Kaliści ŭ staličnym domie Tola pabuduvaŭ kaapieratyŭnuju trochpakajovuju kvateru. Jaho byłaja žonka ź dziećmi i ŭnukami žyvie ŭ joj i ciapier. A jon — u tym ža domie pad leśvicaj. Pra toje, čamu tak vyjšła, raskazvaje Onlíner.
Chadziŭ modna apranuty i ź vielizarnym doham na pavadku
Panelny dom na praśpiekcie Rakasoŭskaha, u padjeździe jakoha razharelisia žarści i sprečki, zdali ŭ 1982 hodzie. Heta adzin ź pieršych staličnych kaapieratyvaŭ, pabudavanych za srodki žycharoŭ.
Dom admietny tym, što ŭ apošnija 20 hadoŭ tut žyvie bomž Tola pa mianušcy Šanel. Tamu, chto nie viedaje ŭsioj historyi, heta moža zdacca dziŭnym: stolki hadoŭ čałaviek žyvie ŭ padjeździe, śpić, palić, spraŭlaje patrebu, hetym atručvaje šmatlikim žyćcio, ale niaźmienna zastajecca na svaim miescy. Ale kali viedać usie abstaviny, to stanovicca zrazumieła: Šanel — heta nie niejki abstraktny bomž, a svoj, rodny, tamu što šmat chto pamiataje jaho jak modna i akuratna apranutaha chłopca, jaki hulaje pa rajonie ź vialikim doham na pavadku.
Kab zastać Tolu «doma», my pryjechali a vośmaj ranicy. Źjaŭleńniu žurnalistaŭ jon ździviŭsia bolš, čym my jaho prysutnaści ŭ vientšachcie.
Zusim niadaŭna z ulikam viasnova-letniaha pieryjadu Tola pierabraŭsia ź pieršaha paviercha, dzie pierastali hreć batarei, u vientšachtu techničnaha. Tut u jaho niešta nakštałt «studyi», kali abjadnana ŭsio ŭ adnym — i spalnia, i stałovaja. Śpić jon na starych kurtkach, zvalenych prosta ŭ šachtu, tut ža i jeść.
Źleva ad Toli možna zaŭvažyć impravizavany stoł, dzie zachoŭvajucca samyja kaštoŭnyja rečy: soncaachoŭnyja akulary, akulary dla čytańnia, brytva, talerka ŭ kvietačku i iržavaja blašanka z nadpisam «viandlina».
Jašče dzieści hłyboka ŭ rečach zakapany mahnitafon. Jaho Tola zabraŭ z saboj, kali sychodziŭ paśla razvodu z žonkaj, pakinuŭšy joj i dzieciam trochpakajovuju kvateru.
Mužčyna kaža, što ŭ padjezd jon zasialiŭsia samym pieršym: dapamoh zabudoŭščyku dobraŭparadkavać novy internat, a toj addaŭ jamu klučy. Sam Tola rodam ź Viciebskaj vobłaści i nijakaha dačynieńnia da modnaha domu Šanel nie maje — proźvišča ŭ pašparcie ŭ jaho karaciejšaje na dźvie litary i nie takoje miłahučnaje, jak u Kako, zatoje śmiešnaje.
Skončyŭšy škołu, advučyŭsia ŭ marachodcy ŭ Archanhielsku, a paśla pracavaŭ na rybałoŭnych sudach pa ŭsim Sajuzie. Žyŭ, kaža, jak i ŭsio: zavioŭ siamju, sabraŭ hrošaj, pabudavaŭ kvateru ŭ Sierabrancy.
— Dy zvyčajnaja była siamja, — koratka charaktaryzuje ich Mikałaj Alaksandravič, susied pa leśvičnaj placoŭcy. — Adrazu žyli byccam narmalna, Novy hod navat razam siemjami sustrakali, a potym Tola pjanstvavać staŭ, žonku i dziaciej haniać. Jana milicyju vyklikała, potym raźviałasia. Zvyčajnaja spakojnaja žančyna. Nu što zrobiš, raz jon taki? Dzieciam svajoj uvahi nie nadavaŭ, cukierki i toje nikoli nie kupiŭ. Dzieści i Tolu było škada. Uładkavaŭ jaho niejak u naš tralejbusny park na Vaniejeva ramontnikam, paručyŭsia za jaho. Tak jon mianie padvioŭ: paru miesiacaŭ papracavaŭ i nie pryjšoŭ bolš. A ŭ mianie potym usio pytalisia: «Alaksandravič, a dzie tvoj čałaviek? Choć by pracoŭnuju pryjšoŭ zabrać!» A Tola tolki praz hod pa jaje pryjšoŭ.
Syšoŭšy z kvatery, mužčyna staŭ žyć aby-dzie: u siabroŭ, siastry, a potym viarnuŭsia da siabie dadomu, ale nie ŭ kvateru, dzie zastaŭsia prapisany, a ŭ padjezd. U litaralnym sensie. I tak žyvie ŭžo 20 hadoŭ.
— Ja sam nie zachacieŭ tam zastavacca, bo nikoha nie paciarplu nad saboj! A kvatera hetaja maja, ja tam prapisany! — patłumačyŭ svaju pazicyju Tola.
Ź jaho byłoj žonkaj žurnalistam źviazacca nie ŭdałosia.
Pakolki Tola byŭ usio ž svaim, jaho isnavańnie na leśvicy, pryznačanaj dla evakuacyi ŭ vypadku pažaru, žychary spačatku niejak apraŭdvali, potym prosta ciarpieli. Ale paśla, znachodziačy ŭ lifcie i inšych miescach ahulnaha karystańnia małapryjemnyja ślady jaho prysutnaści, stali niejak z hetym zmahacca.
— Samaje strašnaje, kali ŭ nas adklučajuć elektryčnaść i prychodzicca ŭ ciemry navobmacak padymacca pa hetaj leśvicy dadomu, — kaža Śviatłana Leŭčanka, jakaja žyvie ŭ hetym domie z samaha naradžeńnia. —
U śniežni 2022 hoda nam zamianili liftavyja kabiny. I voś adčyniajucca dźviery novieńkaha lifta, a tam pa centry — kuča! Prasili jaho nie hadzić u padjeździe, tamu što nie raz zastavali jaho, kali spraŭlaŭ patrebu to prosta ŭ śmiećciepravod, to na leśvicy.
Ale dzie tam! A 31 śniežnia, napiaredadni 2023 hoda, jon naohuł zładziŭ pažar! Pryjechali MNS, milicyja. Nazaŭtra, 1 studzienia, pierad padjezdam valalisia abharełyja matracy, niejkaje ryźzio i žudasna pachła na ŭvieś rajon. I što vy dumajecie? Jon viarnuŭsia, i ŭsio stała jak było, heta značyć drenna.
Źmicier, susied pa padjeździe, padtrymlivaje Śviatłanu, dadajučy, što historyja vyjšła za miežy razumieńnia:
— Čałaviek maje žyłpłošču, ale žyvie ŭ padjeździe, nie płacić «kamunałku». Chaj by ŭ kalidory ŭ siabie žyŭ. Adnym słovam, šmat pytańniaŭ da jaho.
Staršynia doma: «Mnie jon nikolki nie pieraškadžaje»
Jak i va ŭsich kaapieratyŭnych damach taho času, u domie na Rakasoŭskaha jość staršynia. Pa sutnaści, jon, jak upaŭnavažanaja asoba, pavinien sačyć za paradkam. Žurnalisty spytali, čamu tak vyjšła, što ŭ padjeździe, nasupierak normam i praviłam, 20 hadoŭ žyvie čałaviek.
— Učora jaho bačyŭ: skazaŭ, što idzie ad siastry, i pakazaŭ pakiet — tam było čatyry pakiety małaka i kaŭbasa, — kaža Ihar Kanstancinavič, staršynia doma. — Viedaju jaho hadoŭ 20. Jeździŭ raniej pa zamiežžach pastajanna, modna byŭ apranuty, pobač sabaka vyšejšy za jaho. Nie viedaju, jak na kvateru, ale na pieršapačatkovy ŭznos jon dakładna zarabiŭ. Charaktar, viadoma, u Toli paršyvy. Kali ćviarozy — to narmalny čałaviek, a jak vypje, niemahčyma tryvać bolš za chvilinu. Byłuju jaho žonku, viadoma, zrazumieć možna.
Žyvie jon pieryjadyčna to ŭ siastry, to ŭ siabroŭ, to ŭ svaim padjeździe. Jon tam i praŭda prapisany, u trochpakajovaj kvatery. Čamu viedaju? Tamu što jon užo dvojčy hublaŭ pašpart, i ja razam ź im chadziŭ da pašpartysta adnaŭlać.
Piensija ŭ Toli sacyjalnaja, rubloŭ 190. Moža być, jon i zarabiŭ na vialikuju, ale daviedki źbirać palenavaŭsia. Adkaznaści i dyscypliny ŭ jaho nijakaj. Jamu navat prapanoŭvali zrabić zapyt u miescy, dzie jon pracavaŭ u Rasii, ale jon tak i nie sabraŭsia, kab pryjści i pahavaryć sa śpiecyjalistami na hetuju temu. Značyć, jaho ŭsio zadavalniaje. Akramia taho, jość čullivyja ludzi, jakija jamu štodnia ježu prynosiać, vopratku addajuć.
Sami žychary ničoha nie zrabili, kab tam [u padjeździe] jaho nie było. Usie, mabyć, čakajuć, navat tyja, chto suprać, što chtości niešta zrobić za ich. A ja nie chaču, kab na mianie pakazvali palcam, bo heta zroblena maimi rukami. Mnie jon nikolki nie pieraškadžaje.
Ale sprava, kaža staršynia, nie tolki ŭ pasiŭnaści žycharoŭ.
— Nie tak daŭno byŭ rejd pa rajonie: milicyja šukała bamžoŭ. Tolu taksama znajšli i zabrali. I što vy dumajecie? Praz paŭhadziny ŭžo vypuścili! Čamu? Dy tamu, što jon tut prapisany! I ničoha jamu nie zrobiš, atrymlivajecca.
I ŭsio ž taki ŭ hołasie Ihara Kanstancinaviča čujecca spačuvańnie. Jon i nie admaŭlaje hetaha.
— Zachodžu jaho adviedać pa staroj pamiaci. Tola da mianie navat na daču pryjazdžaŭ, dapamahaŭ. Vyjšaŭ niejak ad jaho, vyrašyŭ pa leśvicy spuścicca, a tam jaho syn na ahulnym bałkonie palić. I ja voś razumieju, što jon viedaje, što tam baćka i što ja byŭ u jaho, ale pramaŭčaŭ. Jany tak mohuć stajać palić na adnym paviersie, padzielenyja ścianoj, i nie viedać, što ŭ hety momant znachodziacca pobač. A ja jak ad Toli pryjdu, žonka niuchnie i kaža: «U Šanela byŭ?»
Myjecca jon redka. Ź ciažkaściu letam zahnaŭ jaho ŭ našu rečku ŭ Sierabrancy pamycca.
Ihar Kanstancinavič miarkuje, što mienavita dziakujučy voś hetaj svajoj daŭniaj historyi Tola praciahvaje žyć u padjeździe.
— U hetym ža domie, tolki ŭ inšym padjeździe, taksama niejak pasialiŭsia bomž. Intelihientny taki, štorku paviesiŭ pad leśvicaj, chałat doŭhi nasiŭ. Ale žychary jaho chutka vysielili. A Tola voś zastaŭsia.
Dyrektar ŽEU №1 Leninskaha rajona h. Minska: «Skarhaŭ na toje, što ŭ padjeździe žyvie bomž, nie pastupała»
Žurnalisty paprasili Alaksandra Kanoŭku, dyrektara absłuhovaj arhanizacyi, prakamientavać situacyju, jakaja skłałasia.
— Pra toje, što ŭ padjeździe doma na Rakasoŭskaha 20 hadoŭ žyvie čałaviek, my daviedalisia ad vas. Žychary doma da nas z hetaj prablemaj nie źviartalisia. Ja asabista paśla vašaha zvanka vyjazdžaŭ tudy. Na vientkamiery visić zamok. U nas nie było paŭnamoctvaŭ jaje adkryć, pakolki kamiera absłuhoŭvajecca «Bielliftam». Na leśvicy byli sumki z butelkami — my ich vykinuli. Staršynia doma raspavioŭ, što žychary sami padkormlivajuć hetaha čałavieka, dajuć vopratku. A patelefanavali, mabyć, novyja, chto da jaho jašče nie pryvyk, — adznačyŭ surazmoŭca.
Kamientary
Pa druhoje: na fota bačna, što dźviery ŭ hetaje pamiaškańnie źniatyja, i tam poŭna śmiećcia. A miž tym pa praviłach utrymańnia žyłych damoŭ składvańnie aby čaho ŭ takich pamiaškańniach stroha zabaroniena, a samyja dźviery pavinny być pastajanna začynienyja i mieć uščylnieńnie. Ale, jak bačym, ni staršyni kaapieratyvy, ni žeu heta nie patrebna: u ich prablemaŭ niama. 🤦