«Katu pieradavaŭ pryvitańnie Vasil Bykaŭ» — u śviet vyjšła kniha Ryhora Baradulina «U kata Mirona čornaja karona»
Vyjšła ŭ śviet kniha Ryhora Baradulina «U kata Mirona čornaja karona», i choć paet adyšoŭ u lepšy śviet 8 hadoŭ tamu, tvorčaść jaho žyvie, a tvory — vydajucca. Układalnicaj knihi vystupiła biełaruskaja litaratarka Aksana Sprynčan.
Budzma.org daznaŭsia ŭ jaje, što heta za kniha i čym jana budzie cikavaja jak darosłym, tak i dzieciam.
Ad malunkaŭ z kocikami da vydańnia knihi
Aksana Sprynčan raspaviadaje, jak naradziłasia ideja stvaryć hetuju knihu. Usio pačałosia z sumiesnaj pracy z mastakom Michasiom Dajlidavym. Jon azdablaŭ aŭtarskuju knihu Aksany i šmatlikija knihi, jakija jana ŭkładała: «Adnojčy jon prynios mnie čorna-biełyja malunki katoŭ i prapanavaŭ napisać da ich vieršy. Katy byli hetkija vykštałconyja i šlachietnyja, što, zdavałasia, ty ŭ kacinym rai na ziamli, pra što jašče možna maryć.
Ale raptam ja ŭspomniła, što dačka ŭ škole pisała navukovuju pracu «I kot, jak niejki duch siaredniaviečča. Vobraz kata ŭ žyćci i tvorčaści Ryhora Baradulina», i zrazumieła, što vieršy dla hetych malunkaŭ užo stvoranyja, raskidanyja pa roznych knihach, treba ich tolki pasialić razam, ukłaści staronku za staronkaju», — natchniona raspaviadaje litaratarka.
Pa niejkim časie atrymałasia znajści i vydaviectva, jakoje było zacikaŭlenaje vydać takuju knihu — vydaviectva «Knihazbor» u sieryi «Kalarovy rovar».
Kniha ad 0 da Viečnaści, čamu tak? U apisańni da knihi jość uzrostavaja paznaka: ad 0 da Viečnaści. Aksana apaviadaje, čamu kniha moža być cikavaj dzieciam i darosłym: «Kniha pra katoŭ i pra nas, pra žyćcio i śmierć, tamu i ad 0 da Viečnaści. Kožny adčuje niešta svajo, pacikavicca žyćciom Ryhora Baradulina, źviazanym z katami. Voś, da prykładu, što znajšła dačka dla svajoj pracy: «Kotka Ryžula pražyła ŭ Ryhora Baradulina 21 hod, potym žyŭ kot Miron, a ŭ 2003 hodzie paet uziaŭ u svaich rodnych Ušačach Rysika. Kot Miron byŭ čorna-biełym, a Ryžula i Rysik rudymi. Va ŭsich intervju, uspaminach i vystupach Ryhor Baradulin nie zabyvaŭsia skazać dobraje słova pra svaich katoŭ», — tłumačyć Aksana.
Katy dla Ryhora Baradulina zaŭždy byli natchnieńniem i padtrymkaj. U 2010 hodzie paet bolš za miesiac prabyŭ u lakarni, dyk pa viartańni skazaŭ u adnym ź intervju, što sustreŭ Rysika, i nastroj adrazu palepšaŭ, zachaciełasia žyć i pisać.
«Kot byŭ sapraŭdnym udzielnikam siamji dla paeta. Pra heta viedali i ŭsie siabry. Pierad śmierciu narodny piśmieńnik Vasil Bykaŭ pieradaŭ pryvitańnie katu Mironu Ryhoru Baradulina, što zanatavaŭ u dziońnikach Siarhiej Šapran», — praciahvaje ŭkładalnica knihi.
«Ryhor Baradulin paraŭnoŭvaŭ katoŭ ź dziećmi: «A što vy dumajecie! Jon, jak i dzicia, adčuvaje, chto dobry, a chto drenny». A hetaje adčuvańnie va ŭsie časy patrebnaje jak dzieciam, hetak i darosłym. Niezdarma, vidać, i dźvie knihi dla dziaciej Ryhora Baradulina majuć u nazvach katoŭ: «Išoŭ kocia pa kanapie» (1997) i «Koški v łukoškie» (1985, na rus. movie)», — reziumuje litaratarka.
Kniha nie pra pavučańnie, a pra luboŭ
Aksana raspaviadaje, što hałoŭnaja ideja knihi zusim nie ŭ pavučańni dziaciej i darosłych, sens knihi našmat hłybiejšy: «Mieniej za ŭsio ja dumaju pra pavučańni, bolej za ŭsio pra luboŭ. Peŭnaja, što mienavita jaje šmat u hetaj knizie».
Nazvu knihi kožny moža razumieć pa-svojmu: «Dla nazvy knihi ja abrała radok «U kata Mirona čornaja karona» ź vierša «Kot Miron», bo i kot Miron byŭ čorna-bieły, i kniha čorna-biełaja. A paśla, jak heta byvaje sa znakamitymi aŭtarami, kožny staŭ bačyć u naźvie niešta svajo: niechta ŭzhadvaŭ Mirona-Čałavieka, niechta pabačyŭ adsyłańnie da prablemy karonavirusa («čornaja karona» albo pračytaŭ «Mikrona»),» — apaviadaje pra asacyjacyi čytačoŭ układalnica.
Čamu ž katy ŭpryhožvajuć Biełaruś?
Zaviaršaje razmovu z Budzma.org układalnica knihi i litaratarka Aksana Sprynčan tezaj, nad jakoj chočacca parazvažać: «Upryhožvajuć, bo imknucca da charastva, sami budučy charastvom. Ale nie tolki ŭpryhožvajuć — i lekujuć, a heta taksama nadzvyčaj aktualna dla biełarusaŭ».
Knihu možna nabyć u «Akademknizie», «Centralnaj kniharni», «Śvietačy», «Knihach i knižačkach», «Parahrafie 45», «Rahnie». Z dastaŭkaj pa Minsku i poštaj u knihi.by, «Technałohii», «Moj modny kut», kniger.by.
Kamientary