Plažny sezon na vyśpie Majorka - karespandent «NN» vypraviŭsia ŭ vandroŭku pa zachodnieeŭrapiejskim Krymie
Vaładar mora žyvie na vyśpie Majorka. Jon smalić drennyja cyharetki, nosić karacieńkija padranyja džynsavyja šorty dy vyćviłuju na mižziemnamorskim soncy bejsbołku. Vaładar snoŭdaje tudy-siudy, niby złamany kivač dy chaatyčna razmachvaje rukami. Jahonaje padbarodździe pa-starečy trasiecca, a z vusnaŭ źlatajuć kropli śluny dy nierazborlivaja katalonskaja skarahavorka. Jon zajmajecca achovaj chvalaŭ - zabaraniaje čužanicam kranać nahoj mora. Stužka plažu daŭžynioj u paŭsotni metraŭ pryznačanaja tolki dla haścioŭ susiedniaha hatelu. Nadychodzić noč. Hości śpiać, čužanicy raspužancyja, a na plažy adno dziadok-majorkaniec, jaki vartuje svajo mora, pustyja šeźlonhi dy šorhat chvalaŭ.
Piva, seks, Balerman
Vyspa Majorka - zachodnieeŭrapiejski Krym. Mora, skały, turysty. Z zamiežnych, najpierš - niemcy. Jany i zapačatkavali sumna viadomuju tradycyju alkaholnaha turyzmu, čyjoj Mekaj źjaŭlajecca plažny pramenad la Palmy, stalicy vyspy. Najpierš heta znakamitaja knajpa «Balerman», dzie niamieckija turysty truskajuć niamieckija sardelki dy žłukciać niamieckaje piva pad niamieckamoŭnyja balermanaŭskija chity-šlahiery pra adviečnyja kaštoŭnaści vakacyjaŭ: vypiŭku, seks, sonca. Niepadalok bavarcy ŭ kapielušach dy skuranych šortach z padciažkami na hołaje cieła daśledujuć rakuški na plažy. Turyst z Bonu abkružany parkanam pustych piŭnych butelek, utyrknutych rylcam u piasok. Radzima-Dojčland, dyj hodzie - chiba što la soniečnaha mora.
Niezdarma ŭ 1993 h. deputat Bundestahu ad kanservatyŭnaj partyi CHDS Dyjonis Jobst prapanavaŭ nabyć Majorku za 50 miljardaŭ dojčmarak dy zrabić jaje 17-j federalnaj ziamloj Niamieččyny. «Majorka pavinna być niamieckaj!» - vybuchnuła zahałoŭkam bulvarna hazeta «Bild». Žychary vyspy dy navat sam hišpanski karol nie na žart pakryŭdzilisia, a kalehi-deputaty nie pryniali prapanovy ŭsurjoz. U peŭnym seńsie «plan Jobsta» ździejśniŭsia: reštu ŭ kasach majarkanskich kramaŭ daŭno dajuć eŭracentami, ci nie pałova jakich maje na sabie vyjavu niamieckaha dubovaha listku ci Brandenburskaj bramy - načyńnie kišeniaŭ niamieckich turystaŭ.
Šmatmoŭnaja vyspa
Svaim histarčnym losam Majorka duža nahadvaje Biełaruś. Vyspa zaŭždy lažała na pierakryžavańni handlovych šlachoŭ. Mirnaje nasielnictva maryła paści aviečak dy razvodzić frukty, a musiła adbivacca ad zavajoŭnikaŭ dy pirataŭ. Spačatku vyspu zavajavali rymlanie dy za pałovu tysiačahodździa łacinizavali miascovaje nasielnictva. Ale potym pryjšli vandały i daščentu splažyli cudoŭnyja pałacy dy termy. Vandałaŭ prahnali bizantyjcy, a tych - maŭry. Trochsothadovaje musulmanskaje kiravańnie ŭ 13 stahodździ skončyli kataloncy, advajavaŭšy vyspu dy zrujnavaŭšy šykoŭnyja miačety dy bani. Katalonskaja mova znoŭ zrabiłasia movaj Majorki - da kanca 17 stahodździa, kali vyspa padpadaje pad uładu Hišpanii. 19 st. - novaja sproba moŭnaha adradžeńnia, i - znoŭ adkat nazad paśla Hramadzianskaj vajny dy prychodu da ŭłady dyktatara Franka ŝ 1930-ch.
Bolš za try z pałovaj dziesiacihodździ katalonskaja mova była aficyjna zabaronienaja dy vyhnanaja z hramadzkaha žyćcia na karyść hišpanskaj.
Tolki dziakujučy nievierahodnym vysiłkam apošniaha času daviałosia damahčysia taho, što na vyśpie zapanavała realnaje dźviuchmoŭje. Praŭda, i dahetul toj zamiežnik, chto sprabuje zadać pytańnie pa-katalonsku, a bałazie pa-majarkansku, najchutčej atrymaje adkaz pa-hišpansku: spracoŭvaje kalanijalny refleks miascovaha nasielnictva.
Na roznych bakach karacieńkaj vułački ŭ miastečku Port de Sajer hladziać adzin na adnoha dva maleńkich supermarkiety-bliźniaty. U adnym pradavački kažuć pa-katalonsku dy pradajuć tańniejšyja tamaty. U inšym - bolš smačny chleb, dy - vyklučna hišpanskaja mova la pryłaŭku. Vybiraj što chočaš, bałazie što anhielskuju dy niamiekuju movy viedajuć i tam i tut. Na Majorcy, jak nidzie, viedańnie movy - heta žyvyja hrošy.
Jakar u chmary
Na pošuki aŭtentyčnaj Majorki toj-inšy vypraŭlajecca na paŭnočny ŭschod vyspy ź jaho stromymi skałami dy maleńkimi kamianistymi plažami. U navakolnych sadach la hornaj viosački Deja śpiełyja apelsyny dy cytryny padajuć na ziamlu. Uzdoŭž darohi ciahniecca vysoki doŭhi mur z kamianioŭ, zmacavanych rudoj hlinaj. Na draŭlanych dźviarach cydułka: «Džon, my nie patrapili ŭ dom, bo zabylisia klučy. Budziem a dziaviataj uviečary». Za hustymi drevami ŭhadvajecca vialikaja viła. Hornaja daroha-sermantym robić koła, jašče adno, uźbirajecca vyšej... Jašče adny varoty - i takaja samaja cydułka. Bačna, hety Džon adchapiŭ sabie niemały kavałak hary. Tak, dziakujučy turyzmu Majorka zrabiłasia samym bahatym rehijonam Hišpanii. Ale mienavita z-za niamieckich dy brytanskich investaraŭ dy makleraŭ ceny na nieruchomaść na Majorcy dasiahnuli takich vyšyniaŭ, uziać jakija bolšaści hišpancaŭ nie pad siłu. Pałova ź 550 žycharoŭ vioski - zamiežniki z tuha nabitymi hamancami.
Daroha kružlaje, matlacca dy pryvodzić da pierakryžavańnia. Turystki-łacinaamerykanki sa skułastymi indejskimi tvarami pačuvajucca tut jak doma, atabaryŭšysia razvaliŭšysia na prypynku ŭ čakańji aŭtobusa. Daloka ŭnizie, u marskoj buchcie, biełaja jachta kidaje jakar u cieniu chmary, jakaja začapiłasia za haru.
Marski teatar
Turysty lubiać Majorku i svaich sabakaŭ, a tamu biaruć ich z saboj u adpačynak. Dy tolki sabaki Majorku nienavidziać. Labradory panura matlajucca pa brukavanych dvorykach, błakitnavokija łajki lažać, vysałapiŭšy jazyki, na haŭbcach, a vaŭčary chavajuć pysy ŭ cień palmaŭ.
Jany vidavočna nie razumiejuć, što cikavaha ŭ hetym niezrazumiełym śpiakotnym krai, z usich bakoŭ abkružanym vadoj, jakaja piače jazyk sollu. Tamu sabaki biez škadavańnia zastanucca doma, pakul ich haspadary pojduć sustrakać zachod sonca. Apošni karabiel ledź paśpieje ŭźniacca pa soniečnaj darožcy, jak vohniennaja sfera daść nyrca ŭ lustranuju vadu. Prycichłaja ahladnaja placoka vybuchaje apladysmentami. Čarhovaja dzieja biaskoncaha majarkanskaha spektaklu skončanaja. Antrakt - unačy, za stolikami restaracyjaŭ. Praciah - naranicu, ź pieršymi krykami čajek.
Kamientary