«Nie spraŭlaješsia z zamovami i biehaješ, jak udžaleny». Kaval z Mahiloŭščyny raskazaŭ, jak zrabiŭ chobi prafiesijaj
42-hadovy Pavieł Małachaŭ — ahranom pa śpiecyjalnaści, ale zaniaŭsia kavalstvam, i siońnia zamoŭ u jaho byvaje stolki, što «biehaješ, jak udžaleny», piša «Viačerni Babrujsk».
«Moj pradzied pan Antonik byŭ znakamitym stalarom i cieślarom»
Pavieł Małachaŭ naradziŭsia i žyvie ŭ rajcentry Kiraŭsk. U svoj čas skončyŭ Žylicki sielhaskaledž. Praŭda, pa śpiecyjalnaści nikoli nie pracavaŭ, hetyja viedy spatrebilisia chiba što na ŭłasnym padvorku. Zamiest taho pracavaŭ kiroŭcam, u tym liku dalnabojnikam, zatym šmat hadoŭ — budaŭnikom u Maskvie.
Kavalskamu majsterstvu mužčyna śpiecyjalna nidzie nie navučaŭsia. Kaža, što ciaha da ramiostvaŭ mahła dastacca jamu ŭ spadčynu.
«Moj pradzied Anton Francavič Syčeŭski, palak, žyŭ u vioscy Staŭpišča Kiraŭskaha rajona, — raskazvaje Pavieł. — Jon byŭ znakamitym va ŭsioj akruzie stalarom i cieślarom. U vioscy ŭsie jaho zvali pan Antonik. Jon budavaŭ chaty, rabiŭ sani, bryčki. Raskazvajuć, što navat karetu zrabiŭ samomu haspadaru Žylickaha pałaca, za što atrymaŭ u padarunak kania».
Spačatku Pavieł zajmaŭsia drevam: rabiŭ šafy, stoliki, ale, kaža, što duša da hetaha zaniatku «nie lahła». A hadoŭ z vosiem tamu zachapiŭsia kavalstvam.
«Spačatku rabiŭ dla siabie. Pieršym maim vyrabam była mietaličnaja bramka z elemientami kavańnia, — praciahvaje mužčyna. — Tady ŭ mianie jašče nie było śpiecyjalnaha abstalavańnia, elemienty kuplaŭ asobna, pry dapamozie zvarki złučaŭ. Potym patrebny byŭ kazyrok dla doma, vyrašyŭ zrabić sam, paźniej — aharodžu dla kvietnika, i tak pajšło, zaciahnuła. Čytaŭ u internecie, što i jak rabić, hladzieŭ majstar-kłasy na jutubie».
Kala hoda tamu Pavieł aficyjna zarehistravaŭsia ŭ jakaści samazaniataha, płacić prafdachod — 10% ad prybytku.
Siońnia jon moža zrabić łavački, manhały, sadovyja arki, rytualnyja zaharadki, kvietačnicy, palicy dla abutku, kazyrki dla doma, kašpo dla kvietak i mnohaje inšaje.
«Pradaŭ mašynu — kupiŭ abstalavańnie»
«Hałoŭnaje, što treba dla hetaha zaniatku — vialikaje žadańnie», — ličyć Pavieł Małachaŭ.
Ale i biez abstalavańnia nie abyścisia.
«Viedaju, što niekatoryja pracujuć na ručnych stankach (taki abydziecca dalaraŭ u 500), ale na abstalavańni z elektraruchavikom atrymlivajecca našmat chutčej i jakaśniej, — tłumačyć majstar. — Ja abraŭ druhi varyjant: zamoviŭ u Rasii kavalska-zhinalny stanok «Profi-2M» ź vialikim naboram apieracyj. Abyšoŭsia jon dzieści ŭ try z pałovaj tysiačy dołaraŭ. Potym kupiŭ ručny trubazhinalny stanok, zvaračny aparat, bałharku… Usio heta zadavalnieńnie nie z tannych.
Pradaŭ mašynu — kupiŭ abstalavańnie. Viadoma, heta była peŭnaja ryzyka. Ja nie byŭ upeŭnieny na sto adsotkaŭ, što ŭkładzienyja hrošy chutka akupiacca, ale ja vielmi chacieŭ hetym zajmacca».
U svajoj pracy majstar vykarystoŭvaje mietad chałodnaha kavańnia.
«Chałodnaje kavańnie maje na ŭvazie abtočku, zhinańnie, skručvańnie i zvarku elemientaŭ, — tłumačyć Pavieł. — Praces adbyvajecca prykładna pry pakajovaj tempieratury, u adroźnieńnie ad kłasičnaha haračaha kavańnia, dzie pracujuć z raspalenaj stallu».
Dla vytvorčaści svaich vyrabaŭ Pavieł vykarystoŭvaje praftrubu i listavuju stal.
«Praftrubu ŭ Kiraŭsku pradajuć pa 3,60 za mietr pahonny, u Minsku možna kupić i pa 2 rubli, — raspaviadaje majstar. — Ja letaś nabyŭ u Minsku vialikuju partyju, dyk atrymałasia bolš vyhadna. Stalovy list pamieram 1,20 na 2,5 mietra kaštuje kala 300 rubloŭ».
Praktyčna ŭsiu pracu Pavieł robić sam. Žonka dapamahaje na etapie składańnia eskizaŭ — jana dobra maluje. Dvum synam Paŭła — 11 i 12 hadoŭ, i ramiastvom baćki jany pakul nie cikaviacca.
«Byvaje miesiac pusty, a byvaje, što nie spraŭlaješsia z zamovami»
Svaje vyraby Pavieł nie rekłamuje, bo ŭpeŭnieny, što najlepšaja rekłama — heta «sarafannaje radyjo». Ale katałoh svaich vyrabaŭ zamoviŭ, jaho pakazvaje svaim patencyjnym klijentam.
Udziełu ŭ kirmašach majstar taksama pakul nie braŭ. Kaža, dla pieravozki takoha habarytnaha i ciažkaha tavaru patrebny hruzavik, a jaho ŭ Paŭła pakul niama. Ale płanuje kupić da leta, kali atrymajecca.
U asnoŭnym zamoŭcy ŭ jaho z Kiraŭska, Babrujska i Kiraŭskaha rajona.
«Niejak vaziŭ siastry ŭ padarunak u Maskvu łavačku, stoł, kvietačnicu, — kaža mužčyna. — Mnohija jaje susiedzi zacikavilisia, ale jak dastaŭlać tudy pradukcyju?»
Košt kavanych łavačak u Paŭła pačynajecca ad 250 rub., manhałaŭ — ad 150. Kazyrki dla doma kaštujuć ad 400 da 800 rub., palicy dla abutku — ad 120 da 300 rub. Niadaŭna Pavieł zarabiŭ adrazu až 1200 rubloŭ — pradaŭ vialikija areli, praŭda, u rasterminoŭku.
Jašče rabiŭ čałavieku pryhožyja bramku, varoty i častku płota, dyk tolki na hetaj zamovie zarabiŭ 2,4 tysiačy rubloŭ.
Škada, što takija zakazy byvajuć nie zanadta časta. Zarobak u jaho, jak i va ŭsich ramieśnikaŭ, nierehularny.
«Byvaje miesiac pusty, a byvaje, što nie spraŭlaješsia z zamovami i biehaješ, jak udžaleny, — uśmichajecca surazmoŭca. — Ale ŭ siarednim tysiačy paŭtary-dźvie ŭ miesiac možna zarabić».
Viadoma, spadziavacca jamu, akramia jak na siabie, u takoj pracy niama na kaho, apłačany adpačynak ci balničny nichto nie daść, zatoje ni ad kaho nie zaležyš. Tamu Pavieł pakul nie płanuje mianiać pracu.
«Nu a kali niešta z kavańniem pojdzie nie tak, zapasny varyjant zaŭsiody jość — u Maskvu na pracu znoŭ klikali, — kaža mužčyna. — Na budoŭli ja šmat čamu navučyŭsia».
«Usia mebla była pasiečana siakieraj». Ryełtary raspaviali pra niezvyčajnyja historyi z praktyki
«Časam ludzi kažuć, što jany dačny dom kupili tańniej, čym abyšłasia piečka». Prafiesijny piačnik raskazaŭ pra tonkaści svajho zaniatku
«Z dyskryminacyjaj sutyknułasia tolki ŭ pryjomnaj kamisii Akademii mastactvaŭ, a tak ad hiendarnaj nieadpaviednaści tolki plusy». Jak pracujecca ŭ Biełarusi žančynie-kavalu
Kamientary