BIBLIJATEKA

 BIBLIJATEKA

Hadavik ź Instytutu historyi

Štohodnik Instytutu historyi Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi, 1999: Navukovaje vydańnie. – Redkalehija: M.Kaściuk (hał. red.) i inš. – Miensk: IH, 1999. – 176 s. – Nakład 299 as.

Pieršy krok – samy ciažki. Paćvierdžańnie tamu – pieršy štohodnik Instytutu historyi, jaki musiŭ dajści da čytača jašče letaś, ale spatkańnie adbyłosia tolki ciapier.

Uvohule "Štohodnik" – niespadzieŭka, i karani vydańnia ćmianyja. Ci heta nie adbitak ź viadomaha "Štohodnika litoŭskaj historyi"? Ale toj – vydańnie ahulnanacyjanalnaje, a hety – padkreślena viedamasnaje, instytuckaje. Ci nie ŭ davajennych histaryčnych "Pracach" jaho vytoki? Dyk tyja byli ahulnaakademičnyja. Ci heta nie supraćvaha drukavanaj histaryčnaj lohkavažnaści? Jak vynikaje z pradmovy akademika Michasia Kaściuka, "Štohodnik" maje namier zrabicca peryjodykam, stać poruč ź inšymi časopisami i kampensavać ich niedachopy publikacyjaj materyjałaŭ pa "najbolš značnych prablemach ajčynnaj historyi z uchiłam na ich hłybokaje tearetyčnaje asensavańnie". Siarod inšych nazvanyja "Spadčyna", "Biełaruski histaryčny časopis", "Biełaruskaja minuŭščyna", "Archivy i spravavodztva". "Minuŭščyny" ŭžo niama, "Archivy" vielmi specyjalizavanaje vydańnie, tak što na tle astatnich svaich kaleh "Štohodnik" vyhladaje zusim niadrenna. Adnak dziŭna, što nie nazvany asnoŭny kankurent novaha vydańnia na histaryčnaj nivie – časopis "Biełaruski Histaryčny Ahlad" Hienadzia Sahanoviča. Ci nie tamu, što kab jaho pieraŭzyści, "Štohodniku" treba razarvać abmiežavanaje koła svaich aŭtaraŭ-supracoŭnikaŭ Instytutu historyi, bo "Ahlad" užo daŭno łučyć siły i zamiežnych biełarusaviedaŭ, i historykaŭ samaha šyrokaha profilu.

Dy j ci ahulnainstytuckim atrymaŭsia pieršy vypusk "Štohodnika"? Amatary histaryčnaj statystyki mohuć padličyć, jak u knizie pradstaŭleny roznyja adździeły Instytutu, ale toje, što ŭ vypusku 1999 hodu archieolahaŭ niašmat (1 čałaviek), hety fakt adrazu zaŭvažny. Jość dumki, što i nadalej archieolahaŭ treba trymać na peŭnaj dystancyi ad "Štohodnika", a to naniasuć roznych čarapkoŭ. Biady niama: u instytuckich archieolahaŭ jość svoj taksama małatyražny "Histaryčna-archiealahičny zbornik", numar 16 jakoha ŭžo rychtujecca da druku.

Źmiest "Štohodnika" 1999 hodu davoli raznastajny: jubilejnyja artykuły pra stvareńnie Biełaruskaj Akademii Navuk i jaje Instytutu historyi, pra rańniesiaredniaviečnaje hramadztva ŭ Biełarusi, sialan-słuh Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, pačatki liberalizmu ŭ Biełarusi, zamiežnyja investycyi kanca ChVIII–pačatku XX stahodździaŭ, charaktar i miesca kastryčnickaj revalucyi 1917 hodu ŭ historyi, "žanočaje pytańnie" ŭ BSSR, pratestantyzm. Hruntoŭny artykuł Stanisłava Rudoviča "Usiebiełaruski źjezd 1917 h." – skaročany varyjant jašče bolš padrabiaznaj pracy historyka na staronkach hazety "Pahonia". Biblijahrafičnyja artykuły pryśviečanyja dyplamatu ChVI st. Bohušu Michału Bahavicinaviču i ŭsim viadomamu Simiaonu Połackamu. Heta ŭsio z raździełu "Artykuły". Praca pra Śvisłackuju vołaść u ChVI st. i jaje ŭładalnika Michaiła Haraburdu dadzienaja ŭ rubrycy "Histaryčnaje krajaznaŭstva". Heta, kaniečnie, niedapuščalna dla akademičnaj ustanovy. Jana moža zajmacca krajaznaŭstvam, ale heta ŭžo budzie nazyvacca "rehijanalnaja historyja" ci jašče jak, a ŭłasna krajaznaŭstva – udzieł školnikaŭ.

Rubryka "Novyja krynicy" pradstaŭlaje "nadańnie" Maksima Hareckaha načalniku Siaredniaj Litvy hienerału Lucyjanu Žalihoŭskamu, kab toj dazvoliŭ vydavać u Vilni biełaruskuju hazetu. Narešcie, raździeł "Recenzii" i ćvik vydańnia – razhornutaja recenzija Michasia Biča, Hieorhija Halenčanki, Iłaryjona Ihnacienki i Ŭładzimiera Snapkoŭskaha "Niaspraŭdžanyja ambicyi i abiacańni" na sumnaviadomy dvuchtomnik "Historyja Biełarusi" 1998 hodu. Vastryniu sytuacyi nadaje toje, što dvuchtomnik pretenduje na dziaržaŭnuju premiju.

Pry ŭvažlivym čytańni "Štohodnika" vyjaŭlajucca ślady roznych padychodaŭ u redakcyi da niekatorych aspektaŭ pravapisu. Na pavierchni apynulisia pytańni napisańnia imionaŭ. U "Źmieście" čytajem: "Symon Połacki", "Michał Haraburda", u tekście artykułaŭ: "Simiaon Połacki", "Michaił Haraburda". U artykule pra Połackaha abasnavana pravilnaje napisańnie jahonaha proźvišča – "Sitnianovič-Piatroŭski" zamiest paŭsiudnaha "Sitnijanovič-Piatroŭski". Sytuacyja typu Miory-Miory i Liozna-Lozna. Kali hetyja moŭnyja prablemy vyjšli na razhlad, było b varta čakać u "Štohodniku" raździeła pra histaryčnuju terminalohiju i anamastyku, jaki, prykładam, jość u litoŭskim "Štohodniku". Darečy, čytačy našaha vydańnia ŭ adnosinach da Simiaona Połackaha zastalisia abdzielenymi infarmacyjaj: artykuł pra jaho abapirajecca na testament maci słavutaha dziejača, a samoha dakumentu aŭtar tut nia daŭ. U vyjhryšy zastalisia čytačy maskoŭskaha časopisa "Słavianoviedienije", dzie toj ža materyjał zabiaśpiečany tekstam testamentu.

"Štohodnik" – surjoznaja zajaŭka na novy padychod da historyi, i nia tolki jak nazapašvańnia faktaŭ, ale i ich asensavańnia. Treba čakać u im pracy pa metadach i metadalohii, pra novyja nakirunki ŭ daśledavańniach, recenzii, jakija nia tolki "za". Čakajma vypusku 2000 hodu mienavita ŭ 2000 hodzie.

Valery Paźniakoŭ

Novyja knihi, dasłanyja ŭ redakcyju

V.Aksak. Antyčny doždž: Vieršy. – Vilnia, 1999. – 134 s. – Nakład 100 as.

Valancina Aksak ŭ Vilni vydała svaju čarhovuju, pryhoža azdoblenuju knihu. Nabyć možna ŭ siadzibie TBM u Miensku (vuł.Rumiancava, 13).

H.Dalidovič. Klič rodnaha zvona: Raman-kronika: Dla starejšaha školnaha vieku/ Mastak A.Kašanoŭski. – Miensk: Junactva, 2000. – 383 s.: ił. – Nakład 3000 as. ISBN 985-05-0359-9

Hienrych Dalidovič apisvaje paŭstavańnie biełaruskaje dziaržaŭnaści ŭ formie Vialikalitoŭskaha haspadarstva ŭ CHIII st. Kniha pryśviečanaja Mikołu Jermałoviču. Kaštuje 1300 rub.

A.Klemianok. Jany nia viedali mianie: Vieršy. – Maładečna, 1999. – 52 s.

A.Łojka. Jak ahoń, jak vada…: Raman-ese pra Janku Kupału: Dla starejšaha školnaha vieku. – Miensk: Mastackaja litaratura, 2000. – 478 s., ił. – (Školnaja biblijateka). – Nakład 23813 as.

Kniha, u svoj čas mocna krytykavanaja Hieorhijem Kołasam, kaštuje ŭsiaho 370 rubloŭ.

Z.Marozaŭ. Akvareli pačućcia: Liryka. – Miensk: Palibih, 2000. – 168 s. – Nakład 1000 as. ISBN 985-6178-67-3

M.Makarcoŭ. Biełaruś śviatkuje: Scenary narodnych śviataŭ i abradaŭ. – Miensk: Vydaviectva "Čatyry čvertki", 2000. – 132 s., ił. – Nakład 2000 as. ISBN 985-6089-52-2

Hetyja scenary aŭtar stvaryŭ sam, vykarystaŭšy sabranyja im uzory falkloru j tvory klasykaŭ biełaruskaje litaratury.

Naša Niva: Pieršaja biełaruskaja hazeta z rysunkami. Vypusk 3. 1910 hod. Faksymilnaje vydańnie. – Miensk: Technalohija, 1999. – Nakład 1000 as. ISBN 985-6234-84-0

Čytačy adnoŭlenaj "Našaj Nivy" j amatary pačytać staryja numary "pieršaje biełaruskaje hazety z rysunkami" mohuć nabyć jejnaje faksymile z 1910 hodu za 2500 rubloŭ u kramie "Techna" (budynak Biełaruskaj akademii mastactvaŭ).

V.Prakapcova. Mastackaja adukacyja ŭ Biełarusi. – Miensk: Biełaruski ŭniversytet kultury, 1999. – 210 s. – Nakład 600 as. ISBN 985-6579-10-4

Kniha pryśviečana histaryčna-tearetyčnym prablemam farmavańnia mastackaj adukacyi ŭ našaj krainie jak systemy ad vytokaŭ da našych dzion.

Kuźma Čorny. Vybranyja tvory/ Układańnie i pradmova M.Tyčyny, kamentary M.Tyčyny i Ja.Januškieviča. – Miensk: Biełaruski litaraturny fond, 2000. – 608 s., (2) ark. ił. – Nakład 5000 as. ISBN 985-6576-09-1

Zbor tvoraŭ vyjšaŭ u seryi "Biełaruski knihazbor" i ŭłučaje ramany, apovieści, apaviadańni, uzory publicystyki, u poŭnym, biez skarotaŭ, vyhladzie dziońnik.

Bialoruskie Zeszyty Historyczne/ Biełaruski histaryčny zbornik. – Biełastok, 1999. – 257 s.

Akadiemik M.Jeljašievič: Vospominanija učienikov i sovriemieńnikov/ Składalnik A.Haponienka, navukovy redaktar Ł.Tamilhin. – Miensk, 1999. – 87 s., ił. – (Ludzi biełaruskaje navuki). – Nakład 500 as.

Uspaminy vučniaŭ pra viadomaha biełaruskaha fizyka M.Jellaševiča (1908–1996).

V.Hramyka. Raduha nad duhoj. – Miensk: Biełaruś, 2000. – 383 s.: ił. – Nakład 2000. ISBN 985-01-0318-3

U svajoj knizie narodny mastak Biełarusi V.Hramyka zhadvaje pra padziei mižvajennaha j pavajennaha času svajho dziacinstva j junactva.

Iźbiratielnyj kodieks Riespubliki Biełaruś. – Miensk: Nacyjanalny centar pravavoj infarmacyi Respubliki Biełarusi, 2000. – 167 s. – Nakład 5100 as. ISBN 985-6488-16-8

Vybarčy kodeks sioletni.

Kołokoł vriemien: Popularnyj istoričieskij žurnał. № 2, 2000. – Miensk, 2000. – 16 s., ił. – Nakład 10000 as.

Čytačy majuć mahčymaść paznajomicca z pomnikami architektury j tajamnicami słavutaha miastečka Halšany. Vypusk bahata azdobleny kalarovymi ilustracyjami.

I.Kuźniecov. Istorija hosudarstva i prava Rośsii (Kurs lekcij). 2-je vydańnie. – Miensk: Amałfeja, 2000. – 528 s. – Nakład 5100 as. ISBN 985-441-104-4

Osnovy biełorusskoj nacionalnoj chorieohrafii: Učiebno-mietodičieskoje posobije/ Składalnica H.Čarnajarava. – Miensk: Biełaruskaje vydavieckaje tavarystva "Chata", 1999. – 122 s, ił. – Nakład 200 as. ISBN 985-6007-96-8

Riespublika Biełaruś/ Pad ahulnaj redakcyjaj V.Hłušakova dy inš.; Mastak V.Žuk. – Miensk: Biełaruskaja encyklapedyja, 2000. – 128 s., ił. – Nakład 5000 as. ISBN 985-11-0148-6

Kniha-albom pradstaŭlaje Biełaruś jak aŭtanomnuju respubliku "sajuzu".

Ahlad padrychtavaŭ Viktar Muchin