«U mianie na rukach pamierli «Vołat» i «Brest». Biełaruski paramiedyk «Brovar» raskazaŭ pra svaje paŭtara hoda na vajnie
«Brovar» — kiraŭnik miedycynskaj słužby bataljona «Vołat». Jon vajuje va Ukrainie ad sakavika 2022 hoda. Ad samaha pačatku «Brovar» zajmaŭsia mienavita miedycynaj. «Brovar» byŭ miedykam bajavych hrup, udzielničaŭ u tym samym bai pad Lisičanskam, dzie zahinuŭ kamandzir bataljona «Vołat» Ivan «Brest» Marčuk i troje inšych vajaroŭ. «Brovar» byŭ adnym ź niamnohich, chto vyžyŭ u tym bai. Ciapier jon pracuje na miedyčnaj evakuacyi. Vajar pahadziŭsia raskazać Źmitru Pankaŭcu z «Radyjo Svaboda» pra siabie i vajnu.
UVAHA: Publikacyja ŭtrymlivaje ŭražalnyja padrabiaznaści ranieńniaŭ, atrymanych dobraachvotnikami na froncie.
Akazvaŭ miedyčnuju dapamohu pratestoŭcam u 2020-m
«U mianie dźvie vyšejšyja adukacyi — bijałahičnaja i technałahičnaja. Pracavaŭ pa druhoj adukacyi apošnim časam. Byŭ kiraŭnikom nievialikaj vytvorčaści. Praź niejki čas z maim siabram my stvaryli takuju samuju vytvorčaść u Varšavie. I ja faktyčna žyŭ miž dvuch haradoŭ», — pačynaje apovied mužčyna.
«Brovar» havoryć pa-biełarusku, ale ź vialikaj kolkaściu ŭkrainizmaŭ. Kaža, što žadańnie dapamahać ludziam uźnikła nie z pačatkam vajny, jašče ŭ 2020 hodzie «Brovar» vychodziŭ na pratesty, najpierš kab akazvać pratestoŭcam miedyčnuju dapamohu.
«Kali ludzi ŭciakali ad siłavikoŭ, to mahli padłomvać nohi. Zrazumieła ž, biehli jak mahli. Było šmat hipiertaničnych kryzaŭ u stałych ludziej. Byli ŭdary ad bićcia, parezy ad škła. Kali vybuchali śviatłošumavyja hranaty, to drobnyja kamieńčyki, škło paškodžvali ludziej. Ja pamiataju, kali ŭ maładoha čałavieka ŭsiu śpinu pasiekła takimi voś frahmientami».
Adnojčy «Brovar» navat sutyknuŭsia z vypadkam epilepsii, kali demanstranty išli ŭ Drazdy da domu tahačasnaj staršyni CVK Lidzii Jarmošynaj.
«Pakul ja dapamahaŭ čałavieku, to tak atrymałasia, što sam apynuŭsia ŭ atačeńni milicyi. Padymaju hałavu, a vakoł usio čornaje. Ale nie zatrymlivali. Mianie zatrymali tolki padčas inaŭhuracyi Łukašenki, ale adpuścili. Ja navat nie viedaju čamu. Prosta aŭtazak akazaŭsia začynieny, hrukali, a tam nikoha nie było. Paviali da druhoha, tam adčynili i skazali, što takich nie biaruć (śmiajecca)».
«Brovar» kaža, što ŭ jaho zaŭsiody z saboj byŭ zaplečnik, kudy jon kłaŭ šmat pieraviazki, dezynfiekcyjnyja srodki, preparaty dla kupiravańnia hipiertaničnaha kryzu i infarktu mijakardu, tanomietr, stetaskop.
«Heta maje samyja ciažkija straty»
U Biełarusi «Brovar» zastavaŭsia da samaha pačatku vajny. Viadoma, bajaŭsia, ahladaŭsia. Čakaŭ, što siłaviki pryjduć pa jaho, ale žyŭ i pracavaŭ dalej.
«Jak tolki vajna pačałasia, to praź dzień-dva ja byŭ hatovy jechać va Ukrainu. 9 sakavika ja ŭžo byŭ u Kijevie. Uražańni byli strakatyja. Vajna, vakoł uzbrojenyja ludzi, błok-pasty, pracuje SPA, pałaje Buča i Irpień, ale my spakojna navučajemsia. U nas zvyčajny trenirovačny rytm. I heta było vielmi dziŭna, bo za 15 kiłamietraŭ ad nas iduć bai, a my źbirajem i raźbirajem aŭtamaty, navučajemsia taktycy, miedycynie. Heta byŭ niejki siur, ale tak žyli», — raskazvaje paramiedyk.
Jon kaža, što matyvacyja była takaja samaja, jak u 2020 hodzie — ratavać žyćci ludziam.
Pieršaja bajavaja apieracyja dla «Brovara» adrazu była vielmi składanaj i fizična, i maralna. Padčas jaje zahinuŭ Pavieł «Vołat» Susłaŭ — kamandzir roty tady jašče bataljona Kalinoŭskaha. Heta zdaryłasia na miažy Chiersonskaj i Mikałajeŭskaj abłaściej.
«Ja byŭ siarod tych miedykaŭ, chto akazvaŭ «Vołatu» dapamohu, zmahaŭsia za jaho žyćcio. Jon pajšoŭ na bajavoje zadańnie z hrupaj i padarvaŭsia na raściažcy, pastupiła infarmacyja ab tym, što jon «ciažki trysta» («trysta» na vajskovym słenhu — paranieny. — RS). My vielmi chutka da jaho dajšli, chvilin za dvaccać. Ale ŭ jaho byli vielmi ciažkija ranieńni, takija, što niesumiaščalnyja z žyćciom. Nie było šancaŭ uratavać, my dva razy zapuskali jaho serca, dva razy reanimavali. Pryvieźli ŭ lakarniu ź jašče zaviedzienym sercam, ale kryvi ŭžo nie zastavałasia. U jaho byŭ ciažki ŭnutrany kryvaciok, była razdroblenaja piečań».
«Brovar» uspaminaje, jak jechali z paranienym «Vołatam» u pikapie. Za styrnom siadzieŭ Ivan «Brest» Marčuk.
«Ja i jašče adzin paramiedyk trymali «Vołata», a Naścia «Sievier» (Machamiet. — RS) trymała nas, kab my nie vyvalilisia z mašyny. Ja trymaŭ Paŭłu dychańnie. My hnali pa biezdaražy, pad abstrełami. Rasiejcy nas bačyli i sprabavali nakryć, vybuchi byli za 100—150 mietraŭ, bo my hnali vielmi chutka. «Vołat» pamior u mianie na rukach, jak i paźniej «Brest». Heta maje samyja ciažkija straty za čas vajny».
«Brovar» ličyć, što «Vołat» byŭ najmacniejšym bajavym kamandziram za ŭvieś čas isnavańnia biełaruskaha padraździaleńnia.
«Kula prajšła za 30—40 santymietraŭ»
Adnoj z samych važnych bajavych apieracyj dla biełaruskaha padraździaleńnia va Ukrainie byŭ šturm u Chiersonskaj vobłaści ŭ traŭni 2022 hoda, kali biełarusy sumiesna z ukraincami zaniali siało Łazavoje. Užo viadomy fakt, što mnohija biełaruskija vajary, ličačy, što apieracyja zanadta ryzykoŭnaja, admovilisia ŭdzielničać u joj. «Brovar» byŭ siarod tych, chto adrazu pahadziŭsia iści ŭ ataku.
«Ja nie asudžaŭ tych, chto «minusanuŭ». Ale ludzi, što nie iduć na apieracyju, staviać pad pahrozu tych, chto idzie. Mocna nas asłablajuć. Sama situacyja była duža pahanaja. Nam źvierchu chtości dapamoh, što my vyjšli biez strat», — raskazvaje paramiedyk.
Siarod bolš jak paŭsotni biełarusaŭ, što ŭdzielničali ŭ tym kontranastupie, tolki niekalki čałaviek atrymali nie duža ciažkija ranieńni.
«Ja byŭ paramiedykam pieradavoha atrada, byŭ siarod tych, chto išoŭ uvohule pieršym. My zrabili ŭsio dobra, ja byŭ zadavoleny pracaj. Dapamahli šmat kamu z ukraincaŭ, vyciahvali ich pad snajpierskimi abstrełami. Mnie heta hreła dušu. Tam my zhubili našaha ŭkrainskaha kamandzira, jakoha doŭha šukali ŭnačy. Było vielmi ciažka, znajšli prosta cudam. Dziakuj usim, chto jaho šukaŭ. Byŭ mocny artyleryjski abstreł, ja dziŭlusia, što my jaho praskočyli i nikoha nie nakryła. U Łazavym pa mnie pracavaŭ snajpier, krychu pramazaŭ, kula prajšła za 30—40 santymietraŭ».
«Faktyčna ŭ «Atama» nie było śpiny»
Ale samaj składanaj dla «Brovara» była apieracyja 26 červienia 2022 hodu, u jakoj pad Lisičanskam zahinuli Ivan «Brest» Marčuk, Vasil «Siabro» Parfiankoŭ, Vasil «Atam» Hrudovik, Vadzim «Papik» Šatroŭ. A Jan «Trombli» Dziurbiejka i Siarhiej «Klešč» Dziohcieŭ trapili ŭ pałon.
«My znachodzilisia vielmi hłyboka ŭ tyle, na bazie. Nas paklikaŭ Vania «Brest», maŭlaŭ, patrebna vyjazdžać, dźvie hadziny na zbory. Ja pytajusia, ci patrebny jamu. Jon adkazvaje, što tak. Pajšoŭ źbiracca. Taki byŭ pačatak apieracyi. My supracoŭničali z hrupaj hruzinaŭ, jana nas strachavała».
Tak atrymałasia, što biełaruskaja hrupa zajšła hłyboka na pazicyi rasiejcaŭ. Ich zaŭvažyli, i zaviazałasia stralanina.
«Brest» pryniaŭ boj. Jon stralaŭ z supraćtankavaj zbroi pa tanku, jaki vyjechaŭ na nas, i padčas strełu byŭ faktyčna zabity, vielmi-vielmi ciažka paranieny. Ja dapoŭz da «Atama». U jaho była vializnaja rana na śpinie, dakładniej, faktyčna ŭ jaho nie było śpiny. Takija ranieńni nie lečacca na poli boju. Ja kanstatavaŭ, što jon faktyčna «dźvieście» (na vajskovym słenhu — zabity. — RS). My pieramovilisia litaralna niekalkimi słovami. «Atam» kazaŭ, što jon, «na žal, usio».
Biełarus raskazvaje, što byŭ ad paranienaha «Bresta» na adlehłaści 5—10 mietraŭ, ale dapaŭźci nie było nijakaj mahčymaści.
«Ja bačyŭ jaho ranieńni, tam była ciažkaja čerapna-mazhavaja traŭma, ściakała kryvianaja kaša z-pad šałoma. Ruki i nohi byli pierałamanyja, bo lažali pad niapravilnym vuhłom. Sam Ivan byŭ biez prytomnaści. Takaja traŭma, što jaho možna było evakujavać tolki na ščycie, zafiksavanaha. Heta nie evakuacyja padčas boju. Pa tym, što ja bačyŭ, adrazu zapisvaŭ jaho ŭ «dvuchsotyja».
Z usioj hrupy pałka Kalinoŭskaha tady ŭratavalisia tolki troje — «Brovar», vajar, jaki prosić nie nazyvać svoj pazyŭny, i «Čech» (heta sapraŭdny čech, jaki ad samaha pačatku vajuje pobač ź biełarusami — RS).
«Ja pačuŭ kamandu ab evakuacyi ad ukrainskaha kamandzira. Huknuŭ ludziam, što byli pobač sa mnoj. U vyniku papoŭz u pasadku, adkul my pryjšli. Ja poŭz pa miažy pola, kab mianie nie bačyŭ tank. Jak tolki ja padniaŭsia b, to mianie b adrazu rasstralali. Potym ja dapoŭz da «zialonki», dzie to poŭz, to išoŭ. Mnie stała vielmi kiepska, ja staŭ kałoć siabie preparatami, kab moh ruchacca dalej. Kali adnaviłasia suviaź, to ja dałažyŭ svaim, što ruchajusia, kab mianie vypadkova nie zastrelili jak voraha. Ja dapoŭz da našych i dalej užo nie pomniu ničoha».
«Brovar» atrymaŭ kantuziju ad taho strełu tanka, jakim zabiła «Atama». Biełarus kaža, što tydzień nie moh narmalna razmaŭlać i kala troch tydniaŭ — ruchacca.
«Pra «Bresta» ŭsie kazali «bajavy hnom» (śmiajecca). Ja časta da jaho prychodziŭ, bo ŭ Ivana byli prablemy sa śpinaj. Ja jaje raźminaŭ pa viečarach, to paŭhadziny, to hadzinu. Jon byŭ pramy, rezki, kazaŭ usio ŭ tvar, nikoli nie kidaŭ pabracimaŭ u biadzie, pra ŭsich kłapaciŭsia, jon byŭ našym starejšym bratam, jon mieŭ dośvied, na jaho možna było pakłaścisia, jon byŭ za nas haroj, my adčuvali jaho achovu. My razumieli, što nas nie adpraviać bieź jaho viedama ŭ niejkuju miasarubku, a kali budzie miasarubka, to jon budzie stajać pobač z nami».
Paramiedyk raskazvaje, što ŭ jaho nie było nijakich kiepskich adčuvańniaŭ pierad toj apieracyjaj. A paśla boju doŭha była apatyja, nie znachodziŭ stymułu ruchacca dalej. Ale praz paŭtara miesiaca znoŭ adpraviŭsia na bajavyja zadańni.
«U Bachmucie za dzień mahło pastupić 200—300 čałaviek»
Na pačatku vosieni biełarusy dziejničali na zaparožskim kirunku frontu. «Brovar» nazyvaje toj pieryjad bolš-mienš spakojnym. Na pačatku listapada bataljon «Vołat» pieranakiravali ŭ Bachmut.
«Mnie dobra zapomniłasia apieracyja z udziełam ukraincaŭ, jany pajšli na šturm, i nam skazali, što vy budziecie našymi miedykami. Na šturm išła cełaja rota, a nas było tolki dvoje miedykaŭ-biełarusaŭ. I my tady za ranak pryniali dvaccać šeść paranienych. Heta byŭ samy nasyčany dzień padčas vajny. Było vielmi ciažka, ale spravilisia, usich evakujavali. Nivodzin čałaviek, chto da nas pastupiŭ, nie pamior».
Biełaruski vajar pahadžajecca, što Bachmut byŭ sapraŭdnym piekłam.
«Tam pieramołvałasia takaja kolkaść ludziej, što vam nie apisać. Na stabilizacyjnyja punkty za dzień mahło pastupać pa 200—300 čałaviek. Možna raździalić hetuju ličbu na try i atrymać kolkaść zahinułych. I heta ŭ dzień! Zvyčajna, naturalna, było mienš, ale byli i takija dni».
Dla «Brovara» zaŭsiody ciažka staić pytańnie, ci akazvać dapamohu paranienym rasiejcam, jakija traplajuć u pałon.
«Sumnievy jość zaŭsiody. Zaŭždy dumajecca, što nie varta, ale ŭ nas jość abaviazki, kanviencyi. I kali bačyš pałonnaha rasiejca, to dumaješ, što ŭ budučyni heta abmienieny naš sałdat. Heta stymuluje, kab jany zastavalisia žyvymi».
Paramiedyk taksama ŭspomniŭ samy składany vypadak, ź jakim jamu davodziłasia sutykacca, kali čałaviek zastaŭsia žyvy.
«Heta była politraŭma: byŭ masiravany hiemapnieŭmatoraks, ciažkaja čerapna-mazhavaja. Kali čałaviek da nas pastupiŭ, to ŭ jaho ŭžo była stadyja dekampiensacyi, my jaho stračvali. Ale zmahli jaho stabilizavać, nasycili kroŭ kisłarodam, padniali cisk, vyraŭniali sercavy rytm. My navat nie čakali, što vyciahniem. Ale jon małajčyna, što zachacieŭ žyć».
«Chadžu to z aŭtamatam, to ź pistaletam»
«Brovar» biare na zadańni zbroju. Kaža, što trojčy ŭžo byli vypadki, kali jamu davodziłasia ŭdzielničać u strałkovym bai.
«U mianie z saboj doŭhi čas byŭ aŭtamat Kałašnikava, navat jašče ŭ Lisičansku chadziŭ ź im. Paźniej mnie dali aŭtamat «čezet» (zbroja češskaj vytvorčaści CZ 805 BREN. — RS). Jašče paźniej zamianili na bielhijski aŭtamat FN SCAR. Ciapier chadžu na zadańni ci z SCAR-am, ci aŭstryjskim pistaletam Glock. Miedyku ciažka pracavać z aŭtamatam, tamu našu pistalet. Kali razumieju, što zadańnie budzie ŭ zonie, dzie mahčymaja pierastrełka, to biaru aŭtamat».
Biełarus vajuje ŭžo paŭtara hoda. Kaža, što samaje važnaje — znachodzić dla siabie matyvacyju i novyja vykliki.
«Pastajanna navučajusia, starajusia pracavać chutčej, bolš. Ciapier zrabić miedyčnuju słužbu ŭnutry bataljona «Vołat» — heta jakraz stymuł».
«Brovar» raskazvaje, što vieryć najpierš u vyzvaleńnie Ukrainy ad akupantaŭ. Jon nie zahadvaje napierad, što budzie ź Biełaruśsiu ŭ vyniku hetaj vajny. Ale pierakanany, što biez volnaj Ukrainy nie moža być i volnaj Biełarusi.
«Samaje niepryjemnaje na vajnie, kali hinuć tvaje pabracimy. Značyć, adbyvajecca toje, što ty moh praduchilić. A samaje pryjemnaje — kali ich udajecca ŭratavać», — kančaje svoj apovied «Brovar».
Połk Kalinoŭskaha bolš nie nabiraje rekrutaŭ
«My hatovyja byli sustreć amapaŭcaŭ». Demabilizavany kalinoviec pra čatyry miesiacy frontu, pieražyvańni i PTSR
«Pašancavała, što trapilisia takija sudździ». Biełaruski dobraachvotnik, jakoha padazrajuć u zabojstvie pabracima ŭ Litvie, raskazaŭ svaju viersiju padziej
Usio zdaryłasia na Novy hod. Śmierć samaj publičnaj supracoŭnicy minskaha AMAPa dahetul pakidaje pytańni14
Kamientary