Šon O'Kałahan dałučyŭsia da Irłandskaj respublikanskaj armii 15-hadovym.
Šon O'Kałahan (Sean O'Callaghan) dałučyŭsia da Irłandskaj respublikanskaj armii (IRA) u 1969 hodzie, kali jamu było 15 hadoŭ. UMiarkujecca, što jahonyja infarmacyi dapamahli śpiecsłužbam praduchilić płanavany terakt padčas kancertu ŭ Łondanie u1976-m jon pakinuŭ IRA i vyjechaŭ u Anhliju, dzie paźniej staŭ infarmataram brytanskich śpiecsłužbaŭ pa pytańniach dziejnaści irłandskich bajevikoŭ ź IRA.
Šon O'Kałahan pahadziŭsia prakamientavać terakt u minskim mietro. Interviju ŭziali Čarłz Reknahł i Jan Maksimiuk.
Radyjo Svaboda: Biełaruskija śledčyja kažuć, što ŭ mietro było skarystanaje davoli składanaje vybuchovaje prystasavańnie, jakoje nie mieła anałahaŭ u raniejšych terarystyčnych aktach. Nibyta asoby, jakija padkłali bombu, znajšli infarmacyju, jak jaje zrabić, u internecie. Śledčyja taksama kažuć, što mierkavanyja terarysty zakončyli ŭsiaho praftechvučyliščy, adzin jak elektryk, a druhi jak tokar. Na vašu dumku, ci mohuć takija ludzi zrabić uskładnionuju bombu?
Šon O'Kałahan: U hetkim kantekście ja schilny sumniavacca ŭ hetym. Zrazumieła, što elektryk pry kanstrukcyi vybuchovaha prystasavańnia maje tuju pieravahu, što jon raźbirajecca ŭ elektryčnych schiemach. Ale adkul u Biełarusi hetyja maładyja ludzi ŭziali materyjał? Dzie jany vyrabili hetaje prystasavańnie, jakim sposabam jany pryviali ŭ dziejańnie vybuchovy miechanizm?
Heta ŭ hałavie nie ŭkładvajecca. Adkul materyjał? Adkul vybuchoŭka, jakuju jany ŭžyli? Biezumoŭna, u internecie možna razdabyć patrebnuju infarmacyju, ja pahadžusia, ale zdabyćcio infarmacyi ŭ internecie i zdabyćcio materyjału dy vyrableńnie ź jaho składanaj bomby — heta dźvie zusim roznyja historyi.I dzie jany ŭsio heta zrabili — u cechu? Heta vielmi dziŭna.
Radyjo Svaboda: U spravie minskaha teraktu štodnia źjaŭlajecca bolš pytańniaŭ, čym adkazaŭ. Pytańniami, jakija zastajucca pakul niavyśvietlenymi, jość abstaviny, u jakich hetyja maładyja ludzi byli abvinavačanyja, pryznali svaju vinu ŭ vybuchu ŭ mietro i jašče pryznalisia da dvuch inšych teraktaŭ, u 2005 i 2008. Pavodle śledčych, adzin z hetych mužčynaŭ zanios ciažkuju torbu na pieron, a potym vyjšaŭ biez torby ź pieronu, zusim nie źviartajučy ŭvahi na videakamery na stancyi. Vinoŭnikaŭ vyjavili jašče i tamu, što jany nibyta pakinuli adbitki palcaŭ na vybuchovym prystasavańni, jakoje nie spracavała ŭ raniejšaj sprobie teraktu. Jak vy možacie rastłumačyć takija pavodziny mierkavanych terarystaŭ?
Šon O'Kałahan: Časam nam treba pahadzicca i z tym, što ludzi, jakija ŭ niejkaj situacyi pavodziać siabie vielmi sprytna i razumna, u inšaj akazvajucca davoli niadbałymi. Što mnie padajecca nadzvyčaj asablivym va ŭsim hetym scenary, dyk heta toje, što tut nie vidać nijakaj stratehičnaj karyści. Kali heta była apieracyja, jakuju pravodziła hrupa, dyk čaho jany imknulisia dasiahnuć?
Što jany mieli na ŭvazie? Ci jany chacieli prosta zabić svaich surodzičaŭ biez daj pryčyny?tamu što kali dumajecie pra ludziej, jakija robiać roznyja inšyja złačynstvy — hvałtujuć, zabivajuć ź lubovi ci ź nianaviści — dyk zaŭsiody dumajecie pra matyŭ, pra pryčynu, dziela jakoj niechta takoje złačynstva zrabiŭ. A tut vy majstrujecie ŭskładnionyja bomby ŭ krainie, skažam adkryta, jakaja daloka nie pieršaja ŭ niekatorych halinach, i vam udajecca heta zrabić, i vy zabivajecie hetymi bombami svaich surodzičaŭ. I niama nijakaj vidavočnaj pryčyny dziela hetaha. Nie, heta nie maje sensu.Kali vy ŭvachodzicie ŭ mietro, kab padkłaści bombu, dyk siońnia, niavažna dzie na śviecie vy heta chočacie zrabić, vy musicie viedać pra videakamery sistemy skrytaha nazirańnia. Vy pavinny heta razumieć. Tut niešta nadzvyčaj dziŭnaje,
Radyjo Svaboda: Dyk što dla vas značyć «narmalny» profil terarysta? Ci im treba ideałahičnaja padstrachoŭka, kab mieć pierakanańnie, što toje, što jany zrabili, heta nie zabojstva, i što zroblenaje imi słužyć vyšejšaj mecie i takim čynam vyzvalaje ich ad ahulnych normaŭ?
Šon O'Kałahan: Kali mieć na ŭvazie irłandski kantekst, dyk mianie vychavali ź pierakanańniem, što zabić brytanskaha žaŭniera ŭ Irłandyi — heta nie złačynstva, i nie hrech. Tak što ŭ hetym sensie vy zabivajecie, jak byccam vy byli na vajnie. U hetym kantekście takija rečy apraŭdvajucca sami saboju, što, zrazumieła, vielmi važna. Usio, što ja rabiŭ u svaich junačych hadach, nie mahło ličycca zabojstvam. Zabojstva było b čymści vielmi drennym, tak što nivodnaja z tych rečaŭ nie była zabojstvam. Tak što kali vy ŭdzielničali ŭ zabićci vajskoŭca abo palicyjanta, heta nie było zabojstva, heta nie mahło być zabojstvam. Kali b heta było zabojstvam, dyk heta, zrazumieła, było b drenna.
Kali b vy dumali, što vy prosta zabivajecie, vy zvarjacieli b. Heta ŭsio možna raściahnuć i na kuču inšych rečaŭ, uvieś hety kantekst. Što ahłamaždžvaje čałavieka, u jakoha ŭ hałavie jość choć drobka kloku, dyk heta adčuvańnie, što ŭ hetaj kankretnaj minskaj padziei niama kantekstu.
Radyjo Svaboda: Šmat chto z błohieraŭ vykazvaje mierkavańnie, što nasamreč bombu mahli padkłaści śpiecsłužby.
Šon O'Kałahan: Niezaležna ad taho, jak usio heta pavierniecca, z hetaj kankretnaj bombaj niešta vielmi, vielmi dziŭnaje. Jano niejak nie składvajecca ŭ niešta vierahodnaje na ŭsich uzroŭniach. Nie składvajecca. Ja dumaŭ ab hetym nie adnu hadzinu, i tady, kali heta zdaryłasia, i paśla, i jano mnie nie stykujecca adno z adnym. Ja maju na ŭvazie fakt, što bomba zabivaje cyvilnych asobaŭ biaz daj pryčyny, i toj kantekst, u jakim ekanomika krainy idzie ŭ trubu. Da mianie heta nie dachodzić, da mianie heta prosta nie dachodzić. I da mianie nie dachodzić, jak ludzi mahli tak chutka pryznacca ŭ hetaj spravie. I toj mužyk napivajecca — słuchajcie, kali vy napivajeciesia da takoj stupieni, dyk vas nielha dapytvać ciaham prynamsi bližejšych sutak. A kali vy vybivajecie ź ludziej pryznańnie, a piataj hadzinie ranicy, dyk što adbyvałasia ciaham usich tych hadzinaŭ pierad pryznańniem?
Navat u vypadku anarchistaŭ, rasiejskich anarchistaŭ ci amierykanskich anarchistaŭ u pačatku minułaha stahodździa, zaŭsiody byŭ prynamsi niejki kantekst. I navat u samotnikaŭ, u tychA heta vyhladaje prosta tak: my chočam padkłaści bombu zaŭtra zranku ŭ Minsku i chočam zabić kuču cyvilnych asobaŭ. A potym ja chaču napicca. I bomba budzie vielmi mudronaja. A dziela čaho? Ja chaču skazać, chto ty, čamu ty heta robiš? Heta nie stykujecca.dzivakoŭ-samotnikaŭ , jakija arhanizavali nievialikija terarystyčnyja kampanii, navat u ich byŭ niejki kantekst, byli niejkija kankretnyja mišeni ŭ hałavie.
Kamientary