Pravierki telefonaŭ, «dziravyja» sankcyi, bahatyja minčuki i adčuvalnaść da kamunizmu. Što ździviła palakaŭ u Biełarusi
Užo dva hady ŭ Biełarusi dziejničaje biaźvizavy režym dla hramadzian Polščy. Pavodle źviestak Dziaržpahrankamiteta, za hety čas krainu naviedała bolš za 88 tys. palakaŭ, ź ich tolki sioleta — bolš za 24 tys. Žurnalist vydańnia Most pahavaryŭ z palakami, jakija niadaŭna ŭpieršyniu ŭ žyćci pabyvali ŭ Biełarusi, pra toje, čym ich ździviła susiedniaja kraina. Imiony surazmoŭcaŭ źmienienyja ŭ metach biaśpieki.
Miaža: pravierka telefonaŭ, pytańni pra tank-pomnik i pajezdki va Ukrainu
Hžehaž jeździŭ u Minsk pa pracoŭnych pytańniach. Kab trapić u Biełaruś, jamu daviałosia prastajać na pamiežnym pierachodzie 9,5 hadziny. Palak kaža, što jamu jašče pašancavała: u niekatorych hety praces zajmaje bolš za 20 hadzin.
Mužčyna ŭpeŭnieny, što pamiežniki — i biełaruskija, i polskija — śpiecyjalna zaciahvajuć pracedury, kab adbić u ludziej achvotu pierasiakać miažu.
«Ja jašče pamiataju, jak vyhladała pierasiačeńnie miažy Polščy da 1989 hoda. I dakładna hetak ža ciapier vyhladaje pierasiačeńnie biełaruskaj miažy z usimi krainami ES», — śćviardžaje Hžehaž.
Jon upeŭnieny, što supracoŭniki śpiecyjalna zaciahvajuć pracedury, pravodziać ich pavolna i skrupulozna, a niaredka mašyny prosta stajać hadzinami pierad šłahbaŭmam paśla ŭsich pravierak.
Akramia taho, biełaruskija pamiežniki ładziać pravierki telefonaŭ. Hžehaž ich paźbieh i na ŭjeździe, i na vyjeździe. Ale ŭsich jahonych kalehaŭ, jakija jechali ŭ inšym aŭtamabili, paprasili pakazać halereju smartfona. Asabliva mocna vajskoŭcaŭ zacikaviła fatahrafija z tankam-pomnikam.
Michał naviedaŭ Biełaruś jak turyst. Jon prastajaŭ na miažy kala vaśmi hadzin i paćviardžaje słovy ziemlaka: u jaho pravieryli nie tolki halereju telefona, ale i kantakty, a akramia taho, praviali hutarku. Pryčynaj takoj uvahi stali piać ukrainskich štampaŭ u pašparcie, pastaŭlenyja paśla pačatku vajny.
«Razmova doŭžyłasia chvilin ź dziesiać, — raskazvaje palak. — Pytalisia, kudy jedu, navošta, ci słužyŭ u vojsku. Cikavilisia roznymi asabistymi spravami, takimi jak praca i hetak dalej, nu i tym, što rabiŭ va Ukrainie. Supracoŭniki razmaŭlali spakojnym niazmušanym tonam. Razmaŭlali pa-polsku, tak što ŭsio było zrazumieła».
Dadomu abodva mužčyny viartalisia praz trecija krainy. Hžehaž pajechaŭ praz Łatviju i prastajaŭ na pamiežnym pierachodzie piać hadzin, a Michał — praź Litvu, dzie prachodžańnie miažy zaniało ŭsiaho hadzinu. Kali jechać u Polšču naŭprost, na miažy možna zatrymacca na 30-40 hadzin.
Minsk: tannaje paliva, «dziravyja» sankcyi i šmat bahatych ludziej
Ni Hžehaž, ni Michał raniej nie naviedvali Biełaruś. Pieršy mužčyna tolki ŭ dziacinstvie, jašče ŭ časy SSSR, byŭ u našaj krainie prajezdam.
Abodva kažuć, što siońniašni Minsk ich uraziŭ. Jany apisvajuć parki, sučasnyja budynki, raznastajnaść aŭtamabilaŭ, na jakich jeździać miascovyja žychary, tannaje paliva i poŭnyja palicy ŭ kramach. Mužčyny zhadžajucca, što biełaruskaja stalica — heta atmaśfiernaje miesca, «poŭnaje bahatych ludziej».
«Maja reakcyja na Minsk — heta typovaja reakcyja palaka, — śmiajecca Hžehaž. — Tamu što my, kali ŭjaŭlajem Biełaruś, dumajem, što tut takaja ž biednaść, jak u nas była ŭ časy Polskaj Narodnaj Respubliki. Ale faktyčna, prynamsi kali kazać pra stalicu, hetaj biednaści tut niama».
Bolš za ŭsio palaka ŭraziła kolkaść handlovych centraŭ, jakija nie sastupajuć varšaŭskim, u tym liku i ŭ raznastajnaści tavaraŭ suśvietnych vytvorcaŭ. Heta asabliva ździŭlaje mužčynu, uličvajučy, što na Biełaruś nakładzienyja sankcyi.
«Padobna, da Biełarusi navina, što jaje nakładzienyja sankcyi, jašče nie dajšła, — žartuje jon. — Ja źjaŭlajusia klijentam adnoj šviejcarskaj firmy, jakaja robić budaŭničy elektrainstrumient, — pryvodzić prykład Hžehaž. — I jaje pradstaŭniki ŭ Polščy byli ŭpeŭnienyja, što ich niama ŭ Biełarusi. A ja znajšoŭ. Tak što ŭ mianie skłałasia ŭražańnie, što albo hetyja sankcyi vielmi dziravyja, albo ich niejak abychodziać».
Ludzi: ustojlivaść pierad prapahandaj i hatoŭnaść dapamahać
Ź biełarusami Hžehaž u asnoŭnym mieŭ znosiny pa pytańniach, źviazanych z pracaj. Hutarki nie byli nastolki adkrytymi, kab jaho surazmoŭcy vykazvalisia pra situacyju ŭ krainie. Asnoŭnych prapahandysckich tezisaŭ — pra toje, što demakratyčnyja režymy Jeŭropy drennyja, abo pra prablemy Polščy — palak ad biełarusaŭ taksama nie čuŭ.
«Mnie nie padałosia, što prapahanda niejak upłyvaje na ludziej. Ja nie budu śćviardžać, što hetaha niama, ale ja z hetym nie sutykaŭsia», — raskazvaje jon.
Hžehaž źviarnuŭ uvahu na adkrytaść biełarusaŭ i hatoŭnaść dapamahać. Jamu zapomniłasia situacyja z pošukam žylla dla kaleh. U hateli, kudy jany pieršapačatkova zasialilisia, nie było kuchni, dzie možna samastojna hatavać.
«Ja razmaŭlaŭ pra heta ź dziaŭčynaj na recepcyi, i jana była nastolki zacikaŭlenaja mnie dapamahčy, što pryśviaciła hetaj prablemie hadziny ź dźvie svajho času i znajšła dla mianie mnostva varyjantaŭ. Jana dapamahła mnie prosta tak, nie čakajučy nijakaj uznaharody za heta. Heta było vielmi pryjemna», — raskazvaje palak.
Mužčyna nie moža ŭspomnić niehatyŭnych momantaŭ, źviazanych ź biełarusami, i nie stamlajecca chvalić ich spahadlivaść: «adnym słovam, braty-biełarusy».
Milicyja: spałochany patrulny i vietlivy daišnik
Dapamohu Hžehaž atrymaŭ navat ad biełaruskaj milicyi. Palak nie moh znajści chosteł i padyšoŭ da patrulnych kala adnaho z pasolstvaŭ. Jon uspaminaje, što milicyjanier byŭ trochi napałochany.
«Mabyć, milicyja ŭ Biełarusi nie pryvykła, kab hramadzianie padychodzili niešta spytać. Chutčej jany sami padychodziać da hramadzian i pytajucca. Ja nie kažu, što tak i jość, ale takoje ŭ mianie skłałasia ŭražańnie», — dzielicca Hžehaž.
Druhi kantakt ź milicyjaj adbyŭsia, kali mužčyna jechaŭ na svaim aŭtamabili pa adnoj z centralnych vulic horada. Jon adznačaje, što za ŭvieś čas nie bačyŭ u Miensku nivodnaj inšaj mašyny na polskich numarach. Napeŭna, hetym jaho aŭto i pryciahnuła ŭvahu — jaho spynili dla pravierki dakumientaŭ.
«Jany paprasili ŭ mianie techpašpart, strachoŭku, paśviedčańnie kiroŭcy. Pravieryli, ci nie byŭ ja sfatahrafavany fotaradaram. I ŭsio — z uśmieškaj pažadali dobraha dnia», — uspaminaje mužčyna.
Simptomy aŭtarytaryzmu: razmach Pałaca Niezaležnaści, rehistracyja inšaziemcaŭ i adčuvalnaść da kamunizmu
Palaki kažuć, što na vulicach Minska davoli šmat milicyi, i heta «nie schilaje da adčuvańnia svabody». Hžehaž adznačaje i inšyja «simptomy» aŭtarytarnaj dziaržavy: abaviazkovuju rehistracyju dla inšaziemcaŭ, jakija žyvuć pa adnym adrasie bolš za 10 dzion, adnolkavyja ceny numaroŭ u roznych hatelach, adnyja i tyja ž kursy valut u roznych abmiennych punktach.
«Vielmi prykmietna, chto kiruje ŭ Biełarusi, — praciahvaje palak. — Ja byŭ uražany razmacham Pałaca Niezaležnaści, naprykład. A jašče ja bačyŭ kartež Pucina i ščyra pryznajusia, što Džo Bajden — heta biadniak u paraŭnańni z Pucinym, kali kazać pra razmach, daŭžyniu i raskošu kartežu».
Hžehaž byŭ u Minsku ŭ kancy maja — tady ŭ horadzie jašče zastavalisia śviatočnyja kanstrukcyi, płakaty i mazaiki, pryśviečanyja Dniu Pieramohi. Heta taksama ździviła palaka, adnak jon kaža, što takuju «ŭsiudyisnuju adčuvalnaść da pieramohi nad fašyzmam» jon užo bačyŭ u siabie na radzimie ŭ 1980-ch.
«Braty-rasijanie naviazali ŭsie hetyja naratyvy i nam, i vam, i ŭkraincam, i ŭsim, kamu zmahli… U Biełarusi, prynamsi ŭ Miensku, my majem spravu z adčuvalnaściu da kamunizmu, z usimi hetymi hłupstvami [u vykarystańni temy] Vialikaj Ajčynnaj vajny, — razvažaje jon. —
Naprykład, kali jedzieš pa kalcavoj, to bačyš biłbordy z fotazdymkami i karotkimi bijahrafijami hierojaŭ Vialikaj Ajčynnaj vajny. Ale, ź inšaha boku, usio heta susiedničaje z sučasnym sałonam BMW, jaki adkryty navat u niadzielu, abo sa štab-kvateraj jakoj-niebudź zachodniaj firmy».
Turystyčny patencyjał: začaravańnie Dźvinoj, niekranutaja pryroda i časy, «kali budzie kiravać niechta narmalny»
Hžehaž kaža, što z zadavalnieńniem pryjedzie ŭ Biełaruś jašče raz jak turyst — ź dziećmi, siamjoj. Ale tolki kali miaža stanie bolš adkrytaj. Jon upeŭnieny, što za jahonym prykładam pojduć i inšyja palaki.
«Turystyčny patencyjał u Biełarusi hihancki, — tłumačyć jon. — Strašna kryŭdna, što vy jaho nie vykarystoŭvajecie. Ja byŭ vielmi začaravany Dźvinoj, jakuju bačyŭ, kali jechaŭ da łatvijskaj miažy, a taksama niekranutaj pryrodaj na poŭnačy Biełarusi. Kali hetaj krainaj budzie kiravać chtości narmalny, na maju dumku, jana raskryje svoj patencyjał i jaje buduć naviedvać ludzi z usiaho śvietu».
Biełaruskaja čyhunka dała paradaksalny adkaz, čamu anhlijskaja mova źnikła z hałoŭnaha vakzała krainy
Jak vyhladaje ekanamičnaje supracoŭnictva Polščy ź Biełaruśsiu napiaredadni mahčymaha zakryćcia miežaŭ. Zdajecca, Polščy jość što hublać
«Pytalisia, jak ja staŭlusia da Łukašenki». Litoviec chacieŭ trapić u Biełaruś, ale jaho nie puścili
Łukašenkaŭski «biaźviz» uziaŭ čarhovuju vyšyniu — bolš za paŭmiljona čałaviek. Ale heta nie ŭnikalnyja naviedvalniki
«Kala 450 tysiač zamiežnikaŭ naviedała Biełaruś pa biaźvizie». Praŭda? Vyhladaje, što ŭ razy mienš
Saša Filipienka raskazaŭ, čamu nie płanuje pisać pa-biełarusku i jak Biełaruś moža stać padarunkam Rasii ŭ vajnie64
Kamientary
Strašna kryudna, čto vy do sich por prijezžajetie poddieržať valutoj čiełoviekonienavistničieskij riežim. Mało było dubinok ot ZOMO, narviotieś na novyje dubinki, so znakom kačiestva ES.
Kali na MKAD zaraz nazirajecca litaralna zasille biłbordaŭ z hierojami WW2, "sacyjalnaj rekłamaj", prapahandaj i pramymi pahrozami "Lubiš danacić - lubi adkazvaca" - to heta adznačaje, što biznes čamuści nie imkniecca vykarystoŭvać rekłamnyja płoščy. A paradak i čyścinia na vulicach nazirajucca i ŭ Pchieńjanie, tannaje paliva - u Iranie, ale tolki zusim marhinały raspaviadajuć, što tam usio dobra. Raznastajnaść mašyn - heta inercyja davajennych časoŭ, a voś na što sapraŭdy varta rabić uvahu - heta na ichny ŭzrost.