Sprečki pra
Miž tym, zdajecca, našmat bolš dakładnyja analohii možna znajści značna bližej — u našaj najnoŭšaj historyi.U čym asnoŭnyja arhumenty prychilnikaŭ bajkotu? Vybaraŭ niama (bo pry Łukašenku ich nie było), naležnaha dostupu da ŚMI ŭ niezaležnych i apazycyjnych kandydataŭ niama, atmasfera represij i hvałtu pieraškadžaje svabodnamu volevyjaŭleńniu, i narešcie — u vybarčych kamisijach pradstaŭnikoŭ apazycyi ci navat prosta niezaležnych ludziej niama, usim kiruje Jarmošyna — «čałaviek prezydenta» — pavodle jaje samavyznačeńnia, jakaja vydaje na hara patrebny, zahadzia vyznačany vynik. Udzieł u takich vybarach — fars i lehitymizacyja režymu. Usie pieraličyŭ, ničoha nie zabyŭ?
A zaraz pieraniasiemsia ŭ 1989–1990 hady, u časy abrańnia narodnych deputataŭ SSSR i Viarchoŭnaha Savietu BSSR CHII sklikańnia, imiem i ździajśnieńniami jakoha klanucca ciapierašnija prychilniki bajkotu. I pojdziem pa punktach.
Dostup da ŚMI: ciapier kandydatam u deputaty choć pa 5 chvilinaŭ dajuć, a kandydatam u prezydenty dyk navat i bolš, na apošnich prezydenckich vybarach dyk navat i ŭ pramym efiry TB. Było heta tady? Nie, nie było. Taja ci inšaja hazeta mahła niedzie nadrukavać interviju, mahli «niefarmałaŭ», jak niejkaje dziva, zaprasić razok padčas vybaraŭ u niejkuju pieradaču na TB, ale rehularnaha, abaviazkovaha dostupu da ŚMI ŭ spabornikaŭ za mandaty nie było i blizka. I navat nie ŭ hałavie było, što niechta toje abaviazany dać. Atrymałasia prarvacca sa svaim słovam choć u zavodzkuju šmattyražku — i dziakavać Bohu.
Atmasfera vybaraŭ: kali chto zabyŭ — krasavik 1989 hodu, Tbilisi, sapiornyja łapatki, studzień 1990 hodu, Baku, tanki, kinutyja suprać Narodnaha Frontu Azerbajdžanu, studzień 1991 hodu, Vilnia, tanki na vulicach i ludzi, što zahinuli pad ich husianicami. A kraina, miž inšym, była adna, uklučna i ź Vilniaj, i z Baku, i z Tbilisi, i ź Mienskam. Praŭda, nadzvyčaj była spryjalnaja, svabodnaja hramadzkaja atmasfera vybaraŭ?
Nu i pra vybarčyja kamisii, pra praceduru, pra padlik. Zaraz choć žmieńku apazycyjaneraŭ dekaratyŭna ŭklučajuć u paračku kamisij, dzie jany, zrazumieła, nijakaha nadvorja nia robiać. A tady, kali chto zabyŭ ci nia viedaje, i ŭ dumkach takoha nie było — uklučać niejkich starońnich asobaŭ u skład kamisij. Mahli, pa niedahladzie partyi, patrapić niejkija niedastatkova pravieranyja ludzi, ale pryncyp, što alternatyva pavinna niejak być pradstaŭlenaja ŭ tych kamisijach, nie adstojvaŭsia navat toj samaj alternatyvaj.
. Dyk i ŭ 1989–1991 hadach hałasy ličyli tyja ž samyja ludzi, što i raniej. Tak — jak vyśvietliłasia aposteriori, mienavita ŭ hetyja hady ŭ pracy toj mašyny niešta razładziłasia. Ale heta vyśvietliłasia potym, kali apazycyjanery pajšli na vybary i atrymali pieramohu.Što da dośviedu, to iznoŭ ža nahadaju tym, chto zabyŭsia ci nia viedaje, što nie 19 hadoŭ, jak zaraz, a prynamsi 70 doŭhich hadoŭ da 1989 hodu vybarčaja mašyna ŭ SSSR pracavała tak, jak i nia śniłasia Lidzii Jarmošynaj, jana prosta ŭzor sumlennaści na tle svaich savieckich papiarednikaŭ
I narešcie nakont lehitymnaści. Tut zadnim likam naahuł vydatnaja nahoda dla praktykavańniaŭ u sučasnaj prabajkotnaj rytorycy. Zaraz razmovy pra ŭładu Maskvy nad Biełaruśsiu — zbolšaha metafary. A tady, iznoŭ ža nahadaju, BSSR i palityčna, i jurydyčna, i ŭsialak inakš była prosta pravincyjaj adzinaj krainy, kiravanaj z Maskvy. I voś ludzi, jakija nazyvali i nazyvajuć siabie biełaruskimi patryjotami, pnulisia praleźci nia toje, što ŭ maryjanetkavy vorhan imperskaha kiravańnia — VS BSSR, a ŭ samaje, što nazyvajecca, imperskaje kubło, na źjezd deputataŭ kryvažernaha SSSR, jaki rastaptaŭ BNR i zładziŭ Kurapaty. Nu i chiba heta nie było lehitymizacyjaj usich imperskich žachaŭ, chiba nie było pryznańniem, zamacavańniem imperskaha panavańnia nad Biełaruśsiu, i chiba nie zasłuhoŭvali ludzi, jakija išli na heta, zvańnia pseŭdaapazycyjaneraŭ i zdradnikaŭ?
Nie, nie zasłuhoŭvali. Na moj pohlad. A na pohlad šanoŭnych apanentaŭ — nia viedaju.
Ad ich tut patrabujecca łoŭki intelektualny kulbit. Kali tyja, chto idzie na vybary zaraz — zdradniki, durni i lehitymatary režymu, to ŭsich hetych tytułaŭ pa pravu hodnyja za ŭdzieł u vybarach 1989–1990 hadoŭ Zianon Paźniak i jaho paplečniki. A kali tahačasny BNF i inšyja demakraty išli na vybary, kab skarystacca mahčymaściami, jaki davaŭ saviecki režym, kab jahoźmianić-to taki matyŭ apraŭdvaje i sučasnych apazycyjaneraŭ, jakija sprabujuć skarystacca mahčymaściami, jakija daje ciapierašniaja ŭłada, z tymi ž prykładna metami.
O, zusim zabyŭsia — pra paŭnamoctvy tahačasnych parlamentaŭ. A raźmierkavańnie paŭnamoctvaŭ (da vybaraŭ) tady było prostaje, jak ahłobla — 6 artykuł Kanstytucyi, kirujučaja i nakiroŭvajučaja rola partyi. A ŭsie Saviety — bancik zboku ŭ partyi. Tak, paśla abrańnia tych Savietaŭ sytuacyja źmianiłasia, ale chto moh harantavać, što tak budzie?
dzie vašy kaštoŭnaści, my patrabujem, kab vy nacisnuli na Harbačova (možacie dziela raznastajnaści — na pieršaha sakratara CK KPB Małafiejeva), i prymusili ich pravieści sapraŭdy svabodnyja i spraviadlivyja vybary. Voś tady ŭžo my… U niesvabodnych ža vybarach udzielničać — heta hańba, fars i lehitymacyja, chiba nia tak?A voś ujavicie sabie, kab tady apazycyja horda skazała — nie, my ŭ hetych falšyvych vybarach nia ŭdzielničajem (a jany sapraŭdy pavodle ŭmovaŭ, jak było pakazana vyšej, byli falšyvyja, umovy tady byli horšyja, čym ciapier u Biełarusi), tolki bajkot, Buš, Kol,
Nu i jak by hladzieli ŭsie — i narod, i KPSS, i tyja ž Buš z Kolem — na tych pryncypovych ludziej?Peŭna, plačyma b ściepanuli ŭ samym lepšym dla hetych maralnych ryharystaŭ vypadku. Dyk moža i zaraz reakcyja nasamreč takaja ž?
Kamientary