijskim impierskim. I prosiać prabačeńnia — va ŭsich pa čarzie10

Samy małady futbalist u historyi zbornaj Biełarusi padpisaŭ kantrakt z partuhalskim hrandam

U Kitai zdaryŭsia ziemlatrus. Dziasiatki zahinułych2

«Kot Kieša prachodziŭ surazmoŭje z haspadarami kvatery». Biełarusy raspaviali pra svoj kranalny dośvied emihracyi razam z žyviołami

Dziaŭčyna robić biełaruskamoŭnyja kaviery na papularnyja pieśni. Vybar niekatorych artystaŭ ździŭlaje32

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Łukašenkaŭcy ŭpieršyniu za doŭhi čas pakazali Viktara Babaryku13

Łukašenkaŭcy ŭpieršyniu za doŭhi čas pakazali Viktara Babaryku

Hałoŭnaje
Usie naviny →