Vy i apostałaŭ nie zarehistravali b

Vy i apostałaŭ nie zarehistravali b

U svaim interviju (“NN” ad 19 lipienia) načalnik adździełu pa spravach relihijaŭ Kamitetu pa spravach relihijaŭ i nacyjanalnaściaŭ pry Saviecie ministraŭ Alaksandar Kalinaŭ ćvierdzić, što raspracavany supracoŭnikami Kamitetu zakonaprajekt “Ab svabodzie vieravyznańniaŭ i relihijnych arhanizacyjach” źjaŭlajecca demakratyčnym i adpaviadaje mižnarodnym pryncypam svabody sumleńnia. Ale arhumenty sp.Kalinava nieabhruntavanyja, a niekatoryja z padadzienych źviestak, na maju dumku, šmat u čym nie adpaviadajuć rečaisnaści.

Tak, adkazvajučy na pytańnie karespandenta ab uviadzieńni normy ŭ 20 čałaviek dla rehistracyi relihijnaj hramady, čynoŭnik spasyłajecca na dośvied Uzbekistanu, Ukrainy i Estonii, dzie dla zasnavańnia relihijnaj hramady nieabchodna bolš viernikaŭ. Nia budu kazać pra Ŭzbekistan (čamu b tady nie kiravacca prykładam Iranu ci Saudaŭskaje Arabii), ale relihijna-pravavoje stanovišča ŭ Estonii varta było b udakładnić i paraŭnać ź biełaruskimi realijami i perspektyvami.

Pa-pieršaje, zhodna z Zakonam Estonskaj Respubliki “Ab cerkvach i abjadnańniach”, dla rehistracyi luboj relihijnaj arhanizacyi dastatkova mieć 12 darosłych viernikaŭ. Hetyja vierniki mohuć žyć u lubym miescy na terytoryi Estonii.

Kab była zrazumiełaja roźnica, ujavim sabie, što ŭ staražytnaj Rymskaj imperyi isnavaŭ zakon, jaki rehulavaŭ rehistracyju relihijnych arhanizacyjaŭ. Kali b heta byŭ zakon estonskaha ŭzoru, 12 apostałaŭ, zasnavalnikaŭ chryścijanskaj carkvy, mahli b zarehistravać svaju hramadu i dziejničać całkam lehalna pa ŭsioj krainie. A kali b tam dziejaŭ zakon, jaki nam prapanujuć biełaruskija ŭłady, 12 apostałaŭ nie zarehistravali b nia toje što ahulnakrajovaj arhanizacyi, ale j navat supołki. Ich pieraśledavali b jak niezarehistravanaje abjadnańnie. Navat kali b apostałaŭ było nie 12, a 120, jany nie mahli b nieści Evanhielle pa-za miežy toj terytoryi, dzie jany žyli, nie mahli b zasnoŭvać relihijnyja škołki, nie mahli b raspaŭsiudžvać Novy Zapaviet — dla hetaha, zhodna z našym zakonaprajektam, treba mieć nia mienš jak 10 zarehistravanych supołak (kožnaja pa 20 viernikaŭ), što isnujuć na terytoryi krainy nia mienš jak 15 hadoŭ.

Pa-druhoje, niekarektna pravodzić paraleli pamiž rehistracyjaj relihijnaha abjadnańnia ŭ Estonii albo va Ŭkrainie i rehistracyjaj pa-biełarusku. Estonskaja ci ŭkrainskaja relihijnaja supołka moža isnavać i biez rehistracyi. Tak, jana pry hetym nia maje statusu jurydyčnaje asoby (i, adpaviedna, prava nabyvać majomaść), ale chiba ž heta hałoŭnaje dla duchoŭnaje arhanizacyi? Estonskija ci ŭkrainskija vierniki mohuć niefarmalna źbiracca na pryvatnaj chacie, pravić imšu, vyvučać Bibliju — dla hetaha nia treba anijakaj rehistracyi. A ŭ Biełarusi isnuje administracyjnaja adkaznaść za dziejnaść ad imia niezarehistravanaj arhanizacyi, tamu za niefarmalnyja sustrečy ci sumiesnyja malitvy “niezarehistravanych” viernikaŭ mohuć pryciahnuć da adkaznaści pa artykule 167-10 Administracyjnaha kodeksu.

Zhodna z artykułam 40 estonskaje Kanstytucyi, dziaržaŭnaj relihii nie isnuje. Kožny maje prava volna vyznavać svaju vieru, jak indyvidualna, tak i supolna ź inšymi, pryvatnym albo publičnym čynam. Biełaruski ž zakonaprajekt zvužaje sferu supolnaha vieravyznańnia: jano mahčymaje tolki paśla rezalucyi admysłovaj ekspertnaj kamisii i aficyjnaj rehistracyi. Status hetaj kamisii prapisany ŭ zakanadaŭstvie ćmiana: faktyčna jaje rašeńnie nia moža skasavać navat sud.

U Estonii nie isnuje katehoryjaŭ dla relihijnych abjadnańniaŭ, jany nie padzialajucca zakanadaŭstvam na “tradycyjnyja” i “nietradycyjnyja”, “cerkvy” i “sekty”, “histaryčnyja kanfesii” i “neakulty”. Usie relihijnyja abjadnańni, niezaležna ad kolkaści prychilnikaŭ i terminu isnavańnia, roŭnyja pierad zakonam. Sp.Kalinaŭ, kali spasyłajecca na estonski dośvied, musić viedać vykładzienyja vyšej fakty.

Heta nia pieršy vypadak taho, jak dla padmacavańnia skandalnaha zakonaprajektu padajucca sumnieŭnyja źviestki. Jašče ŭ časie pieršaha čytańnia ŭ pałacie pradstaŭnikoŭ staršynia Kamitetu pa spravach relihijaŭ i nacyjanalnaściaŭ davodziŭ deputatam, što prajekt zakonu atrymaŭ pazytyŭnaje zaklučeńnie z boku Instytutu relihii i prava rasiejskaj Akademii navuk. Ale potym Instytut relihii i prava raspaŭsiudziŭ zajavu pra toje, što jahonaje ekspertnaje zaklučeńnie było vykarystanaje biełaruskimi čynoŭnikami niadobrasumlenna. Eksperty śćviardžajuć, što zakonaprajekt utrymlivaje šerah pałažeńniaŭ, jakija supiarečać pravam čałavieka i rychtujuć hlebu dla masavaha parušeńnia pravoŭ viernikaŭ.

Sp.Kalinaŭ supakojvaje, što likvidacyjaj relihijnych abjadnańniaŭ (u vypadku parušeńnia imi zakanadaŭstva) budzie zajmacca vyklučna sud. Ale chiba nia sud pryznaŭ abhruntavanaj likvidacyju hazety “Pahonia”, Zadzinočańnia biełaruskich studentaŭ, Maładziovaha infarmacyjnaha centru, arhanizacyi “Vieža”? Zatoje papiaredžańni relihijnym arhanizacyjam budzie vynosić Kamitet pa spravach relihijaŭ za lubyja parušeńni zakanadaŭstva, naprykład, za parušeńnie paradku afarmleńnia blankaŭ ci praviłaŭ supraćpažarnaj biaśpieki. Pry najaŭnaści dvuch takich papiaredžańniaŭ relihijnaja arhanizacyja budzie likvidavanaja. U Estonii lubyja parušeńni zakanadaŭstva relihijnymi arhanizacyjami znachodziacca ŭ kampetencyi palicyi. Navošta ŭstanovie, jakaja zajmajecca rehistracyjaj, sačyć za vykanańniem zakonaŭ? U Estonii takaja ŭstanova sočyć, kab arhanizacyja dziejničała adpaviedna svajmu statutu, ale nia maje prava ŭmiešvacca ŭ hetuju dziejnaść. A z našaha zakonaprajektu źnikła navat harantyja tajamnicy spoviedzi, jakaja była ŭ starym zakonie.

Nakiravanaść zakonaprajektu suprać “destruktyŭnych neakultaŭ” taksama vyklikaje sumnievy. Sapraŭdnyja ahresiŭnyja i čałaviekanienavisnyja hrupoŭki nie zaŭvažać jaho, bo j nie namahajucca lehalizavać svaju dziejnaść. Ciažka sabie ŭjavić bandu satanistaŭ, jakaja paniasie dakumenty na dziaržaŭnuju rehistracyju. Zatoje možna być peŭnym, što “destruktyŭnymi neakultami” buduć abzyvać usie vučeńni, što pahražajuć panavańniu ŭ Biełarusi rasiejskaha pravasłaŭja. A pra biełaruskuju aŭtakiefaliju možna ŭvohule nie zaikacca — heta ž vidavočny “destruktyŭ”!

Było b niekarektna kazać, što suprać novaha zakonu vystupajuć pieravažna pratestanckija kanfesii. Hramadzianskaja inicyjatyva “Za svabodu sumleńnia” abjadnała ŭ svaich šerahach pradstaŭnikoŭ judaizmu, kryšnaitaŭ, bachai i inš. Zakon vyklikaŭ abureńnie i ŭ śvieckich kołach: inicyjatyvu padtrymała Asambleja niaŭradavych demakratyčnych abjadnańniaŭ Biełarusi. Abmiežavańnie pravoŭ viernikaŭ aburaje nia tolki relihijnyja kanfesii, ale j pravaabaroncaŭ, hramadzkija arhanizacyi, zvyčajnych hramadzianaŭ.

Jury Čavusaŭ, Miensk