Vyzvaleńnie z turmy ŭ Słavienii, šluby ŭ Šviecyi, padtrymka ŭ Izraili. Jak narodnyja ambasady dapamahajuć biełarusam
Pamiatajecie, jak biełaruska, jakaja zhubiła ŭ Indyi kartku polskaha dazvołu na žycharstva, zmahła praź Izrail viarnucca ŭ Polšču? A jak u kastryčniku 2023 hoda biełarusy viartalisia ź Izraila evakuacyjnymi rejsami Charvatyi i Słavienii? U hetych i inšych vypadkach našym ziemlakam dapamahali Narodnyja ambasady Biełarusi — pradstaŭnictvy demakratyčnych sił, jakija padtrymlivajuć biełarusaŭ za miažoj. «Most» raskazvaje, što heta za struktury i jakija pytańni jany dapamahajuć vyrašać.
Dypłamatyčny bazar u Słavienii. Fota z archiva Aleksandry Mamajevaj
Narodnyja ambasady Biełarusi źjavilisia ŭ śniežni 2020 hoda paśla taho, jak biełarusy zamiežža vykazali votum niedavieru tahačasnamu ministru zamiežnych spraŭ Uładzimiru Makieju i ŭsiamu jaho ministerstvu. Tady takija ambasady pracavali ŭ 16 krainach śvietu, a siońnia ich užo 22.
«My zastajomsia niezaležnaj inicyjatyvaj»
Start inicyjatyvy adbyŭsia 10 śniežnia 2020 hoda, na im prysutničali Śviatłana Cichanoŭskaja i Pavieł Łatuška.
— Jany nas padtrymali, ale my i zaraz zastajomsia niezaležnaj inicyjatyvaj, choć i supracoŭničajem, kaardynujemsia ź imi. U nas jość pastajannyja sazvony, kamunikacyja, my ŭzhadniajem ź imi prajekty, abmieńvajemsia infarmacyjaj, — tłumačyć Alaksandra Mamajeva, kaardynatarka Narodnych ambasad i pradstaŭnica Narodnaj ambasady ŭ Słavienii.
Asnoŭnaja zadača narodnych ambasad — heta dapamoha biełarusam u roznych krainach. Aficyjnyja pasolstvy heta nie zaŭsiody robiać, dy i nie ŭsie biełarusy ličać biaśpiečnym źviartacca tudy. Časam naadvarot — tam stvarajuć prablemy. Da taho ž u mnohich krainach, dzie žyvuć biełarusy, kantakty miascovych uład z aficyjnymi pasolstvami prypynienyja ci znachodziacca na vielmi nizkim uzroŭni.
Narodnyja dypłamaty zajmajucca naładžvańniem suviaziej ź miascovymi palitykami, miedyja, hramadskimi arhanizacyjami, adukacyjnymi ŭstanovami, pieradajuć im infarmacyju pra Biełaruś. Adna z rehularnych spraŭ, jakija robiać narodnyja ambasady, — heta padrychtoŭka infarmacyjnych dajdžestaŭ pra toje, što adbyvajecca ŭ Biełarusi.
Alaksandra adznačaje, što šmat u jakich krainach mienavita pradstaŭniki narodnych ambasad, a nie «režymnych» pasolstvaŭ, udzielničajuć u aficyjnych mierapryjemstvach, pradstaŭlajučy Biełaruś.
«Praz narodnuju ambasadu možna ažanicca pa šviedskich zakonach»
Zaraz u śviecie dziejničaje 22 narodnyja ambasady, u tym liku ŭ Aŭstralii, Paŭdniovaj Kareje i Brazilii, a taksama konsulstva ŭ Šatłandyi. U ich rozny ŭzrovień aktyŭnaści. Najbolš mocnaj ambasadaj Alaksandra nazyvaje ambasadu ŭ Šviecyi. Jana maje svajo pamiaškańnie i aktyŭna ŭzajemadziejničaje ź miascovym uradam, parłamientam i palitykami, jaje pradstaŭniki ŭdzielničajuć u dypłamatyčnych pryjomach, kudy nie zaprašajuć aficyjnych biełaruskich dypłamataŭ.
— Heta adzinaja ambasada, jakaja moža aficyjna zarehistravać šluby. Možna źviarnucca da ich, pryjechać u Šviecyju, padać dakumienty i aficyjna ažanicca pa šviedskich zakonach. U Šviecyi dazvolenyja adnapołyja šluby, tamu ja nie baču nijakich pieraškod, kab zarehistravać i taki šlub praz narodnuju ambasadu. Ale ja nie viedaju, ci ŭžo byŭ taki precedent, — kaža kaardynatarka inicyjatyvy.
Pa słovach Alaksandry, u pradstaŭnikoŭ narodnych ambasad niama dypłamatyčnaha dośviedu, a inicyjatyva pracuje na vałanciorskaj asnovie, nie atrymoŭvajučy finansavańnia. Zvyčajna ŭ krainie pracuje adzin-dva čałavieki. Ale vopyt nazapašvajecca, i ŭžo zaraz navat prafiesijanały ŭ hetaj śfiery charaktaryzujuć pradstaŭnikoŭ ambasad jak ludziej, što «hatovyja dypłamaty i padrychtavanyja, kab nadalej pradstaŭlać Biełaruś u svaich krainach i stanavicca konsułami».
— U nas byŭ vypadak, kali ŭ Słavienii zatrymali biełarusa pa linii Interpołu, — dzielicca infarmacyjaj Alaksandra. — Jon stała žyvie ŭ Ispanii, ale pryjechaŭ da nas, kab evakuiravać svaju ciešču, jakaja žyła da hetaha va Ukrainie. I jaho zatrymali. Da mianie źviarnulisia jaho svajaki, i ja zajmałasia hetaj spravaj, kab jaho nie ekstradyravali ŭ Biełaruś. Na žal, hety biełarus pravioŭ dva miesiacy ŭ turmie, ale ŭrešcie jon vyjšaŭ i viarnuŭsia ŭ Ispaniju.
Padobnaja situacyja adbyłasia i ŭ Italii. I znoŭ u vyrašeńni prablemy dapamahła miascovaja narodnaja ambasada. Taksama narodnyja dypłamaty ŭ hetaj krainie zajmajucca manitorynham dziejnaści Śviata-Jelisaviecinskaha manastyra, jaki «hastraluje» pa Jeŭropie i handluje na kirmašach, a zaroblenyja hrošy adpraŭlaje na dapamohu rasijskaj armii.
Alaksandra kaža, što ŭ adnym ź italjanskich haradoŭ im udałosia damahčysia zabarony na taki handal.
«Ciaham tydnia zrabili sajt pra vydaču pašpartoŭ zamiežnika»
Aprača takich situacyj, narodnyja ambasady zajmajucca pastajannaj pracaj, jakaja źviazanaja sa spraščeńniem lehalizacyi biełarusaŭ u roznych krainach. Pierš za ŭsio heta infarmacyjnaja dapamoha. U ambasady časta źviartajucca z pytańniami, jak pierajechać, jak atrymać mižnarodnuju achovu i prajazny dakumient zamiežnika.
— Kali vyjšaŭ ukaz, što aficyjnyja biełaruskija pasolstvy bolš nie buduć vydavać pašparty i daviedki, my ciaham tydnia zrabili admysłovy sajt, dzie sabrali ŭsiu infarmacyju pra vydaču pašpartoŭ zamiežnika ŭ roznych krainach. Zaraz tam sabranaja infarmacyja pra bolš za 30 krain, i jana pastajanna abnaŭlajecca, — raskazvaje Alaksandra.
Taksama narodnyja ambasady pracujuć nad tym, kab u biełarusaŭ nie było prablem z adkryćciom bankaŭskich rachunkaŭ u roznych krainach i z afarmleńniem viz. Jašče adzin napramak — pryznańnie praterminavanych biełaruskich pašpartoŭ. U minułym listapadzie na heta pahadziłasia Hiermanija, a zusim niadaŭna — jašče i Aŭstryja.
Alaksandra kaža, što zaraz u narodnyja ambasady idzie šmat pytańniaŭ pra pašparty novaj Biełarusi. Jana adznačaje, što ŭ sakaviku vypuściać pieršy asobnik dakumientu, i budzie pravodzicca rabota, kab jak maha bolš krain ich pryznavała.
— Narodnyja ambasady nie zmohuć vydavać takija pašparty, bo jość mižnarodnyja pratakoły i pa biaśpiecy, i pa achovie piersanalnych dadzienych, i pa ich rassyłcy. Hetym mohuć zajmacca tolki aŭtaryzavanyja asoby. Ale my mahli b rabić padrychtoŭčuju pracu, naprykład źbirać papiarednija zajaŭki, arhanizavać miesca, kudy mohuć pryjechać aficyjnyja pradstaŭniki, kab vydavać hetyja pašparty, łabiravać.
«Słaviency da nas źviartajucca pa biełaruskija vizy»
Jašče adzin napramak raboty narodnych ambasad — kultura. Pa im praca viadziecca ŭ kałabaracyi z dyjasparami. Havorka idzie pra vydaviectva biełaruskich knih, pierakłady ich na miascovyja movy, pašyreńnie kolkaści biełaruskich knih u miascovych biblijatekach, kancerty, pakazy filmaŭ i hetak dalej.
— Maja asabistaja mara, — dzielicca Alaksandra, — heta stvareńnie sietki biełaruskich damoŭ. Asabliva tam, dzie nievialikija dyjaspary, kab usiudy ŭ biełarusaŭ było niejkaje svajo pamiaškańnie, placoŭka. Heta moža być biełaruskaja biblijateka, prastora dla praviadzieńnia sustreč, kancertaŭ, vystaŭ. Tam moža być kavorkinh, tam mohuć pravodzicca majstar-kłasy, kursy, biznes-sustrečy, moža mieścicca siadziba narodnaj ambasady, kali jana jość. To-bok heta taki kutočak Biełarusi, kudy ty možaš pryjści.
Havoračy pra Słavieniju, narodnaja dypłamatka adznačaje, što biełarusaŭ tut niašmat — pa aficyjnych dadzienych, kala 400 čałaviek, i pałova ź ich pryjechała paśla 2020 hoda. Alaksandra miarkuje, što, chutčej za ŭsio, ludzi vybirali hetuju maleńkuju krainu pa rekamiendacyjach svaich siabroŭ, jakija tut užo žyvuć.
— Siudy nie lohka pierajechać, — tłumačyć Alaksandra, — heta nie tannaja kraina, choć i pryjemnaja dla žyćcia. Tut niama niejkich admysłovych prahram dla zamiežnikaŭ. Tut vielmi ciažka znajści pracu ci bujnuju kampaniju, jakaja b mahła zaprasić, akramia, moža być, IT-siektaru. Kab pierajechać, treba adkryvać svajo pradpryjemstva, i takim čynam pracavać. Ale dla mianie hetaja kraina čymści vielmi padobnaja da Biełarusi, i ja maru, kab Biełaruś stała jašče bolš padobnaja da Słavienii.
Byvaje takoje, što navat słaviency źviartajucca ŭ narodnuju ambasadu — naprykład, tyja, chto choča vyvučać biełaruskuju movu. U takich vypadkach im dajuć kantakty vykładčykaŭ. Taksama słaviency pytajucca, nakolki biaśpiečna zaraz vandravać pa Biełarusi. Naprykład, taki zapyt byŭ ad miascovych bajkieraŭ.
— A jašče da nas časta źviartajucca pa biełaruskija vizy, bo ŭ Słavienii niama aficyjnaha pasolstva Biełarusi i nas ź im błytajuć, — śmiajecca kaardynatarka.
Čytajcie taksama:
Ci adbiare Polšča humanitarnuju vizu abo humanitarny DNŽ, kali čałaviek pajedzie ŭ Biełaruś?
Kamientary