Eduard Palčys: Ja «rusafob» tolki tamu, što nie zhodzien z Pucinym i «Łajfńjusam»
Błohier Eduard Palčys 28 kastryčnika vyjšaŭ na volu paśla amal 10 miesiacaŭ, jakija pravioŭ za kratami. Jon byŭ asudžany na 1 hod i 9 miesiacaŭ źniavoleńnia biez nakiravańnia ŭ papraŭčuju ŭstanovu. Heta značyć, što jaho jašče čakaje kala miesiaca tak zvanaj «chatniaj chimii». Adzin dzień u SIZA idzie jak dva na «chimii».
Eduard Palčys, taksama viadomy pad nikam Džon Silvier, vioŭ papularny patryjatyčny sajt 1863x.com. U studzieni sioleta jon byŭ zatrymany ŭ Rasii, paśla čaho pieraviedzieny ŭ biełaruskaje SIZA.
31 kastryčnika Eduard Palčys naviedaŭ redakcyju «Našaj Nivy» i adkazaŭ na pytańni žurnalistaŭ i čytačoŭ.
«Naša Niva»: Jakija vašyja pieršyja ŭražańni na svabodzie?
Eduard Palčys: Dy niašmat što źmianiłasia. Tolki novyja hrošy dy roznaj rekłamy ŭ Minsku bahata. Astatniaje ŭsio toje samaje.
«NN»: Što było samym ciažkim za čas źniavoleńnia?
EP: Dla kožnaha čałavieka, jaki tudy traplaje, — heta infarmacyjnaja izalacyja. Kali ty žyvieš u śviecie infarmacyi, suviazi, kantaktaŭ, to poŭnaje adsiačeńnie, navat ad rodnych, ad ludziej, ź jakimi zvyksia štodnia kantaktavać, heta našmat horš za lubyja ŭmovy ci charčavańnie.
«NN»: A bytavyja ŭmovy byli kiepskimi?
EP: U kožnaj ź piaci turmaŭ, dzie ja pabyvaŭ, roznyja. U pryncypie, za dva tydni ty pryvykaješ da ŭsiaho i nie źviartaješ uvahi. U Rasii siadzieć było bolš składana, bo ja tam byŭ u poŭnaj izalacyi, nie dachodzili listy, mnie tam stvaryli nie samyja kamfortnyja ŭmovy. Ja siadzieŭ u «adstojniku», u jakim ludzi prabyvajuć niekalki dzion, a ja siadzieŭ čatyry miesiacy. Siadzieŭ ź nie raz sudzimym hopnikam, jaki pravakavaŭ na kanflikt. Prychodzili psichołahi, palihrafołahi. Niejkija miłyja cioci, jakija admaŭlalisia nazvać svajo zvańnie.
«NN»: Nie hladzieli na vas skosa, što siedzicie za «rusafobiju»?
EP: Nikomu niama da hetaha spravy. Kali ty nie hvałtavaŭ dziaciej, to ŭsim biez roźnicy. U Smalensku ja bačyŭ takich «rusafobaŭ», u paraŭnańni ź jakimi ja vielmi maleńki «rusafob».
«NN»: Jak vy ŭvohule apynulisia ŭ Rasii ŭ studzieni 2016-ha?
EP: Ja nieadnarazova kazaŭ, što viarnusia pry pieršaj mahčymaści. U 2016-m najlepšym časam byŭ luty. Zdajecca, u hety miesiac razhladałasia pytańnie ab spynieńni sankcyj. Ja płanavaŭ pryjechać praz Rasiju, ubačycca z rodnymi i pajści zdavacca ŭ Śledčy kamitet. Ja jechaŭ nie ŭ Rasiju, a praz Rasiju. Asnoŭnaja meta pajezdki była takaja — viarnucca. Čamu mianie zatrymali? Ja liču, što heta było nie biez udziełu FSB.
«NN»: To bok vas niechta padstaviŭ?
EP: Za mnoj sačyli, viałasia apieratyŭnaja raspracoŭka. I kali ja dumaŭ, što nikomu nie patrebny i za mnoj nichto nie sočyć, to heta akazałasia niapraŭdaj. Pry pierasiačeńni miažy da mianie padyšła hrupa ludziej u cyvilnym, jakija kazali, što ja nie spłaciŭ padatki, i paprasili prajści ź imi. Ja ž u Rasii byŭ tolki prajezdam, nikoli nie pracavaŭ, adrazu zrazumieŭ, što niešta nie tak. Efesbešniki pačali mianie łamać, kab ja daŭ pakazańni, pa jakich mianie mahli b pasadzić u Rasii. U adkaz na heta ja pačaŭ raskazvać historyi, jakija byli adna bolš fantastyčnaja za druhuju. Čatyry miesiacy my adzin adnaho sprabavali pieraihrać. Kali im heta nadakučyła, to na sajcie «Sputnik i pahrom» nadrukavali infarmacyju pra mianie.
«NN»: Heta nievypadkova, što «Sputnik i pahrom» pieršym nadrukavaŭ vaš zdymak?
EP: Tam było takoje «pryhožaje» fota. Mianie zdymali ŭ SIZA Branska. Tyja rečy, što ja palak, što jechaŭ na pracu ŭ Rasiju — heta tyja kazki, jakija ja raskazvaŭ śledčym. Hety artykuł — prostaje śviedčańnie supracoŭnictva «Sputnika i pahroma» z FSB. Fota dla ŭnutranaha karystańnia ŭ SIZA. Kali Avierjanaŭ-Minski pisaŭ, što ja etničny palak, to jon, vidavočna, etničny mudak. U jaho KDB zabraŭ biełaruski pašpart. Ja ŭ «biełaruski» Bransk jechać nie zbajaŭsia, a jon u «ruski» Minsk — baicca.
«NN»: Vy mahli b dalej siadzieć u Polščy ci Ukrainie, navošta vam było viartacca?
EP: 15 hadoŭ? Mnie było b bolš kamfortna tut adsiedzieć u turmie, čym 15 hadoŭ žyć nie na radzimie.
«NN»: Čym vy dumajecie zajmacca zaraz?
EP: Kali mnie viernuć techniku, to pačnu ŭładkoŭvacca na pracu. Zakon pra «darmajedaŭ» ahulny dla ŭsich. Chaciełasia b uładkavacca na pracu, źviazanuju ź infarmacyjaj.
«NN»: Sajtam 1863x.com budziecie pa-raniejšamu zajmacca?
EP: Kaniečnie budu. Kali ja pisaŭ ananimna, to heta byŭ peŭny vobraz, leksika, hulnia, to ciapier, kali mianie ŭsie viedajuć, pisać daviadziecca bolš tonka, kulturna.
«NN»: Vy mocna krytykavali apazicyju na svaim błohu, paśla apazicyja vyjšła vas padtrymać. Nie źmianili svajho staŭleńnia?
EP: Ja asabista nie viedaju lidaraŭ apazicyi, ja nikoli nie byŭ u hetych tusoŭkach. Moža być, heta ŭsio śviatyja ludzi, jakija ratujuć kocikaŭ, pieravodziać babul praz darohu, ale jak palityki nie chočuć kardynalna niešta mianiać. Ale im daviarajuć ludzi, za imi iduć pad dubinki, jany pavinny razumieć adkaznaść. Ja za heta ich krytykuju. Nie baču siońnia sensu z kimści ź ich sustrakacca. Ja zaŭsiody byŭ adzinočkaj i maksimum z kim raiŭsia — heta z žonkaj. Ja, na žal, nie vielmi kamandny hulec. Nie źbirajusia stvarać partyi. Kali ja stvaryŭ błoh, a ŭžo praź piać miesiacaŭ da mianie pryjšli, to kali ja stvaru partyju, lepš ja adrazu źbiaru rečy i pajdu ŭ Žodzina.
«NN»: Vy skazali piać miesiacaŭ? To bok pieršy najezd byŭ nie ŭ mai letaś, a raniej?
EP (maŭčańnie): Ja praz padpiski ab nierazhałošvańni nie mahu ŭsio raskazać.
«NN»: Čamu vy admaŭlalisia padčas pracesu ad pasłuh advakatki Hanny Bachcinoj? Ale ŭrešcie jana vas abaraniała.
EP: Nie toje, kab admaŭlaŭsia, na čas spyniŭ paŭnamoctvy. U mianie byŭ vielmi niestandartny śledčy, u jakoha była dzikaja alerhija na advakataŭ. Kab chutčej zakryć spravu i jana była pieradadziena ŭ sud, ja na čas admoviŭsia ad pasłuh advakata.
«NN»: Kali była b mahčymaść viarnucca nazad, to niešta źmianili b?
EP: Pastaraŭsia, kab mianie nie znajšli ŭ pieršy raz. Ja dakładna nie viedaju, čamu mianie znajšli. Ale dumaju, što ja krychu zhultaiŭ i nie ŭ tym miescy źmianiŭ sim-kartu na telefonie. U śpiecsłužb vialiki instrumientaryj adnosna taho, kab kahości znajści i złavić. Pačynajučy ad prasłuchoŭvańnia, skančvajučy manitorynham internetu. Pry žadańni možna znajści luboha. Kali niechta zachoča zrabić padobny sajt, to źviartajciesia da mianie, ja raskažu ŭvieś svoj dośvied i pamyłki.
«NN»: Vas časta ž abvinavačvali, što vy ahient KDB.
EP: Tak, i mianie heta abražała, bo ź dziacinstva ja maryŭ być ahientam AAC (žartuje).
«NN»: Jakija knihi vy čytali ŭ turmie?
EP: Absalutna roznyja. Siońnia ty čytaješ Dancovu, zaŭtra — Hiuho. Ja ŭpieršyniu pračytaŭ «Źniesienych vietram» — mnie spadabałasia.
«NN»: Kali i dla čaho vy zavodzili sajt 1863x.com?
EP: Heta było vosieńniu 2014 hoda. Kali ja stvaraŭ jaho, to nie płanavaŭ, što błoh budzie niechta čytać. Čamu staŭ pisać? U toj čas u Biełarusi pajšła ŭłasnaja zamiežnaja palityka, nie byli pryznanyja «DNR» i «ŁNR». Paśla hetaha pačałasia pieršaja chvala infarmacyjnaj ataki na našu krainu. Ja byŭ takim samym, jak tysiačy inšych čytačoŭ «NN». Ja bačyŭ, što miechanizm zapuščany. Usie hetyja «Rehnumy», «Sputniki», supołki Ukantakcie «Minskaja narodnaja respublika». Pa apytańniach NISEPD, tolki 17% byli hatovyja abaraniać svaju krainu. Mianie aburała, što navat u internecie ludzi nie mohuć adkazać rasijskaj palityzavanaj supołcy.
«NN»: Vy vykarystoŭvali ŭ zmahańni tyja ž mietady, što i jany. Jakaja na heta była reakcyja?
EP: Heta ich vielmi niervavała. Jany ličyli, što tolki jany mohuć prajaŭlać ahresiju. Heta psichałohija hopnika. Kali da śniadanku ja nie atrymlivaŭ piać pahroz, to dzień prachodziŭ nie vielmi ŭdała.
«NN»: Vy spadziavalisia na vyzvaleńnie ŭ zale suda?
EP: Advakatka nastrojvała na pazityŭ, ale sam ty znachodzišsia ŭ izalacyi. Ja dumaŭ, što budu siadzieć.
«NN»: Eduard, čamu vy havorycie pa-rusku? Heta narmalna, kali biełaruski nacyjanalist havoryć pa-rusku?
EP: Tak. Kali my chočam być efiektyŭnymi, to pavinny razumieć, što takoje masy. My pavinny pa markietynhavych praviłach padychodzić da ŭsiaho. Biełaruskuju movu prapahandavać možna i na ruskaj movie. I ja hetym zajmajusia. Ja cudoŭna vałodaju biełaruskaj movaj asabista.
«NN»: Za apošnija dva hady «ruskaha śvietu» ŭ Biełarusi stała bolej ci mieniej?
EP: Składana skazać. U nas adsutničaje instytut sacyjałohii. Mnie zdajecca, što ruskaha śvietu stanovicca mienš. Navat BT u 2008 i 2016 hadach — heta roznyja telekanały. Pastupova niešta mianiajecca. Na rasijskich kanałach usio zvodzicca da vajny: vajna-vajna-vajna. Pahroza jość dla ŭsich susiedziaŭ Rasii. Nielha prosta tak našpihoŭvać ludziej. Hetaja pahroza jość jak zvonku, hetak i znutry.
«NN»: Dyk vy rusafob?
EP: Ja mahu być rusafobam tolki ŭ humarystyčnym značeńni. Rusafob siońnia — heta kožny, chto nie zhodny z palitykaj Pucina i tym, što havoryć «Łajfńjus». U mianie šmat siabroŭ u Rasii, mnohija palityki vyklikajuć simpatyju. Ja chaču pažadać Rasii miru i roskvitu, stać takoj Kanadaj. Zajmajciesia svaimi darohami, spravami, nie leźcie da inšych.
Minčanka pakinuła stanoŭčy vodhuk na sumku — i raptam vykryła zdradu čužoha muža10
Kamientary