«Pačałosia žyćcio paśla śmierci». Što byłyja pratestoŭcy kažuć pra žyćcio ŭ krainie paśla 2020 hoda
Strach, stomlenaść i dumki ab emihracyi. Jak žyvuć biełarusy, jakija ŭdzielničali ŭ pratestach 2020 hoda i paśla ich padaŭleńnia zastalisia ŭ krainie? Try historyi ad DW.
Ź Biełarusi za apošnija try hady, pa roznych padlikach, zjechała da paŭmiljona čałaviek, a hołas tych, chto zastajecca ŭ krainie, u miedyja hučyć usio bolš redka, u tym liku praz toje, što za heta moža pahražać kryminalnaja adkaznaść. DW znajšła troch čałaviek, jakija na ŭmovach ananimnaści pahadzilisia raskazać pra svajo žyćcio ŭ Biełarusi paśla zadušeńnia ŭładami masavych pratestaŭ žniŭnia-kastryčnika 2020 hoda. Imiony hierojaŭ źmienieny ź mierkavańniaŭ biaśpieki.
«Ludzi hladziać televizar, jaki robić svaju spravu»
«Doŭhi čas ja čakała, što voś-voś niešta źmienicca. Nas zaklikali (apazicyja. — Red.), maŭlaŭ, rabicie niešta, ale heta niaprosta i strašna. Maja siastra trapiła «na sutki» (administracyjny aryšt. — Red.) praz dva hady paśla pratestaŭ.
Žančyna pryznajecca, što baicca zatrymańnia, bo ŭ 2020 hodzie davoli aktyŭna ŭdzielničała ŭ pratestach: stajała ŭ łancuhach salidarnaści, chadziła na mitynhi, hutaryła ab palitycy na pracy.
Iryna pracuje ŭ śfiery adukacyi, siarod jaje kaleh šmat milicyjanieraŭ i vajskoŭcaŭ, jakija padtrymlivajuć ciapierašnija ŭłady. «U 2020 hodzie ja sprabavała ź imi razmaŭlać, mnie było vielmi ciažka, ja praktyčna vypała z kalektyvu», — uspaminaje žančyna.
Ciapier, pavodle słoŭ surazmoŭnicy, adnosiny z kalehami krychu naładzilisia — jany prosta nie zakranajuć vostrych tem. U toj ža čas Iryna ličyć, što baki ŭłady kančatkova pierakanalisia ŭ svajoj praŭdzie, a tyja, chto raniej maŭčaŭ, čaściej stali kazać, što «ŭ krainie ŭsio dobra i stabilna».
«Ludzi, jakija byli ŭ 2020-m sa mnoj całkam zhodnyja, hladzieli adny videa, ciapier pierajšli na inšyja kanały (dziaržaŭnyja. — Red.). Pažyłyja ludzi hladziać televizar, jaki robić svaju spravu. Maja mama, naprykład, nie razumieje, dzie adkrytaja prapahanda», — dzielicca žančyna.
Sama jana apošnim časam pierastała sačyć za navinami i dziejnaściu apazicyi, tamu što heta «vybivała jaje sa spakojnaha stanu». Ale kryŭdy na tych, chto zjechaŭ, u jaje niama.
Iryna nie vyklučaje, što i jaje siamja emihruje — u pieršuju čarhu, z-za syna, jakoha chutka mohuć vyklikać u armiju. «Syn kaža, što navat kali zjedzie, to potym chacieŭ by viarnucca, rabić niešta dla svajoj krainy», — nie moža strymać śloz surazmoŭnica.
«U ludziej apatyja, ale nie łajalnaść da ŭładaŭ»
Usio čaściej pra adjezd zadumvajecca Volha, jakaja žyvie niedaloka ad Minska, pracuje ŭ śfiery handlu i adna vychoŭvaje dvaich dziaciej.
«Ja chadziła na pieradvybarčyja mitynhi, vyjšła (na akcyi pratestu. — Red.) u siabie ŭ rajonie. Ja nie stolki bajusia za siabie. U mianie dvoje niepaŭnaletnich dziaciej, strašna, što ich mohuć zabrać. Ja stamiłasia ad hetaha strachu i baču tolki adno vyjście — zjazdžać», — pryznajecca biełaruska.
Jana sočyć za navinami i vielmi pieražyvaje praz toje, što Biełaruś akazałasia datyčnaj da vajny Rasii z Ukrainaj.
«Dla mianie [heta] vielmi ciažkaja tema. Ja pamiataju, jak nas prymali, kali ja jeździła va Ukrainu. Mianie pryhniataje, što my stracili pavahu, nas inakš usprymajuć u mnohich krainach», — kaža jana.
Volha miarkuje, što ciapier biełaruskaja apazicyja robić bolš, čym da 2020 hoda, ale, pa jaje acency, biełarusy nie patrebnyja krainam, ź jakimi sprabuje damaŭlacca apazicyja.
U toj ža čas žančyna ŭpeŭnienaja, što padziei 2020 hoda źmianili samich biełarusaŭ:
«U ludziej apatyja, ale nie łajalnaść da ŭładaŭ, pavažać i lubić ich niama za što. Z adnaho boku, strašna, z druhoha — ludzi pačali patrochu adstojvać niejkija svaje pravy. Narešcie baćki stali aburacca paborami ŭ škole i dziciačym sadzie, telefanavać u vykankam».
Volha adznačaje, što hanarycca mirnymi biełaruskimi pratestami, ale pry hetym pierakananaja, što kali situacyja paŭtorycca, to ŭłady «da nas užo pojduć z kulami» i «budzie nie da kvietak».
«Moj płan — ničoha nie vyrašać»
Aleh nazyvaje padziei paśla prezidenckich vybaraŭ žniŭnia 2020 hoda samym ciažkim i adnačasova jarkim pieryjadam u žyćci.
Da paślavybarčych pratestaŭ mužčyna pracavaŭ u adnym ź dziaržSMI, paśla zvalnieńnia doŭha šukaŭ pracu i nie moh zrazumieć, što choča rabić dalej.
«Ciapier u mianie praca, jakaja patrabuje minimum adkaznaści, i mianie heta zadavalniaje. Hrošy nievialikija, treba niešta vyrašać, ale moj płan — ničoha nie vyrašać», — kaža jon.
Ź plusoŭ novaj pracy jon taksama nazyvaje znajomstva ź cikavymi ludźmi, ź jakimi raniej, mahčyma, nikoli b nie sustreŭsia.
Aleh nie vieryć u toje, što ŭ krainie ŭ najbližejšy čas niešta moža źmianicca ŭ lepšy bok. Represii začapili jaho siabroŭ i dalokich rodzičaŭ, niekatoryja ź ich za ŭdzieł u akcyjach pratestu atrymali vialikija turemnyja terminy.
Na fonie pastajannaha stresu ŭ mužčyny pahoršała zdaroŭje, tamu ŭžo niekalki miesiacaŭ jon amal nie čytaje navin i nie słuchaje analitykaŭ: «Ja stamiŭsia ad navin, pierastaŭ sačyć za abmierkavańniem apazicyi, pierastaŭ čytać biełaruskija miedyja, prosta nie mahu vytryvać».
Surazmoŭca taksama pryznajecca, što ŭ jaho raście dystancyja ź biełarusami, jakija zjechali, što časam jamu «soramna telefanavać siabram, jakija vyjechali, tłumačyć, čamu zastaŭsia».
Mužčyna taksama ščyra dzivicca, što ŭ Minsku adkryvajucca niejkija novyja ŭstanovy, prachodziać niejkija mierapryjemstvy:
«Ja zakryŭsia ŭ svajoj škarłupcy, starajusia ni ŭ što nie ŭciahvacca. Niadaŭna pačuŭ u adnym intervju, što ciapier u nas pačałosia «žyćcio paśla śmierci».
Čytajcie taksama:
«Skažycie, a zmahar — heta chto?» Pra što pišuć u čacie achvotnych pierasialicca ŭ Biełaruś
Chto taja žančyna, jakuju Marzaluk u efiry BT abazvaŭ «švallu z Hrodna», i što jana piša ŭ čatach? Raskazvajem pra doktarku Stefanovič26
Kamientary
A tak naohuł - chare tryźnieć, sami publikujecie ličby mihrac słužb polščy i litvy, tam ličby davoli skromnyja. A jašče repartažy,pra rekopdnuju kolkaść nieruchomaści kuplennaj biełarusami u hetym hodzie. Chto kuplaje, miertvyja dušy?