«U mianie nie siaredniaja adukacyja, ja kandydat navuk!» Jak sudzili pasła Piatra Sadoŭskaha
9 studzienia Centralny sud Minska praciahnuŭ administracyjny praces suprać movaznaŭcy, pasła Biełarusi ŭ Niamieččynie (1992—1994) Piatra Sadoŭskaha. Admietna, što praces adbyvaŭsia ŭ budynku pa vulicy Kirava, 21, dzie kaliści znachodziŭsia Humanitarny licej imia Jakuba Kołasa. Sadoŭski jakraz byŭ adnym z vykładčykaŭ hetaha, zakrytaha ŭładami, Liceja.
«Piatro Vikienćjevič, a čamu vas sudziać na trecim paviersie, a Barščeŭskaha sudzili na druhim?» — pytajucca ŭ dypłamata. «Bo ja važniejšy», — śmiajecca Sadoŭski. U jaho vydatny nastroj. Kali bačyć žančyn, to rassypajecca ŭ kamplimientach. «Pry dobrym mužyku žančyna kvitnieje», — raspłyvajecca va ŭśmiešcy Piatro Vikieńcievič.
Sam padsudny ŭ strohim čornym kaściumie ź bieł-čyrvona-biełym značkom, akuratna padstryžanaj baradoj, trymajecca za kijočak. Movaznaŭcu praź miesiac 79 hadoŭ.
Padtrymać Sadoŭskaha pryjšło niekalki dziasiatkaŭ čałaviek: movaznaŭca Vincuk Viačorka, kiraŭnik KCHP-BNF u Biełarusi Juraś Bieleńki, archivist Jazep Januškievič, režysior Valer Mazynski i inšyja.
Cikava, što pracesaŭ nad Sadoŭskim u adzin dzień adbyvajecca nie adzin, a adrazu dva! Za 7 i 8 śniežnia, kali ŭ Minsku adbyvalisia akcyi suprać intehracyi z Rasijaj. Chacia sam padsudny prasiŭ pracesy abjadnać u metach «ekanomii dziaržaŭnych srodkaŭ» — admovili.
Sudździa Julija Hustyr viała praces pa-biełarusku. Biełaruskaj movaj jana vydatna vałodała, nijakaj ciažkaści ŭ hetym u jaje nie ŭźnikła. Sakratar suda taksama dobra havaryŭ pa-biełarusku.
Śviedka Vital Śvietkin na sud nie źjaviŭsia, jon nibyta znachodzicca za miažoj. Jahonyja pakazańni byli začytanyja. Maŭlaŭ, Sadoŭski siarod inšych asobaŭ 7 śniežnia znachodziŭsia na Kastryčnickaj płoščy, dzie ludzi byli ź bieł-čyrvona-biełym ściahami i kryčali «Žyvie Biełaruś».
Druhi śviedka na praces spaźniajecca, ale abiacaje pryjści, tamu sudździa rašaje pierapynicca na kolki chvilin. Pierad hetym jana, praŭda, pytajecca:
«Vy daviarajecie sudu?» — pytajecca Hustyr.
«Spadziajusia», — koratka adkazvaje Sadoŭski. Zała śmiajecca.
Piatro Sadoŭski začytvaje zajavu, jakuju padrychtavaŭ śpiecyjalna da suda. U jaje siem punktaŭ. «Hramadzianin Sadoŭski nie biehaŭ pa płoščy sa ściaham, nie kryčaŭ łozunhi. Jon praciahvaŭ spravu svajho žyćcia: vitaŭ dziaržaŭnuju niezaležnaść śpievami na patryjatyčnaj pieśni na słovy Janki Kupały «A ŭ bary-bary try darožańki, jakuju jon śpiavaŭ, budučy deputatam Viarchoŭnaha Savieta, na płoščy Niezaležnaści 25 žniŭnia 1991 hoda».
«MUS Savieckaha RUUS padaŭ nieprafiesijna składzieny pratakoł ź iłžeśviedčańniami małodšaha składu słužboŭcaŭ pad administracyjnym prymusam», — adznačyŭ Sadoŭski. U pratakole navat adukacyju padsudnaha napisali «siaredniuju». «U mianie nie siaredniaja adukacyja, ja kandydat navuk!»
«U našaj praktycy «niedazvoleny» nie źjaŭlajecca sinonimam «zabaronieny»: pry zabaronienym — bjuć», — adznačyŭ Sadoŭski.
Sudździa pa pracesie za 8 śniežnia Ivan Kaścian užo havaryŭ pa-rusku. Pierad pačatkam pracesu kiraŭnik «Viasny» Aleś Bialacki pakazvaŭ fota Kaściana ŭ formie karatysta. Moža, tamu jon byŭ bolš rezkim, čym Hustyr. Kali Sadoŭski staŭ vystupać sa svajoj zajavaj, to sudździa prasiŭ havaryć tolki «pa spravie». «Tut usio pa spravie», — paryravaŭ movaznaŭca.
Naprykancy pramovy Sadoŭski nahadaŭ, kali suprać sudździaŭ uvodzilisia sankcyi — zabarona na ŭjezd u Šenhienskuju zonu. Kaścian ža imknuŭsia skončyć praces jak maha chutčej. Dla pryniaćcia rašeńnia jamu spatrebiłasia chviliny čatyry. Rašeńnie — 30 bazavych vieličyń, albo 810 rubloŭ štrafu. Heta było rašeńnie za 8 śniežnia.
Zała sustreła hetaje rašeńnie krykami «Hańba».
Tolki skančvajecca praces u Kaściana, jak Sadoŭski i inšyja prysutnyja adrazu pierachodziać u inšy kabiniet. AMAPaviec Siarhiej Kavalčuk tam užo čakaje. Jamu 29 hadoŭ, rodam z Bresta. Pakazańni choča davać na ruskaj movie.
«Ludziej 600-700 było na mitynhu. Jon pryśviečany intehracyi Rasii i Biełarusi», — kaža Kavalčuk.
«Suprać intehracyi?» — udakładniaje sudździa.
«Tak, suprać», — zhadžajecca milicyjanier.
Płošču Niezaležnaści jon uparta nazyvaje płoščaj Lenina. Sudździa kožny raz papraŭlaje śviedku. Jakija ściahi byli? «Bieła-čyrvonyja». Što vykrykvali? «Žyviot Biełaruś».
Milicyjant kaža, što bačyŭ Sadoŭskaha pieryjadyčna ad 12 da 15 hadziny. «Kali ščyra, to ja nie pomniu, jakija dziejańni jon rabiŭ. U rukach u jaho ničoha nie było, kali ja bačyŭ. U što byŭ apranuty, nie pomniu».
Sadoŭski kaža, što 7 śniežnia na płoščy byŭ sorak chvilin, pryjechaŭ chvorym. I nie byŭ na płoščy a 12-j, bo sam mitynh prachodziŭ a 18-j. «U vašym śviedčańniach jość prykmiety łžeśviedčańniaŭ. I pa-dobramu ich možna nakiravać u Śledčy kamitet, ale ja čałaviek stary i dobry».
«Hety čałaviek nieprafiesijanał, jaho treba vyhaniać z orhanaŭ, jon ničoha nie pamiataje. Mnie heta ŭsio nadakučyła, ja bolš udzielničać nie budu», — kaža Sadoŭski.
I na hetym admaŭlajecca zadavać pytańni. U hety momant kala dziasiatka čałaviek sa słovami «Hańba» sychodzić z zały. Sudździa vymušana rabić pierapynak «dla naviadzieńnia paradku».
U vyniku sudździa Hustyr vyrašyła nakiravać spravu nazad u Maskoŭski RUUS: «Dla likvidacyi niedachopaŭ». Na spravie heta moža značyć, što razhladacca bolej jana nie budzie. Adnak moža być, što praź niejki čas praces jašče raz uznovicca.
Što zapisana aficyjnaj pryčynaj śmierci adzinaha syna Jarmošynaj?9
Kamientary