Upieršyniu ŭ historyi zamiežnik śpiavaŭ sučasny himn Biełarusi... pa-biełarusku! Što heta musić aznačać dla nas? - mierkavańnie ŭ hołas.
Śpiavańnie pa-biełarusku abo halandzkaja niespadziavanka?
Biez naciahvańniaŭ u hramadskim žyćci Biełarusi adbyłasia padzieja. Upieršyniu za miažoju byŭ praśpiavany sučasny biełaruski himn pa-biełarusku zamiežnikam!
Naturalna, što takim učynkam halandcy prademanstravali svaju pavahu da biełaruskaha hramadstva, da biełarusaŭ, jakija atajasamlivajuć sabie asobnaj nacyjaj. Vykanańnie zvyčajnaha pieradmatčavaha himnu krainy pa-biełarusku pa-sapraŭdnamu ŭraziła našych šanoŭnych maładych kamentataraŭ. Nasamreč adbyłosia štości nadzvyčajnaje dla spartovaj supolnaści? Nie. Moža štości paradaksalnaje dla biełaruskaj hramadzkaści ? Napeŭna.
Nas užo nijak nie ździŭlaje šmathadovaja adsutnaść biełaruskaha kamentaru spartovych spabornictvaŭ na kanałach telebačańnia. Nas nie ździŭlaje systemnaje źniknieńnie biełaruskich škołaŭ. Nas nie ździŭlaje pierachod na vykładańnie ajčynaj historyi pa-rusku. Tamu što my advykli ździŭlacca, razvučylisia aburacca. Nas hańbiać, a my robim adzinaje - vyhlad. Jak i naš trener Ju.Puntus – adziny z usioj biełaruskaj futbolnaj hramady na “Filipsu”, chto pasprabavaŭ praśpiavać razam z halandcam. Davajcie pryznajem, što padčas śpievu halandca ŭ nas uźnikli nia stolki pačućci honaru, kolki soramu. Bo kali halandziec śpiavaje pa-biełarusku, a biełaruskija kamentatary ŭ toj ža čas raspaviadajuć biełaruskaj aŭdytoryi pa-rusku (!) – heta j jość sučasnym paradoksam sčasnaj Biełarusi. Niaŭžo halandziec jość bolšym biełarusam za samich biełarusaŭ? Niaŭžo jon bolš pavažaje nas, čym my sami sabie? Kryŭdna za sabie, kryŭdna za nas usich. Adrazu ž zhadvajucca słovy biełaruskaha pieśniara Ja.Kupały “A chto tam idzie?”, a mienavita:
A chto tam idzie, a chto tam idzie
U ahromistaj takoj hramadzie?
- Biełarusy
A što jany niasuć na chudych plačach,
Na rukach u kryvi, na nahach u łapciach?
- Svaju kryŭdu
A kudy ž niasuć hetu kryŭdu ŭsiu,
A kudy ž niasuć napakaz svaju?
- Na śviet ceły
A chto heta ich, nie adzin miljon,
Kryŭdu nieści naŭčyŭ, razbudziŭ ich son?
- Biada, hora
A čaho ž, čaho zachaciełasia im,
Pahardžanym viek, ślapym, hłuchim
- Ludźmi zvacca.
Najaŭnaść svajoj movy - adna z vyraznych eŭrapiejskich kaštoŭnaściej. Praz movu čałaviek spaścihaje śviet, praz movu prajaŭlajucca jahonyja dumki j razvažańni, jahony śvietapohlad. Urešcie, mova heta uvasableńnie admietnaści čałavieka, jahonaj kultury, prynaležnaści da taho kutka Ziamli, adkul jon pachodzić. Dla eŭrapiejcaŭ baraćba za ŭłasnuju movu, navučańnie, adukacyju, karystańnie joju ŭ pabytovym žyćci nia jość pustym hukam, bo heta było kaliści j ichniaj častkaj historyi. Toj historyi, na jakuju zaraz vielmi padobna sioniašniaja biełaruskaja sytuacyja.
Vidavočna, što dla taho, kab być častkaju eŭraprastory, być pažadanym u Eŭropie, być pavažanym u cyvilizavanaj supolnaści nacyjaŭ, treba navučycca pavažać sabie j padzialać fundamentalnyja eŭrapiejskija kaštoŭnaści. Kali zdolejem navučycca, tady, biezumoŭna, šmat jakija dźviery adkryjucca dla ŭsich biełarusaŭ, u tym liku j našaj futbolnaj hramady – “chudoj, u kryvi j łapciach”. A takija sučasnyja prablemy biełaruskaha futbołu, jak atrymańnie zhody na praviadzieńnie tavaryskich sustrečaŭ ź eŭrapiejskimi kamandami, u tym liku j elitnymi zbornymi, źniknuć u niebyćci. Mienavita tady źjaviacca novyja mahčymaści: rabić svoj ułasny vybar prapanovaŭ z kim, kali j dzie hulać. Źjaviacca našyja spartovyja intaresy, intaresy, jakija buduć pavažać u Eŭropie. Čamu ja tak upeŭniena pra heta kažu? Tamu što pavaha – źjava ŭzajemnaja. Kali niechta demanstruje svaju pavahu da inšaha, jon maje prava na toje, kab jaho taksama pavažali inšyja. Kali toj ža niechta hrebuje pavahaj navat da sabie, to raźličvać na pavahu z boku inšych - šancaŭ niašmat: elementarny zakon čałaviečych stasunkaŭ. Zdolejem dajści da hetaha, trapim u płyniu sučasnych eŭratendencyjaŭ. Nia zdolejem, tak i budziem zastavacca na hanku Eŭropy, jak toj hość, što prychodzić biez zaprašeńnia.
Jak padajecca, kožnamu z nas, kožnamu hramadzianinu Biełarusi, treba prykłaści šmat namahańniaŭ dla taho, kab Biełaruś stała biełaruskaj krainaj, a nie prydatkam u składzie “pa-sajuznamu” ambicyjnaha susieda: a chto tam idzie, a chto tam idzie
ŭ ahromistaj takoj hramadzie? – Biełarusy…
Biełaruskaja mova praliłasia nad stadyjonam “Filips”, u Eŭropie, z vusnaŭ nie biełarusa. Ci zdolny my pa-sapraŭdnamu acanić halandzkuju niespadziavanku? Ci zdolnyja my na toje, kab urešcie nia tolki “ludźmi zvacca”, a być imi, być pavažanymi z boku susiedziaŭ.
Kamientary