«Viciebsk i Smalensk asacyjavalisia z małoj i vialikaj Rasijaj. Jość u hetym niadobraje». Rasijski błohier Štafanaŭ zhadaŭ svajo žyćcio ŭ Biełarusi
Hościem novaha vypusku tok-šou «vDud́» staŭ papularny palityčny błohier Alaksandr Štafanaŭ. Školnyja hady jon pražyŭ u Viciebsku i padzialiŭsia svaim pohladam na Biełaruś, biełaruskuju movu i biełaruskuju milicyju.
Błohier Alaksandr Štafanaŭ źniaŭ dakumientalny film pra žyćcio ŭ akupavanych Maryupali i Daniecku «Zvyčajnaja denacyfikacyja». U 2023-m chłopca pryznali inšahientam. Jon vystupaje suprać vajny, ustupaje ŭ dyskusii z Z-prychilnikami i prapahandystami. Ale niekatoryja jaho dziejańni ličać nieadnaznačnymi. Na adnoj z sustreč błohier, naprykład, ustaŭ padčas chviliny maŭčańnia ŭ pamiać ab zabitym prapahandyście vajny Uładlenie Tatarskim.
«Biełaruś — heta častka vialikaj Rasii»
Juryj Dudź paprasiŭ svajho hościa Alaksandra Štafanava patłumačyć jaho vykazvańnie pra toje, što Biełaruś — heta častka vialikaj Rasii.
Błohier udakładniŭ, što kazaŭ pra kulturnuju prastoru. Jon pryvioŭ prykład Viciebska, dzie jon žyŭ. «Horad ujaŭlaŭ saboju praktyčna adzinuju z Rasijaj kulturnuju prastoru. Heta ludzi, jakija ličać ruskuju kulturu častkaj svajoj kultury. Zrazumieła, jany ličać, što jany inšyja, ale vielmi blizkija da Rasii.
Treba razumieć, što heta biezbarjernaje asiarodździe. Pamiž Viciebskam i Smalenskam niama miažy. Heta ludzi, jakija pastajanna kursujuć tudy-siudy. I heta absalutna ćviordaje razumieńnie adroźnieńniaŭ pamiž viciablanami i smalanami. Tamu była takaja asacyjacyja vialikaj i małoj Rasii. Jość u hetym niešta nie samaje dobraje. Ale tak jano atajasamlivałasia».
Pra biełaruskuju movu
Štafanaŭ zhadvaje: «My adzinaccać hadoŭ vyvučali biełaruskuju movu. I ŭ nas niedzie na vośmy hod uźnikła pytańnie «a navošta?» Nichto na joj nie razmaŭlaje. U Viciebsku ja nie viedaju nikoha, chto b pastajanna razmaŭlaŭ na biełaruskaj movie. Nikoli my nie bačyli nośbita biełaruskaj movy.
My vyvučali biełaruskuju movu tolki ŭ škole. U nas da 8-9 kłasa chiba što dźvie traciny kłasa razam zajaŭlali, što nam biełaruskaja mova nie patrebna. My nie chočam jaje vučyć. Navošta nam jaje vučyć, kali my nie bačym karyści».
Štafanaŭ adznačyŭ, što na zachadzie Biełarusi situacyja z nośbitami biełaruskaj movy vyhladaje značna lepš. «Ale taksama pieravažnaja bolšaść razmaŭlaje na ruskaj».
I voś u tym liku z-za hetaha, pa słovach błohiera, jość adčuvańnie adzinaj z Rasijaj kulturnaj prastory
«Šmat kamu ŭ Biełarusi zdavałasia, što ŭ Rasii svaboda»
Kali ž havaryć pra palityčnuju prastoru, to, kaža Štafanaŭ, u Biełarusi jana zusim inšaja.
«U płanie palityčnaha samaadčuvańnia, uzajemaadnosin ź dziaržavaj, biełarusy i ruskija adroźnivajucca. Dla biełarusaŭ ruskija nasamreč dastatkova libieralnyja. Što tam možna na čyrvonaje śviatło darohu pierajści, možna nie ŭsie zakony vykonvać, syści ad padatkaŭ. Možna na pikiet chadzić nie raz u tryccać hadoŭ.
Nasamreč, da 2020 hoda (paśla heta iluzija złamałasia, byli vielmi mahutnyja pratesty, tamu što vielmi šmat nazapasiłasia) šmat kamu ŭ Biełarusi zdavałasia, što ŭ Rasii svaboda. U vas mitynhi prachodziać. I ludziej navat z VNU nie adličvajuć (nu, byvali adzinkavyja historyi)».
«Znajomy ź milicyi prapanavaŭ: Pojdziem bić bamža»
Štafanaŭ adznačaje, što «biełaruskija milicyjaniery — źviery navat u paraŭnańni z rasijskimi». Pa słovach błohiera, takoje adroźnieńnie chutčej za ŭsio z-za roźnicy ŭ kiravańni. «Kiravańnie — heta sistemnaja reč. U biełaruskaj milicyi padtrymlivajecca sadyzm».
Alaksandr śćviardžaje, što ź jaho adnakłaśnikaŭ tolki dva čałavieka ŭ 2020-m nie padtrymali pratesty. Jany pajšli słužyć u milicyju. Błohier zhadaŭ svaju sustreču z chłopcam, jaki vučyŭsia ŭ jaho škole ŭ małodšym na hod kłasie.
«My ź im vypadkova sustrelisia ŭžo paśla zakančeńnia škoły. Pajšli ŭ kaviarniu pasiadzieć, parazmaŭlać. Jon raspavioŭ, što pajšoŭ słužyć u milicyju. Ja paraspytvaŭ jaho pra roznyja asablivaści słužby.
Potym jon havoryć: «Nu ŭsio. Ciapier pojdziem bić bamža». Jon prapanavaŭ mnie pajści na zakinuty budynak. Jon heta jašče ideałahična abhruntoŭvaŭ — «heta ž antysacyjalny elemient, jon ža nie płacić padatki, buchaje». Heta voś čałaviek pajšoŭ słužyć u milicyju».
Pa słovach Štafanava, nasille 2020 hoda nie było dla jaho «archiździŭleńniem», bo jon razumieŭ, što «hetyja ludzi, kali im daduć adpaviedny zahad, buduć dziejničać mienavita tak».
U Rasii, śćviardžaje chłopiec, «moža z-za śpiecyfiki kiravańnia, moža, što apešačka (Administracyja prezidenta. — NN) narmalnaje niešta raić, razhon mitynhaŭ vyhladaje ŭ dziesiać razoŭ cyvilizavaniej».
Na zaŭvahu Dudzia ab žorstkim abychodžańni z pratestoŭcami ŭ Rasii ŭ 2019 hodzie Štafanaŭ adkazaŭ:
«Jość biełaruski vopyt, kali bjuć nie tolki na płoščach. Bjuć u aŭtazakach, bjuć sistemna. Potym pryvoziać, bjuć u adździaleńni. I mała taho, što bjuć zatrymanych, bjuć jašče žurnalistaŭ Russia Tuday. I heta samaje śmiešnaje».
«Biełarusizacyja» Rasii
Dudź spytaŭ, ci niama ŭražańnia, što «hetaja žeść» užo pierapaŭzła praź miažu?
Na heta Štafanaŭ adkazaŭ: «Pastupova idzie biełarusizacyja. Ale pa niejkich pryčynach (z-za resursaŭ ci reštkaŭ hetaj cyvilnaści) u Rasii niama takoj praktyki, što kožnaha, chto ŭdzielničaŭ u jakim-niebudź mitynhu, znachodziać, uryvajucca ŭ jaho kvateru, pravodziać žachlivy pieratrus.
Kali ŭ ciabie, naprykład, bčb-ściah, ciabie raspranuć dahała i abviažuć hetym ściaham. Razmalujuć tabie pienisami tvar, bo paličać, što heta vielmi śmiešna. I na videa zapišuć, jak ty prosiš prabačeńnia».
Na pohlad Štafanava, u Rasii jość adno miesca, dzie «biełarusizacyja» idzie chutčej. Heta Krym. «Jana tam vielmi žorstka abychodziacca. Tut heta zrazumieła. Heta terytoryja śpiecyfičnaja, lehitymnaść niapoŭnaja. Nie adčuvajecca jana całkam. I front blizka».
Čytajcie jašče:
«Ty realna ličyš, što Pucin zvarjacieŭ?» Intervju Dudzia z Kučeram parvała internet
Kamientary