«Pachmielle ad pieršaj ustaŭnoj hramaty» — druhoje miesca konkursu ese da 100-hodździa BNR

Padviedzienyja vyniki konkursu «Biełaruskaja Narodnaja Respublika: kropka adliku». Konkurs pravodziła sioleta hramadskaje abjadnańnie «Dzieja» ŭ miežach kampanii #BNR100. Da ŭdziełu prymalisia tvorčyja pracy ad moładzi va ŭzroście da 30 hadoŭ, što pražyvaje na terytoryi Biełarusi.

«Naša Niva» znajomić čytačoŭ z tekstami-pieramožcami.

3 miesca zaniaŭ tekst Jany Volskaj «Lenin dumaje pra Biełaruś»

2 miesca. Vadzim Barysievič. Pachmielle ad pieršaj ustaŭnoj hramaty

Aleś pračnuŭsia ŭ toj momant, kali jaho stareńki «Paźniakfon» pieršaj madeli litaralna razryvaŭsia ad miełodyi budzilnika. «Jak u našym u siale ŭsie krychu naviesiale», — stereadynamik nie vytrymlivaŭ hareźlivaha hołasu Volskaha ŭ składzie Zet i prosta vydavaŭ kakafoniju, jakaja nahadvała nojz — dastatkova supiarečlivy muzyčny styl.

«Kab ciabie chalera ŭziała», — burknuŭ Aleś klaćbonikam, jaki čaściakom čuŭ ad babuli, kali taja na kahości aburałasia, adklučyŭ budzilnik i paviarnuŭsia na druhi bok. Pračynacca ŭvohule nie chaciełasia. Za voknami stajaŭ luty — chałodny miesiac ź ciomnaj ranicaj dy avitaminoznym stanam. «Darečy, letaś piać hadoŭ, jak ja načapiŭ na siabie važnuju rolu vykładčyka historyi Biełarusi. Historyi biez cenzury, partyjnych unioskaŭ dy «pravilnych» parahrafaŭ», — padumaŭ nastaŭnik i zasumavaŭ. Čas źmianiŭsia, zarpłata dziejača adukacyi — nie.

Ale pryčyna jaho stomlenaści i adsutnaści ŭsialakaha žadańnia padymacca z łožka była vyklikana nie kolkaściu vitaminaŭ u arhaniźmie. Učora Aleś razam z kalehami-siabrami trapiŭ na adkryćcio novaj (a hałoŭnaje — nacyjanalna nakiravanaj) karčmy «Bałachoviec». Haspadary zrabili šykoŭny kamiercyjny krok: prezientacyju padrychtavali ŭ hadavinu abviaščeńnia Pieršaj ustaŭnoj hramaty BNR. Maładyja nastaŭniki płanavali vypić pa kufli novaha staŭta «#BNR110» i razyścisia. Ale ž kali historyki prytrymlivalisia svaich płanaŭ, asabliva kali havorka šła pra ałkahol?

Pamiać Alesia pačała vychoplivać drobnyja ŭryŭki. Voś im abviaščajuć, što kožny treci kufal piva — biaspłatny. Voś ich častujuć šotam «Žyvie viečna» za košt ustanovy. Voś jon sa ślaźmi ŭ vačach śpiavaje dzieciukoŭskuju «Zabytuju mahiłu» — chit jaho školna-studenckaj maładości. Dalej — žachlivy tuman, jaki pradviaščaŭ tolki adno: pusty hamaniec i čarhovuju razmovu z haspadyniaj kvatery nakont adterminoŭki apłaty. U takich ciažkich, jak proza Prusta, dumkach Aleś praciahvaŭ lažać, pakul «Paźniakfon» nie padaŭ znoŭku prykmiety žyćcia.

Na hety raz niechta telefanavaŭ. Smartfon byŭ stareńki i čaściakom nie vyvodziŭ na ekran surazmoŭcu. Aleś jaho kupiŭ u 2021 hodzie, praz hod paśla prezidenckich vybaraŭ. Pieramohu tady atrymaŭ Źmicier Łukaševič — 35-hadovy biespartyjny palityk ź libieralnymi pohladami kansiervatyŭnaha kštałtu. Pa jaho ŭkazie ŭ Biełarusi pačali vyrablać nacyjanalna-aryjentavanyja smartfony, jakija nazvali ŭ honar adnoho z samych znakamitych palitykaŭ sučasnaści.

— Aleś Anatoljevič, dobraj ranicy, — pramoviŭ surovy žanočy hołas z taho boku słuchaŭki. — Ja spadziajusia, vy pamiatajecie, što ŭ vas siońnia kłasnaja hadzina. Na joj vy pavinny raskazać navučencam, nakolki im važna pryjści na Płošču Francyska Skaryny 25 Sakavika. Ja razumieju, što vy prychilnik libiertaryjanskich pohladaŭ, usie dziaržavy — kancłahiery i h.d. Ale hety hod asablivy dla Biełarusi. Upieršyniu jubilejnaja data abviaščeńnia Niezaležnaści BNR projdzie na dziaržaŭnym uzroŭni. Budzie Volski, Michałok, navat Saładucha zaśpiavaje «Čužuju-miłuju» na biełaruskaj movie. Nam usim treba pakazać, što biełarusy — adziny narod, z pačućciom nacyjanalnaha honaru i samaśviadomaści. Čym bolšaja kolkaść ludziej na Płoščy, tym bolšaja upeŭnienaść u zaŭtrašnim dni.

— Tak, Ściepanida Valerjeŭna, ja ŭsio pamiataju. Abiacaju vam jaŭku ŭ najlepšych tradycyjach pieršamajskich demanstracyj, — adkazaŭ Aleś sa zdieklivaj intanacyjaj, a ŭ hałavie kruciŭsia łozunh nacystaŭ «Ein Volk, ein Reich, ein Führer». Ściepanida Valerjeŭna — namieśnica dyrektara pa vychavaŭčaj pracy — niedalublivała maładoha nastaŭnika. Jana była z tych starych apazicyjanieraŭ, što kryŭdavali na luby žart i ŭ jakich całkam adsutničała samaironija. U svoj čas jana zajmała pasadu staršyni BNF i była vielmi adyjoznaja ŭ vykazvańniach. Kali havorka išła pra Chełoŭin ci ŁHBT-supolnaść, braniavik Ściepanidy Valerjeŭny było nie spynić i ŭsie arhumienty zaŭždy zvodzilisia da prymityŭnaha «Heta ŭsio ad Satany!». Adzinokaja žančyna, bieź dziaciej i muža — Aleś ni ŭ jakim razie nie byŭ seksistam, ale dumaŭ, što pryčyna jaje suchaści kryjecca mienavita ŭ hetym.

Paśla zvanka namieśnika dyrektara Aleś zrazumieŭ: zrabić ź siabie chvoraha nie atrymajecca, nie toj vypadak. Kali havorka idzie pra dziaržaŭnaje śviata, nastaŭniki — adny ź pieršych, chto arhanizoŭvaje masoŭku. Tamu historyk vypiŭ dźvie tabletki cytramonu, vypaliŭ cyharetu i adpraviŭsia ŭ škołu — pravodzić ahit-chvilinku siarod svaich apalityčnych vučniaŭ.

Daroha da škoły zajmała 15 chvilin aŭtobusam, adnak Aleś vyrašyŭ prajścisia pieššu. Jechać z pachmiella ŭ hramadskim transparcie — nie najlepšy šlach: unutrany viertalot moža raskryć svaje łopaści ŭ straŭniku, i tady ad vanitaŭ nie ŭratuje navat «Hraj» u płej-liście kiroŭcy.

Małady nastaŭnik vyrašyŭ prajści praz park Kaściuški — miesca, ź jakim źviazana šmat uspaminaŭ. Mienavita tut razam sa svaimi adnahrupnikami jon adznačaŭ pieršuju stypiendyju. Litaralna jašče dvaccać hadoŭ tamu park nazyvaŭsia Michajłaŭskim, a pa niadzielach anarchisty ŭ miežach mižnarodnaj akcyi «Food not bombs» karmili viehataryjanskaj ježaj kožnaha achvotnaha.

Aleś pa siońnia nie moža zrazumieć, jak u krainie zmahła pamianiacca ŭłada. Usim zdavałasia, što Biełaruś — dziaržava adnaho čałavieka z šmatlikaj kolkaściu pryvatnaj prysłuhi. Ale kali jon byŭ na druhim kursie, prezident abvieściŭ ab prablemach sa zdaroŭjem i žadańni pajści na «zasłužanuju» piensiju. Prykładna taki scenar nazirali baćki Alesia z Rasijaj, kali Jelcyn pramoviŭ svaju znakamituju frazu «Ja ustał, ja uchožu». Ale ŭ adroźnieńni ad dziaržavy-susiedki, Biełaruś nie była padrychtavanaja da takoha scenara i nie znajšła svajho tyrana-čekista.

Upieršyniu z 1994 hoda ŭ krainie adbylisia sumlennyja prezidenckija vybary. Raschistanaja apazicyja niejkim cudam znajšła siły adkinuć svaje kryŭdy i abrać adzinaha kandydata. Aleś i siońnia sumniajecca, što za Źmitrom Łukaševičam nie stajała niešta bolš vysokaje, čym prosta vola naroda. Biełarus — čałaviek niedavierlivy, jon nie budzie hałasavać tolki za sto tysiač pracoŭnych miescaŭ i źmienu simvoliki.

Mahčyma, heta tolki moładzievaja paranoja, ŭłaścivaja pakaleńniu, jakoje pražyło dastatkovuju kolkaść hadoŭ pry dyktatury. Ale jak ni kruci, Aleś niedalublivaŭ novuju ŭładu. Adny pierahiby źmianilisia inšymi, bolš pryvabnymi dla toj častki elektaratu, u hałovach jakoj ničoha niama, aproč idej nacyjanalizmu. Tak, skandalny artykuł «328» pa siońnia zastaŭsia bieź źmienaŭ, a pra dekryminalizacyju marychuany navat nie idzie havorka. Faktyčna sa źmienaj ułady adbyŭsia kaśmietyčny ramont dziaržavy. U jaje źjaviŭsia małady i pryhožy prezident, pačałasia biełarusizacyja, ale ŭ astatnim kraina ŭsio jašče žyvie piacihodkami i baraćboj za ŭradžaj.

Mienavita palityčny režym krainy i adyhraŭ rolu ŭ vybary prafiesii tady jašče padletka. Baćki nijak nie chacieli razumieć Alesia: jany ŭsio žyćcio pracavali na dziaržaŭnych pradpryjemstvach i bačyli vyjście tolki ŭ it-siektary. Zaraz nastaŭnik razumieje, što pierśpiektyva «kodzić» była nie najhoršaj u jahonym žyćci, tym bolej što ŭ škole jon zaŭsiody ŭdzielničaŭ u haradskich alimpijadach pa infarmatycy. Ale tady jon pačaŭ znajomicca z najnoŭšaj historyjaj Biełarusi, čytać artykuły Paźniaka pra Kurapaty dy hladzieć filmy Chaščavackaha. Apošniaj losavyznačalnaj kropkaj u žyćci Alesia stała dakumientalnaja kinastužka «Biełaruski rezystans», u jakim raskazvali pra antysaviecki supraciŭ. Mienavita paśla jaho jon zrazumieŭ, što historyja, u adroźnieńni ad dakładnych navuk, maje hłybiejšy bekhraŭnd i šmatsłojny fundamient. Navat kali jaho treba ryć dziciačaj rydloŭkaj, heta maje kudy bolšy sens, čym čarhovy aplet dla fitnes-trenieraŭ.

U takich dumkach nastaŭnik padyjšoŭ da ŭžo rodnaj škoły № 13. Siudy jon trapiŭ dobraachvotna (raźmierkavańnie admianili adrazu paśla pieršych niezaležnych vybaraŭ). Aleś zaŭždy horka žartavaŭ, što admiena abaviazkovaha raźmierkavańnia — badaj adziny pazityŭny krok, jaki adčuŭ prosty biełarus paśla źmieny ŭłady. Usie hetyja pierajmienavańni vulic, refierendumy pa źmienie simvoliki chvalavali tolki nievialički pracent nacyjanalna-aryjentavanaha elektaratu. Bolšaść chacieła źmienaŭ u farmacie «tut i zaraz», ale 26 hadoŭ stahnacyi — termin, za jaki navat Japonija pry «ŭmiełym» kiraŭniku mahła b adkacicca da ŭzroŭniu Ukrainy časoŭ Jeŭramajdana.

— A voś i Aleś Anatoljevič, — pramoviła Ściepanida Valerjeŭna, kali chłopiec zajšoŭ u nastaŭnickuju. — Viedajecie, ja vyrašyła dałučycca da vašaj kłasnaj hadziny, pahladzieć, jak naša sučasnaja moładź prakładvaje ściažynki da novaha abyjakavaha pakaleńnia.

— Nu što vy, Ściepanida Valerjeŭna, jakija ściažynki. Recept zaŭsiody byŭ prostym: kažy ščyruju praŭdu, i ludzi za taboju paciahnucca, — pramoviŭ Aleś. Nastroj byŭ sapsavany: zamiest kłasnaj hadziny jon chacieŭ vučniam pakazać toj samy «Biełaruski rezystans». Zaraz ža pryjdziecca razvažać pra rolu novaj demakratyčnaj biełaruskaj dziaržaŭnaści.

— Ničoha, ničoha, vy rychtujciesia, a ja ŭ kutku vielmi cichieńka pasiadžu, — pa-zmoŭnicku pramoviła namieśnica dyrektara. «Aha, pasiadziš, kaniešnie ž. Cituška jašče taja», — padumaŭ Aleś, a sam adkazaŭ pierafarmulavanym vyrazam supracoŭnika call-centra:

— Tak, kaniešnie, vaša prysutnaść vielmi važnaja dla mianie.

Kłasnaja hadzina

Kłas anijak nie moh supakoicca. Alesieŭ 9 «H» naličvaŭ 25 pubiertatnych padletkaŭ, jakich spynić možna była tolki vyrazam «ja vas adpuskaju z uroka, tolki cicha». U astatnich vypadkach — heta była vybuchovaja masa z rohatu, krykaŭ ź miesca i druhasortnych žartaŭ. Ale niahledziačy na heta, Aleś lubiŭ svoj kłas i čaściakom źbiraŭsia ź imi pa-za škołaj: chadziŭ u pachody. U dzieciach jon bačyŭ toje, čaho nie było ŭ jaho pakaleńnia: śmiełaść i rašučaść. Kali im štości nie padabałasia, jany pra heta adrazu kazali, choć i ŭ dastatkova rezkaj formie. Apošniaje, chutčej za ŭsio, — spadčyna repa — žanra, jaki ŭžo bolš za dziesiać hadoŭ zastajecca №1 u suśvietnaj muzycy. Kali kazać karotka, Aleś lubiŭ i pavažaŭ svaich vučniaŭ za ŭnutrany i vonkavy pratest.

— Spadarstva, zaraz u nas budzie kłasnaja hadzina. Da nas pryjdzie Ściepanida Valerjeŭna. Ja vas paprašu tolki pra adno: siadzieć moŭčki. Vy možacie zadavać mnie lubyja pytańni, hałoŭnaje — nie hublajcie svoj i moj aŭtarytet, — pramoviŭ Aleś i sam sabie nie pavieryŭ. Jaho kłas byŭ adnym z najbolš prablemnych u škole, dy i sam jon daloka nie najlepšy prykład nastaŭnika. Zaŭsiody ŭ džynsach, biez płanaŭ urokaŭ i z tatuiroŭkami na rukach (jakija, darečy, davodziłasia chavać), jaho nie vielmi lubiła kansiervatyŭnaje kiraŭnictva škoły. Kali jon pryjšoŭ uładkoŭvacca na pracu, za jaho zastupiŭsia dyrektar sa słovami «A mužykoŭ nam vielmi nie chapała, asabliva maładych».

— Dobry dzień, 9 «H», — Ściepanida Valerjeŭna ŭvajšła adrazu paśla zvanka. Punktualnaść — adna z charakternych rys nastaŭnikaŭ za 40. — Siadzicie, siadzicie, ja vam zaminać nie budu, — pa-siabroŭsku pramoviła piedahoh. «Kaniešnie, nie budzieš, mnie zaraz 45 chvilin plavuzhać pra patryjatyzm», — padumaŭ Aleś.

— Spadarstva, jak vy viedajecie, praź miesiac kraina adznačyć kruhłuju datu — 110 hadoŭ sa dnia abviaščeńnia Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, — pačaŭ Aleś z uračystaj intanacyjaj televizijnaha prapahandysta. Ad takich słoŭ jaho pačało padvanitoŭvać. «Nie, treba kazać jak jość: inšaha šancu nie budzie, zvolniać — tak zvolniać», — padumaŭ nastaŭnik i nakiravaŭ havorku ŭ bolš sumlennaje rečyšča:

— Što takoje BNR ja vam raspaviadaŭ na zaniatkach. Zaraz ja vyrašyŭ zrabić akcent na patryjatyźmie. Što heta, naohuł, takoje, u vašym ŭjaŭleńni? — pytańnie nie znajšło adkazu. Aleś vučniam skazaŭ siadzieć cicha, hety zahad jany pakul vykonvali na «dziasiatku». — U hetym paniaćci zaŭsiody prysutničaŭ dysanans. Dla luboha razvažlivaha čałavieka patryjatyzm maje abstraktnyja karani. Jon moža zaklučacca ŭ lubovi da baćkoŭ, svajoj pracy, dvuchpakajovaj kvatery, za jakuju płaciać kredyt usie tvaje rodzičy, i prosta da krainy, jakuju ty krytykuješ, ale lubiš jaje dziciačyja placoŭki ź iržavymi horkami dy niaŭdziačnymi arelami. Usio prosta: irža źjaŭlajecca katalizataram dla raźvićcia patryjatyzmu. Uziaŭ pendźlik, pafarbaŭ horku — i voś prajava lubovi da krainy ŭ łakalnym vyhladzie. Ty bačyš prablemu i sprabuješ jaje vyrašać. Čałaviečy patryjatyzm amal nikoli nie pierasiakajecca ź dziaržaŭnym, — u horle Alesia pierasochła, ale vady, jak na złość, u kłasie nie było.

— Dla dziaržavy patryjatyzm — heta instrumient. Pačnu zdalok: bačycie za Ściepanidaj Valerjeŭnaj partret Zianona Paźniaka? — namieśnica dyrektara ŭžo siadzieła jak na ihołkach, a zvarot uvahi na lubimaha joju Zianona ŭvohule pryvieŭ da čyrvani tvaru i puskańnia žaŭłakoŭ. — Dyk voś u maim dziacinstvie prykładna na hetym miescy visieła vyjava pieršaha prezidenta Biełarusi. Napeŭna, vy viedacie, što ŭ svoj čas jaho nazyvali «baćka». Dyk voś, dziaržava dla naroda — heta svajho roda baćki. Ale nie rodnyja — pryjomnyja. Kamuści ščaścić bolš, i baćki asabliva nie ŭmiešvajucca ŭ los svaich dziaciej: jany naładžvajuć miakki vychavaŭčy praces, u jakim narod adčuvaje siabie bolš-mienš samastojnaj adzinkaj. Ale ŭ vypadku z našaj krainaj, patryjatyzm — žorstki vychavaŭčy instrumient. Kali ja byŭ školnikam, dziaržava prymušała nas chadzić štohod na roznaha kštałtu mitynhi, radziej — na chakiej z udziełam kamandy prezidenta. Paśla pa televizary nas pakazvali jak patryjatyčnuju moładź što lubić svaju dziaržavu. Takim čynam, jana svaim prymusovym mietadam sprabavała vychavać z nas ludziej na svoj kapył.

My z vami žyviom u 2028 hodzie. Chutka my adznačym 110-ju hadavinu abviaščeńnia Biełaruskaj Niezaležnaj Respubliki. Na ŭrokach historyi ja vam raspaviadaŭ pra dramatyčnyja padziei taho času: ludzi sapraŭdy hinuli za niezaležnaść. Vajna — žorstki pieryjad, i našy prodki nie zaŭsiody pavodzili siabie karektna. Jany taksama zatulalisia idejami patryjatyzmu i niaredka heta pryvodziła da nie nadta dobrych nastupstvaŭ. Naprykład, hieroja Biełarusi Bułak-Bałachoviča nielha nazvać «śviatym»: vakoł jaho šmat supiarečnaściaŭ i čutak. Ale padčas vajny niama dobrych i złych, svaich i čužych. I biez taho składany śviet pieratvarajecca ŭ vialiki kamiak supraćlehłaściaŭ. Ale navošta nam dziaržaŭny patryjatyzm u mirny čas? Navošta nam pierahiby?

— Jakija pierahiby, Aleś Anatoljevič, — zapytaŭsia Aleh, adzin z samych mocnych vučniaŭ. — U nas jość niezaležnyja ŚMI, raźvivajecca mały biźnies. Ličy, Jeŭropa!

— Dobraje pytańnie, Aleh. Ja adkažu na jaho, navat kali mianie paśla hetaha zvolniać, — skazaŭ Aleś, ubačyŭšy, jak napružyłasia i biez taho niervovaja Ściepanida Valerjeŭna. — Ja kazaŭ, što ŭ maim dziacinstvie nas zahaniali na mitynhi dy inšyja kulturna-aśvietnickija mierapryjemstvy. Dyk voś, siońnia ja pavinien danieści da vas infarmacyju pra toje, nakolki vam važna pryjści na śviatočny kancert 25 Sakavika. To bok, ja pavinien zrabić toje ž samaje, što sa mnoj rabili maje nastaŭniki. Zamiest taho, kab raźvivacca, čytać knihi i prosta adpačyvać, ja pavinien prymusić vas pryjści na mierapryjemstva, važnaść jakoha vy nie razumiejecie, a kali i razumiejecie, to sami pryjdziecie dobraachvotna, biez usialakich podpisaŭ i zvankoŭ vašym baćkam.

U čałavieka zaŭsiody pavinny być vybar. Luby prymus z boku dziaržavy — śviedčańnie tatalitarnaj chvaroby. Dziesiać hadoŭ tamu na scenie kala Opiernaha teatra adbyłosia sapraŭdnaje śviata niezaležnych biełarusaŭ. Śviatkavańnie 100-hodździa BNR vyhladała naturalna: tam nie było vypadkovych ludziej, kali nie ličyć mužyčkoŭ u cyvilnym. I kali vy nie razumiejecie, navošta vam treba iści na mierapryjemstva, — nie idzicie. Lepš prajavicie svoj łakalny patryjatyzm i adramantujcie z baćkami łavu kala padjezda. U advarotnym vypadku śviata niezaležnaści pieratvorycca ŭ čarhovy fejk. Nie siłaj, a rozumam. Nie kolkaściu, a jakaściu! — amal prakryčaŭ Aleś i zaŭvažyŭ, jak dzieci ŭstali i zaapładavali. Heta było niečakana i pryjemna, ale Ściepanida Valerjeŭna nie dała atrymać asałodu ad momantu:

— Da mianie ŭ kabiniet, chutka, — prasipieła jana.

— Vy što sabie dazvalajecie? Vy razumiejecie, nakolki nam važna pakazać karcinku dla Jeŭropy, a tym bolš dla Rasii? Kab jany pabačyli, što biełarusy abrali novy šlach raźvićcia, što my nijakija nie fašysty, a ludzi, jakija pavažajuć i lubiać krainu. A ŭvohule, ničoha nie chaču ad vas čuć, ja ŭžo nasłuchałasia. Pišycie zajavu, ad siońnia vy bolš nie pracujecie. Dakumienty my vam vyšlem pa pošcie, — adčekaniła namieśnica i ŭsim svaim vyhladam dała Alesiu zrazumieć, što dyjałoh skončany. 

— Vy skazali pra televizijnuju karcinku, ale čym tady ciapierašniaja ŭłada lepšaja za minułuju? Što tut kazać, praca nastaŭnika — heta sucelnyja pakuty, jakija supravadžajucca adzinaj pluškaj u vyhladzie padoŭžanaha adpačynku. Da pabačeńnia, Ściepanida Valerjeŭna. — Da pabačeńnia, — sucha pramoviła namieśnica. Za svoj 50-hadovy ŭzrost jana pabačyła šmat takoj moładzi, jakaja zaŭsiody imkniecca da niejkich abstraktnych humanistyčnych ideałaŭ, dla jakich ŭ žorstkim suśviecie namieśnicy nie było miesca.

25 sakavika 2028 hoda

— Aleś, chutka ŭklučaj strym «Svabody», — harłapaniŭ u słuchaŭku Michaś — kaleha, siabra i prosta dobry čałaviek, ź jakim pryjemna vypivać.

— Što tabie treba? Čaho ja tam nie bačyŭ? — prabarmytaŭ Aleś. Za miesiac jon amal nie vychodziŭ z chaty. Jon bačyŭ u hetym svajho roda pierasensavańnie žyćcia šlacham non-stop samakapańnia. Na samaj spravie heta byŭ zvyčajny zapoj.

— Ja tabie kažu, uklučaj, niama času tłumačyć, — hołas zvyčajna spakojnaha Michasia byŭ uschvalavanym. Aleś zajšoŭ na staronku «Cvabody» ŭ fejsbuku i ŭklučyŭ pramuju tranślacyju. Toje, što jon pabačyŭ, prymusiła jaho navat padniacca z łožka. Bujnym płanam byli pakazanyja jaho vučni. U rukach jany trymali płakaty «Ruki preč ad historyka» i «Aleś — sumlenny piedahoh». Vakoł ich ŭžo było kala dziesiatka reparcioraŭ, jakija napieraboj zadavali pytańni.

— Alo, nu što skažaš? — u hołasie siabra adčuvałasia viesiałość i navat niejkaja zajzdraść. — Pakul ty pieratvaraŭsia ŭ Tałstoha pakojnaha typu, adzin z tvaich vučniaŭ vykłaŭ rolik z tvaim śpičam na jutub. Ale jaho pahladzieli paru socień čałaviek. Situacyja źmianiłasia siońnia, kali tvoj 9 «H» uklučyŭ režym aktyŭnaha supracivu.

Tut Aleś pačuŭ, što niechta telefanuje pa druhoj linii.

— Michaś, potym patelefanuju, — adkazaŭ chłopiec i adrazu pieraklučyŭsia.

— Aleś Anatoljevič, dobry dzień, — pramoviŭ salidny hołas. — Vas turbuje Mikałaj Uładzimiravič, dyrektar 13-j škoły, mo nie zabyli jašče? — niervova ŭśmichnuŭsia dyrektar.

— Nu jak ja mahu zabyć svajo pieršaje i pakul apošniaje miesca pracy. Kaniešnie, pamiataju.

— Aleś Anatoljevič, pa-pieršaje, vinšuju vas sa śviatam. Pa-druhoje chaču paprasić prabačeńnia za Ściepanidu Valerjeŭnu. Jana nie pavinna była sama prymać rašeńnie ab vašym zvalnieńni. Ja bačyŭ vaš vystup na kłasnaj hadzinie ŭ internecie. Vielmi śmieła i rezanansna, ale mnie spadabałasia. Razumiejecie, naša pakaleńnie nie pryvykła da kardynalnych źmienaŭ. My zaŭsiody žyli pa pryncypie «aby čaho nie vyjšła». A nastaŭniki da hetaj frazy dałučali prafiesijny aśpiekt: «aby čaho nie vyjšła z nami i našymi vučniami». I jak by heta ni pafasna hučała, ale ŭčynak vašych vučniaŭ — samy jaskravy prykład voli na Dzień Voli. Viartajciesia nazad u škołu. Kali sprava ŭ hrošach, to litaralna praź miesiac pačynajecca novaja reforma adukacyi, jakaja praduhledžvaje pryjemnyja bonusy, u tym liku i materyjalnyja.

— Sprava navat nie ŭ zarobku, — pramoviŭ Aleś. Jon byŭ pryjemna ŭražany telefanavańniem dyrektara. Zvyčajna toj zaŭsiody chavaŭsia za taŭstaskurymi śpinami namieśnic, a zaraz bačna, što narmalny mužyk. — Mnie vielmi padabajecca vykładać historyju. Ja i pastupiŭ na histfak, kab davodzić da dziaciej nie prosta suchija parahrafy, ale jašče znachodzić paraleli ŭ sučasnaści. Ja razumieju, što moj učynak, mabyć, nie ŭpisvaŭsia ŭ isnujučyja dziaržaŭnyja paradyhmy, ale jany dla taho i isnujuć, kab ich źmianiać, a časam i razburać.

 — Ja całkam z vami zhodny! — prajaviŭ entuziazm pa toj bok słuchaŭki Mikałaj Uładzimiravič. Tak što, zaŭtra vas čakać? 9 «H» nie choča bolš nikoha słuchać, a pieršym pradmietam zaŭtra staić historyja.

— Tak, ja vyjdu. Mnie ž treba čymści kvateru apłačvać, — hareźliva adkazaŭ Aleś i raźvitaŭsia z dyrektaram. Na dušy, jak i za aknom, było soniečna. Učynak vučniaŭ sahravaŭ eha chłopca, ale ŭ pieršuju čarhu jon hanaryŭsia hetym pierfomansam jak prajaŭleńniem hramadskaj aktyŭnaści. Jaho pakaleńnie zaŭsiody było apalityčnym: usia niezadavolennaść uładaj zvodziłasia da niemahčymaści raśpivać piva ŭ hramadskich miescach. Tut ža jon ubačyŭ nie tolki kreatyŭnyju akcyju, a sapraŭdny instrumient, jaki stanovicca katalizataram dla pazityŭnych źmienaŭ. Adna akcyja vyratavała nastaŭnika ad depresii i samarazbureńnia. Voś jon, prykład łakalnaha patryjatyzmu, jaki płaŭna pierachodzić na ŭzrovień dziaržavy i daje joj zrazumieć, što narod — samastojnaja adzinka, jakaja farmuje dziaržavu, a nie naadvarot. 

Z takimi važnymi dumkami Aleś upieršyniu za dva tydni vyjšaŭ u kramu. Na vulicy stajała sapraŭdnaje viasnovaje nadvorje. Nastaŭnik zaŭsiody lubiŭ viasnu: u historyi čałaviectva heta čas surjoznych pieramienaŭ. Siońniašniaja situacyja tolki paćvierdziła isnujučaje histaryčnaje praviła. I toje, što jon viartajecca na byłoje miesca pracy, — nie prykmieta jaho kansiervatyzmu. Heta jašče adzin krok nasustrač čałaviečnaści i idealistyčnamu śvietaŭjaŭleńniu amal tryccacihadovaha chłopca.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0