Prapahandysty znoŭ źviarnulisia da kanśpirałohii. Kozyr z «Płanam Dalesa» dastaŭ Kirył Kazakoŭ

U efiry tok-šou «Po suŝiestvu» na kanale STB abmiarkoŭvalisia pytańni kultury. Z kryŭdaj prapahandyst Kirył Kazakoŭ aburaŭsia, što tyja ludzi, jakija źjechali ź Biełarusi, ličać, što jany rabili kulturu, a łukašysty žyvuć u minułym i źjaŭlajucca žudasnymi retrahradam, a ŭsio, što robicca siońnia ŭ krainie, heta ci niejkaja kancepcyja savieckaha, ci niešta niedaroblenaje biełaruskaje.

Hości pieradačy padtrymali jaho, maŭlaŭ, u tych, chto źjechaŭ, havorka zusim nie pra mastactva, a pra razhojdvańnie režymu. 

Kazakoŭ byccam čakaŭ hetych słovaŭ, kab nahadać pra cytatu dyrektara CRU Ałana Dalesa:

«Litaratura, teatry, kino — usio budzie adlustroŭvać i prasłaŭlać samyja nizkija čałaviečyja pačućci. My budziem usialak padtrymlivać i prasłaŭlać tak zvanych mastakoŭ, jakija stanuć nasadžać i ŭdzioŭbvać u čałaviečuju śviadomaść kult seksu, hvałtu, sadyzmu, zdrady — słovam, usiakaj amaralnaści. U kiravańni dziaržavaj my stvorym chaos i nieraźbiarychu».

Pavialičyć

Rektarka BDUKM Natalla Karčeŭskaja, jakaja była zaprošana na šou, chutka adšukała cudoŭny prykład pośpiechu biełaruskaha zmahańnia z hetaj zachodniaj navałaj, nahadaŭšy pra toje, jak niadaŭna krajniepravyja amierykancy byli ŭ zachapleńni ad taho, što na navahodnim bali ŭ Łukašenki nie było nivodnaj «hiej-čornaj pary».

Dyrektar CRU Alen Dales sapraŭdy isnavaŭ, źjaŭlaŭsia adnym ź ideołahaŭ chałodnaj vajny pamiž ZŠA i SSSR, a taksama byŭ arhanizataram raźviedvalnaj dziejnaści suprać sacyjalistyčnych krain. Ale da tak zvanaha «Płana Dalesa» jon nie maje nijakaha dačynieńnia.

«Płan Dalesa», jaki stavić za metu źniščeńnie SSSR mietadami prapahandy, nakiravanaj na raźjadnańnie nacyjanalnaściaŭ i sacyjalnych hrup, stratu tradycyj, maralnych kaštoŭnaściaŭ, maralnaje razłažeńnie nasielnictva krainy, maje vyklučna litaraturnuju asnovu. 

Rasijski piśmieńnik Anatol Ivanoŭ u 1970-ch stvaryŭ epičny raman «Viečny klič». Pa siužecie ŭ čas vajny padpałkoŭnik abviera, były śledčy carskaj «achranki» Łachnoŭski raskazvaje svajmu ziaciu Palipavu pra toje, jak zachodni kapitalistyčny śviet zadumvaje razburyć Saviecki Sajuz i siłu jaho naroda, hruntujučysia na nizkich karyślivych matyvach. 

Pavialičyć

«My dalej pojdziem inšym šlacham. Budziem vyryvać hetyja duchoŭnyja karani balšavizmu, apašlać i źniščać hałoŭnyja asnovy narodnaj maralnaści. My budziem raschistvać takim čynam pakaleńnie za pakaleńniem, vyvietryvać hety leninski fanatyzm. My budziem bracca za ludziej ź dziciačych, junackich hadoŭ, budziem zaŭsiody hałoŭnuju staŭku rabić na moładź, staniem raskładać, razbeščvać, razbeščvać jaje! — zmorščanyja pavieki Łachnoŭskaha chutka i časta zatreślisia, vočy zrabilisia kruhłyja, u ich zaplaskaŭsia, zahareŭsia luty ahoń, jon pačaŭ havaryć usio hučniej i hučniej, a pad kaniec litaralna zakryčaŭ: — Tak, razbeščvać! Razbeščvać! My zrobim ź ich cynikaŭ, pašlakoŭ, kasmapalitaŭ!»

Słovy Łachnoŭskaha amal dakładna supadajuć z tekstam tak zvanaha «płana Dalesa»:

«Budziem vyryvać duchoŭnyja karani, apašlać i źniščać asnovy duchoŭnaj maralnaści. My budziem bracca za ludziej ź dziciačych, junackich hadoŭ, hałoŭnuju staŭku budziem rabić na moładź, staniem raskładać, raspuskać, razbeščvać jaje».

Kančatkova słovy Łachnoŭskaha byli aformleny ŭ hetuju byccam by amierykanskuju daktrynu pa źniščeńni Savieckaha Sajuza ŭkrainskim piśmieńnikam i publicystam Barysam Alejnikam užo ŭ 1993 hodzie ŭ rasijskim druku.

Heta byŭ čas, kali na niespraktykavanuju savieckuju publiku zvalilisia vykryćci starych paradkaŭ, novyja kulturnyja i ekanamičnyja realii. U nasielnictva skłałasia adčuvańnie dezaryjentacyi ŭ novym śviecie, kali praŭda, zdavałasia, zaŭsiody była adnosnaj i niapoŭnaj. Na hetuju hlebu dobra kłalisia lubyja kanśpirałahičnyja teoryi i ezateryka, jakija prosta tłumačyli składanyja rečy. Naprykład, jak mahła razvalicca takaja vialikaja i mahutnaja kraina, jak SSSR.

Ekanamičnyja, nacyjalnyja i sacyjalnyja ŭnutranyja supiarečnaści vyhladali nie tak adnaznačna dla tych, chto nastalhavaŭ pa byłych paradkach. A voś zmova varožaha Zachadu — dobra tłumačyła ŭsio. Śpis publičnych asob, jakija ŭchapilisia za hetuju kancepcyju, jak za sapraŭdny «płan», pra mnohaje kaža — Uładzimir Žyrynoŭski, Mikita Michałkoŭ i Michaił Zadornaŭ.

Idei, jak viadoma, nieŭmiručyja. Vydumany «płan Dalesa» pačaŭ abrastać padrabiaznaściami, jakija dadavali jamu sapraŭdnaści, jak i zhadki jaho čynoŭnikami i siłavikami, dla jakich na postsavieckaj prastory vielmi charakternaje kanśpirałahičnaje myśleńnie — praz usiu tuju ž traŭmu raspadu SSSR, jaki jany musili svajoj pracaj źbierahčy.

Adna z pryčyny žyvučaści «płan Dalesa» ŭ narodzie — jon zdymaje adkaznaść ź ludziej za ŭsio toje, što adbyvajecca ŭ ich krainie, a tak žyć mnohim praściej.

A palitykam jon raźviazvaje ruki dla dziejańnia ci biaździejańnia — usio možna patłumačyć varožymi koźniami ci supraćdziejańniem im. Anałahičnym u hetym płanie źjaŭlajecca padłožny dakumient pad nazvaj «Pratakoły sijonskich mudracoŭ», jaki byŭ stvoranyja ŭ pačatku XX stahodździa ŭ Rasijskaj impieryi dla apraŭdańnia antysiemickaj palityki.

Voś i ŭ Kazakova arhumientam na zaniapad kultury pry łukašenkaŭskaj dyktatury słužyć «płan Dalesa». Vykarystoŭvaŭ jon jaho, kab vykryć płany apanientaŭ, a pa fakcie — kab patłumačyć nasielnictvu tvorčuju biezdapamožnaść isnujučaha režymu. 

Pavialičyć

Takuju ž biezdapamožnaść adčuvała pierad studentami i Natalla Kačanava ŭ 2020 hodzie, vyrašyŭšy ŭ jakaści arhumienta źviarnucca da videa, jakoje pierakazvała vydumany «płan». Paśla im ža pužali na tak zvanych «dyjałohavych placoŭkach» i ideołahi na pradpryjemstvach. Da taho času pra «płan Dalesa» nikoli publična nie zhadvali, siońnia heta apošni arhumient u zmahańni za rozumy.

Ale z tym ža pośpiecham Kazakoŭ i Kačanava mahli b začytvać, jak apošniuju iścinu, paviedamleńni Ministerstva praŭdy z ramana «1984» pra złačynstvy Ostazii i Jeŭrazii suprać ichniaj krainy. I toje, i druhoje — litaraturnaja vydumka.

• 6
• 0
• 14
• 17
• 4
• 4
• 3
• 0