Rumynskija cerkvy pahadzilisia na lustracyju
Pravasłaŭnyja i katalickija hierarchi pahadžajucca na lustracyju cerkvaŭ. Tak patrabuje prezydent krainy
Apošniaja prapanova prezydenta Trajana Basesku trapiła na dobruju hlebu – u Rumynii ŭžo kolki tydniaŭ tryvaje lichamanka, źviazanaja z vyjaŭleńniem tečak viadomych palitykaŭ. Basesku abviaściŭ, što akty «sekurytyte» (kamunistyčnaj palityčnaj palicyi), jakija tyčacca śviataroŭ, taksama pavinny być apublikavanyja. Prezydenta padtrymała ŭpłyvovaja Najvyšejšaja Rada Nacyjanalnaj Abarony, a heta aznačaje, što praces pajšoŭ.
Dakładna nie viadoma, kolki śviataroŭ supracoŭničali z režymam. Historyki zaznačajuć, što ŭłady da pačatku 1960-ch represavali šmat śviataroŭ – da hetaha času było aryštavana 2,5 tys. klerykaŭ, a 2 tys. manachaŭ pakinuli klaštary. Mnohija supracoŭničali z režymam. Abvinavačvańni ŭ supracoŭnictvie ź biaśpiekaj tyčacca navat Fieaktysta – patryjarcha rumynskaj Carkvy, da jakoj naležyć 80%.
Na słovy Basesku tut ža adreahavali pravasłaŭnaja i katalickaja Carkva. «Synod našaj Carkvy ŭžo ŭ 1997 h. vykazaŭsia za vyjaŭleńnie aktaŭ Securitate, što tyčacca duchoŭnych asobaŭ - raspavioŭ ks. Kanstancin Stoika, pradstaŭnik Carkvy. Jon adnačasova adchiliŭ abvinavačvańni, što śviatary vydavjali biaśpiecy infarmacyju, atrymanuju padčas spoviedzi. Jon adznačyŭ, što kožnaje abvinavačvańnie, što tyčyccy suviaziaŭ duchoŭnych asobaŭ z «sekurytate», jakaja pavodle historykaŭ u 22-miljonnaj Rumynii mieła kala 700 tys. ahientaŭ, pavinna być padmacavanaje dokazami.
Jepiskapat katalickaha Kaścioła zrabiŭ u spravie vyjaŭleńnia tečak ksiandzoŭ specyjalnuju zajavu. U joj adznačajecca, što dakumenty pralijuć novaje śviatło na pakuty Carkvy, hałoŭnym čynam katalickaj, jakaja była najbolš padvierhnutaja represijam ŭ časy kamunizmu. Adnak jon rašuča asudziŭ spekulacyi, što tyčacca mahčymaha parušeńnia Kaściołam u časy kamunistyčnaha režymu tajamnicy spoviedzi.
U Rumynii viadziecca tryvaje vialikaja dyskusija nakont dostupu da duchoŭnych aktaŭ. Zhodna z zakonam jany znachodziacca ŭ hrupie, jakuju Nacyjanalnaja Rada pa spravach Vyvučeńnia Archivaŭ (CNSAS) moža praviarać pa žadańni hramadzianaŭ ci palityčnych partyjaŭ, ale jašče nia vyznačana, jak technična pavinna adbyvacca vyvučeńnie minułaha Cerkvaŭ. Miž inšym pastupiła prapanova, kab dla hetaj mety była stvorana specyjalnaja kamisija – tłumačyć Kłaŭdziu Seka, kiraŭnik CNSAS.
Da niadaŭniaha času lustracyja Cerkvaŭ nie mahła pačacca taksama i z-za niedakładanaha zakonu pra dostup da tečak. Rada CNSAS atrymoŭvała ad raźviedki tolki tyja dakumenty, jakija – jak kazaŭ zakon – nia mieli ŭpłyvu na biaśpieku dziaržavy.
Novyja praviły źmianili sytuacyju. Paśla patrabavańnia prezydenta i rašeńnia Najvyšejšaj Rady Nacyjanalnaj Abarony zbor archiŭnych dakumentaŭtrapić u CNSAS. Peŭna, u najbližejšyja tydni praz Rumyniju praniasiecca chvala artykułaŭ na temu suviaziaŭ duchoŭnych asobaŭ ź biaśpiekaj, tak jak heta zdaryłasia paśla pieradačy radzie aktaŭ, što tyčylisia palitykaŭ.
Kamientary