Kiepski mir ci zaciažnaja vajna. Jak Ukraina rychtujecca da taho, što Tramp pasprabuje adrazu pasadzić jaje za stoł pierahavoraŭ
Ci mohuć najbližejšym časam pačacca mirnyja pieramovy pamiž Ukrainaj i Rasijaj? Ci siaduć za adzin stoł Uładzimir Zialenski i Uładzimir Pucin? Jakoj moža być damova ab pieramirji? Hetyja pytańni ŭžo niekalki tydniaŭ abmiarkoŭvajucca na staronkach jak suśvietnych, tak i ŭkrainskich miedyjaŭ. Nad imi razvažajuć palityki i ekśpierty ŭ roznych krainach, piša VVS.
Padstavaj dla takoha abmierkavańnia stała pieramoha Donalda Trampa na prezidenckich vybarach u ZŠA — jon ža abiacaŭ vielmi chutka zaviaršyć vajnu ŭ vypadku abrańnia.
Z taho momantu, jak stała zrazumieła, chto stanie nastupnym prezidentam ZŠA, ŚMI, spasyłajučysia na krynicy, publikujuć punkty ź mierkavanaha «mirnaha płana» Trampa. Ale adsutnaść jakoj-niebudź kankretyki ad samoha abranaha prezidenta navodzić na dumku, što hetyja prapanovy pakul tolki raspracoŭvajucca i nichto dakładna nie viedaje, što budzie ŭ hetym płanie.
Ukraina rychtujecca da taho, što novy amierykanski prezident pasprabuje ŭžo ŭ pačatku novaha termina pasadzić Ukrainu i Rasiju za stoł pieramovaŭ. Tak što ŭ ofisie prezidenta Ŭkrainy Uładzimira Zialenskaha nie vyklučajuć, što vajna moža skončycca ŭ nastupnym hodzie.
Situacyja na froncie i nastroi ludziej
Situacyja na froncie dla Ukrainy składanaja — rasiejcy nastupajuć adrazu na niekalkich kirunkach. Adnačasova z nadychodam iduć pastajannyja abstreły haradoŭ «šachiedami» i rakietami. Ukraincaŭ źniasilvajuć bajavyja dziejańni, biassonnyja nočy i pačućcio strachu pierad zimoj, jakuju mnohija ŭžo nazyvajuć «samaj ciažkaj».
Tolki za kastryčnik rasijskaja armija zmahła zachapić 500 kv. km ukrainskaj terytoryi — heta samaja vialikaja zachoplenaja terytoryja z sakavika 2022 hoda.
Rasijskaje vojska praciahvaje prasoŭvacca ŭ Danbasie, aktyvizavaŭšy dziejańni ŭ kirunku Kupianska i Zaparožža, «kašmaryć» avijacyjnymi bombami Sumy i Charkaŭ i naroščvaje hrupoŭku vojskaŭ na Kurskim kirunku (vierahodna, tudy ž byli nakiravanyja vajskoŭcy z KNDR), kab vybić adtul USU, jakija zajšli tudy u pačatku žniŭnia.
Ekśpierty i vajskoŭcy, ź jakimi žurnalisty pahutaryli, sychodziacca na tym, što Kreml maje namier zachapić jašče bolš ukrainskaj terytoryi, kab u vypadku pačatku pieramovaŭ ab pieramirji mieć maksimalna vyhadnyja pazicyi. Jak minimum, u Kramli, vierahodna, raźličvajuć vyjści na miežy Danieckaj i Łuhanskaj abłaściej. Jak maksimum — zachapić jašče adzin ŭkrainski abłasny centr — vierahodniej za ŭsio, Zaporožža.
Čas idzie nie na karyść Ukrainy, pakolki na froncie ŭsio bolš adčuvajecca niedachop ludziej, a tyja, chto vajuje, daŭno nie byli na pabyŭcy doma i stamilisia.
Apytańni pakazvajuć, što žychary Ukrainy razumiejuć važnaść mabilizacyi, ale jana supravadžajecca takoj vialikaj kolkaściu prablem, što jany ŭžo stracili vieru ŭ spraviadlivaść. A stałyja karupcyjnyja skandały, u jakich akazvajucca zamiašanyja słužboŭcy, vyrašajučyja, kaho mabilizavać, a kaho nie; tak zvanaja «busifikacyja» — hvałtoŭnaja mabilizacyja; drenna naładžanaja sistema navučańnia navabrancaŭ i ŭnutranyja kanflikty pamiž kamandavańniem i radavymi — usio heta mocna dematyvuje ludziej iści na vajnu.
Ale jość jašče adna pryčyna.
Apytańnie, praviedzienaje va Ukrainie ŭ žniŭni «Łabaratoryjaj žurnalistyki hramadskaj cikavaści» sumiesna ź mižnarodnymi ekśpiertami, pakazała, što va ŭmovach zaciažnoj vajny ŭkraincy pačali bolš ćviaroza hladzieć na situacyju.
Jany źniali «ružovyja akulary» i zrazumieli, što «kava ŭ Krymie» budzie nie chutka, a miežy 1991 hoda — heta pierśpiektyva nie siońniašniaha i daloka nie zaŭtrašniaha dnia, vynikaje z apytańnia.
Heta, u svaju čarhu, stała pryčynaj taho, što nasielnictva ŭsio bolš padtrymlivaje ideju pieramovaŭ z Rasijaj. Apublikavanaje ŭ kastryčniku apytańnie Centra Razumkova pakazała, što ŭsio bolš ludziej vystupajuć za pačatak mirnych pieramovaŭ. Kali hod tamu hetuju ideju padtrymlivaŭ kožny piaty respandent, to zaraz — kožny treci. Inšaje sacyjałahičnaje daśledavańnie, praviedzienaje ŭ kastryčniku, śviedčyć, što ŭsio mienš ukraincaŭ vierać u pieramohu, chacia bolšaść apytanych usio ž spadziajucca, što Ukraina vyjdzie z hetaj vajny pieramožcaj.
Pieršyja rašeńni Trampa
Mnohich va Ukrainie (jak i ŭ śviecie) źbiantežyła pieramoha Donalda Trampa na vybarach u ZŠA. U pieršuju čarhu tamu, što i jon sam, i pradstaŭniki jaho kamandy rabili niepryjemnyja dla Kijeva zajavy ab umovach zaviaršeńnia vajny. To havaryłasia pra mir na niavyhadnych dla Ukrainy ŭmovach, to hučali pahrozy spynić finansavuju padtrymku i pastaŭki zbroi.
Nieaficyjna va ŭkrainskim kiraŭnictvie havaryłasia, što pryčynaj takich supiarečlivych zajaŭ była zanadta napružanaja abstanoŭka padčas vybarčaj kampanii ŭ ZŠA.
Donald Tramp i Kamała Charys išli adnolkava i tamu ŭ baraćbie za hałasy vybarščykaŭ, jakija vahalisia, źviartalisia da hučnych, časam supiarečlivych zajavaŭ.
Paśla vybaraŭ i pieramohi kandydata ad Respublikanskaj partyi intryha nakont taho, jak jon źbirajecca zaviaršyć vajnu va Ukrainie, tolki ŭzrasła. Zachodnija vydańni publikujuć vierahodnyja varyjanty «płana Trampa», malujuć mahčymyja scenary raźvićcia padziej i navat pišuć pra jahonuju nibyta telefonnuju razmovu z Uładzimiram Pucinym, jakuju Kreml paśla aficyjna admaŭlaŭ i nazyvaŭ fejkam. Da hetaha času aficyjnaj infarmacyi pra toje, kali ž adbudziecca pieršaja razmova Trampa z Pucinym (ci jana ŭžo adbyłasia?), niama.
Tamu ŭsie zdahadki nakont taho, što prapanuje novaabrany amierykanski prezident Zialenskamu i Pucinu, tak i zastajucca tolki zdahadkami. Donald Tramp jašče nie pradstaviŭ svoj mirny płan, a jaho pieršyja paśla vybaraŭ zajavy ab vajnie va Ukrainie abmiažoŭvajucca ahulnymi frazami: «My budziem vielmi ŭparta pracavać z Rasijaj i Ukrainaj. Heta pavinna spynicca. Rasija i Ukraina pavinny spynicca».
Ekśpierty miarkujuć, što ŭ ciapierašni čas u kamandy Trampa isnujuć peŭnyja apornyja idei, a hatovaha mirnaha płana niama. Ale, miarkujučy pa ŭsim, hetyja idei tak ci inakš zvodziacca da zamarozki kanfliktu.
«Zamarožvańnie vajny pa linii fronta. Zamarožvańnie pytańnia ab členstvie ŭ NATA. Zamarožvańnie, prynamsi, finansavaj dapamohi. Takaja kompleksnaja zamarozka», — ličyć dyrektar centra «Novaja Jeŭropa» Alena Hietmančuk.
Pa słovach ekśpierta, takoje bačańnie nie mocna adroźnivajecca ad ujaŭleńnia ab pieramirji, jakoje było ŭ Biełaha doma pry demakratach. Adnak demakraty ličyli, što pieramovy pavinien inicyjavać mienavita prezident Ukrainy, a nie amierykanski prezident, a padtrymka Ukrainy pavinna być, choć i abmiežavanaj, ale maksimalna praciahłaj u časie.
Na dniach amierykanski Fox News paviedamiŭ, što abrany prezident chutka pryznačyć śpiecyjalnaha pradstaŭnika pa Ukrainie. Kaho mienavita — aficyjna nie nazyvajuć. Heta nie niešta novaje dla Donalda Trampa. Padčas svajho minułaha termina jon užo pryznačaŭ takoha śpiecpradstaŭnika – im byŭ Kurt Uołkier. I hetaja madel siabie całkam apraŭdała.
«Nam patrebien upłyvovy pradstaŭnik z pastajannym dostupam da Trampa, — kaža Alena Hietmančuk. — Madel z Kurtam pry pieršym prezidenctvie prademanstravała svaju efiektyŭnaść».
U Kijevie z chvalavańniem čakajuć niejkaj kankretyki pa dalejšym supracoŭnictvie ad abranaha prezidenta ZŠA, ale pry hetym pryznajuć — lohka dakładna nie budzie.
Adnačasova zachodniaja presa kanstatuje, što z Trampam nialohka budzie i Kramlu. Heta stała zrazumieła paśla pieršych anonsaŭ kadravych pryznačeńniaŭ. Vydańnie Politico piša, što budučaje pryznačeńnie kanhresmiena ad Fłarydy Majkła Uołtca daradcam pa pytańniach nacbiaśpieki i sienatara ad Fłarydy Marka Rubijo dziaržsakratarom słužać stanoŭčym sihnałam dla Ukrainy.
Uołtc i Rubia vystupajuć za kancepcyju «spačatku Amieryka», ale ŭ toj ža čas jany za žorstkuju palityku ZŠA ŭ dačynieńni da Kitaja, Irana i Rasii. Pieršy navat prapanoŭvaŭ dazvolić Ukrainie bić amierykanskaj dalnabojnaj zbrojaj pa Rasii, što administracyja Džo Bajdena doŭha nie padtrymlivała.
Ukrainskija ekśpierty rajać nie śpiašacca z vysnovami, pakolki klučavoje i apošniaje słova pa mnohich pytańniach, u tym liku ŭ pytańni vajny va Ukrainie, usio roŭna budzie za Trampam.
«Ja b pakul nie rabiŭ vysnovaŭ ab tym, jak buduć dziejničać Mark Rubia ci Majkł Uołtc, pa tym, jak jany ŭ minułym hałasavali i što jany zajaŭlali. Ich pazicyja ŭ apošni čas adroźnivałasia ad mierkavańnia Trampa», — kaža palitołah Uładzimir Fiasienka.
Pry hetym jon pryznaje, što niekatoryja rašeńni novaabranaha amierykanskaha prezidenta ščyra ździŭlajuć. Naprykład, kandydatura ministra abarony – im stanie viadučy Fox News Pit Chiehset. Ale ŭ lubym vypadku, upeŭnieny Fiasienka, treba nabracca ciarpieńnia i pačakać, pakolki ŭsie kandydatury, prapanavanyja Trampam, jašče pavinny atrymać padtrymku Sienata, a taksama prajści pravierku na zdolnaść užyvacca z samim Trampam.
Vialikija nadziei na Bajdena
Pa danych Bi-bi-si, ułady Ukrainy ŭžo aktyŭna naładžvajuć kantakty z klučavymi ludźmi ŭ kamandzie Donalda Trampa. Niekatoryja krynicy śćviardžajuć, što kiraŭnik Ofisa prezidenta Ukrainy Andrej Jarmak najbližejšym časam źbirajecca ŭ ZŠA, kab pravieści pieramovy z pradstaŭnikami abranaha prezidenta. Aficyjna hetuju infarmacyju ŭ ofisie prezidenta nie kamientujuć.
Akramia hetaha, Uładzimir Zialenski ŭskładaje vialikija nadziei na apošnija miesiacy prezidenctva Džo Bajdena. U apošnija tydni praciahvalisia intensiŭnyja pieramovy i nibyta była atrymanaja zhoda adnosna pradastaŭleńnia Ukrainie dazvołu bić dalnabojnaj zbrojaj uhłyb Rasii. Pry hetym aficyjna ŭ Biełym domie hetuju infarmacyju da hetaha času nie apublikavali.
Heta toje rašeńnie, jakoje jość u płanie pieramohi Zialenskaha. Jon pradstaviŭ jaho ŭ vieraśni ŭ ZŠA i ŭvieś hety čas čakaŭ adkazu amierykanskich partnioraŭ.
Ukrainskaja słužba Bi-bi-si spytała ofis prezidenta Ukrainy ab tym, ci sapraŭdy Kijeŭ atrymaŭ dazvoł vykarystoŭvać dalnabojnuju zbroju dla ŭdaraŭ pa terytoryi Rasii, adnak tam admovilisia ad kamientaroŭ.
Na minułym tydni brytanskaja presa paviedamiła, što premjer Brytanii Kir Starmier i prezident Francyi Emaniuel Makron «patroili namahańni», kab pierakanać Džo Bajdena dać dazvoł na ŭdary pa terytoryi Rasii da taho, jak Tramp ustupić na pasadu prezidenta ZŠA.
Pavodle infarmacyi Bi-bi-si, Łondan jašče letam hatovy byŭ dać taki dazvoł, ale čakaŭ zhody Vašynhtona.
Taksama ŭkrainskija ŭłady spadziajucca na toje, što mienavita ŭ pierachodny pieryjad — u apošnija miesiacy znachodžańnia Bajdena na pasadzie prezidenta — atrymajecca damahčysia zaprašeńnia Ukrainy ŭ NATA. Chacia z hetym punktam usio značna składaniej.
Napiaredadni amierykanskich vybaraŭ Zialenski pryznaŭ, što šmat zaležyć ad ZŠA, u pryvatnaści ad taho, ci buduć jany dastatkova aktyŭnyja, kab pierakanać krainy-skieptyki ŭ Jeŭropie. Siarod ich — Hiermanija, Vienhryja i Słavakija.
Uładzimir Zialenski raniej tłumačyŭ, što zaprašeńnie ŭ NATA — heta jašče nie siabroŭstva, a tamu niama nijakich pieraškod, kab pryniać hetaje rašeńnie jašče padčas vajny.
Hetaje rašeńnie dla Kijeva važna jašče i tamu, što kali i pačnucca pieramovy z Rasijaj — Pucin dakładna budzie nastojvać na «pazabłokavaj» Ukrainie. Tamu Kijeŭ choča maksimalna ŭzmacnić svaje pazicyi pierad pieramovami. Sam Zialenski pryznaŭ u niadaŭnim intervju ŭkrainskamu radyjo, što ŭ pieramovy treba zachodzić z mocnymi pazicyjami, čaho pakul niama.
«Kali my budziem havaryć z Pucinym u tych umovach, u jakich znachodzimsia zaraz, nie ŭzmacniŭšy svaje pazicyi — to na ŭvachodzie ŭ pieramoŭny praces my budziem u projhryšnym stanoviščy. Sa słaboj pazicyjaj niama čaho rabić na hetych pieramovach», — kazaŭ Zialenski.
Pakul situacyja vyhladaje tak, što płan pieramohi Zialenskaha rychtavaŭsia pieravažna dla administracyi Bajdena, jaki budzie zastavacca prezidentam ZŠA da studzienia 2025 hoda. Tamu Zialenski i nazyvaŭ terminy vykanańnia hetaha dakumienta — da kanca hoda, tamu taki paśpiech byŭ ź jaho raspracoŭkaj i prezientacyjaj. Chacia niekalki punktaŭ, jak śćviardžajuć ahladalniki, byli raźličany ŭžo na prezidenctva Trampa. Heta zamiena častki amierykanskich vojskaŭ u Jeŭropie ukrainskimi paśla zaviaršeńnia vajny i vykarystańnie pryrodnych resursaŭ Ukrainy. Pieramovy ab hetym jašče napieradzie.
Asnoŭnaje pytańnie siońnia — ci pojdzie na vykanańnie klučavych dla Ukrainy punktaŭ Džo Bajden. U Kijevie raźličvajuć, što ciapierašniaje kiraŭnictva Biełaha doma daść Ukrainie maksimum taho, što moža dać – i ŭ dačynieńni da zbroi, i ŭ dačynieńni da hrošaj. Kali Ukrainie atrymajecca ŭtrymać pazicyi ŭ Kurskaj vobłaści, i joj daduć dazvoł bić dalnabojnaj zbrojaj pa terytoryi Rasii, to heta ŭzmocnić pazicyi Kijeva na majučych adbycca mirnych pieramovach z Rasijaj.
A pieramovy pra mir, vierahodna, zusim nie za harami.
Pucina vyvodziać ź izalacyi?
Tramp tak časta abiacaŭ pasadzić Ukrainu i Rasiju za stoł pieramovaŭ, što heta budzie adnoj z hałoŭnych jaho zadač užo ŭ pačatku prezidenckaha termina, upeŭnienyja ekśpierty. Ab padychodzie «mir z dapamohaj siły» užo zajaviŭ budučy dziaržsakratar Rubijo. Što kankretna majecca na ŭvazie za hetaj farmuloŭkaj — pakul možna tolki zdahadvacca.
Ekśpierty ŭpeŭnienyja, što ŭkrainskamu boku važna jašče da inaŭhuracyi rastłumačyć novamu prezidentu ZŠA i jaho kamandzie, što mir «lubym koštam» nie ŭ intaresach nie tolki Ukrainy, ale i ZŠA.
«Chutkaje dasiahnieńnie damoŭlenaści, biez realnych harantyj biaśpieki dla Ukrainy, biez padaŭžeńnia vajennaj, finansavaj padtrymki aznačaje vysokuju vierahodnaść novaj vajny jašče padčas znachodžańnia Trampa ŭ Biełym domie. I heta ŭžo moža być vajna nia tolki suprać Ukrainy. Ci choča jon atrymać jašče bolšuju vajnu padčas svajho prezidenctva ci naprykancy jaho? Naŭrad ci», — razvažaje Alena Hietmančuk.
Dobrym varyjantam dla Ukrainy ekśpierty ličać uklučeńnie ŭ pierahavorny praces jeŭrapiejskich krain. 15 listapada niamiecki kancler Ołaf Šolc upieršyniu praz dva hady pahavaryŭ z Pucinym.
I chacia paśla hetaj razmovy hučali tolki ahulnyja frazy, sam fakt takoha zvanka śviedčyć ab namierach vyvieści rasijskaha prezidenta ź izalacyi. Bo da hetaha pieravažnaja bolšaść jeŭrapiejskich lidaraŭ i Džo Bajden admaŭlalisia ad pramych kantaktaŭ z-za rasijskaha ŭvarvańnia va Ukrainu.
Ułady Ukrainy asudzili fakt hetaj razmovy, chacia adnačasova zrazumieli heta jak vyrazny sihnał nabližeńnia pieramoŭ.
«Zvanok Ołafa, na moj pohlad, heta skrynia Pandory. Ciapier mohuć być inšyja razmovy, inšyja zvanki, — skazaŭ Zialenski ŭviečary ŭ hety ž dzień. — Heta mienavita toje, čaho Pucin daŭno choča: jamu vielmi važna prysłabić jaho izalacyju. Izalacyju Rasii». Na dumku Zialenskaha, meta Pucina — «sadzicca, razmaŭlać i nie damaŭlacca».
Ciapierašniaja situacyja na poli boju dla Ukrainy nastolki składanaja, što naŭrad ci davodzicca čakać u blizkaj pierśpiektyvie vyzvaleńnia akupavanych terytoryj i viartańnia da miežaŭ 1991 hoda. Mienavita pra takija mety amal usie try hady vajny havaryli i sam Zialenski, i kiraŭnik jaho ofisa Andrej Jarmak. Apošni, darečy, u intervju italjanskamu vydańniu, apublikavanym 14 listapada, zajaviŭ, što dla pačatku pieramovaŭ rasijskija vojski pavinny adyści na pazicyi, jakija zajmali da 24 lutaha 2022 hoda.
Teza ab miežach 1991 hoda hučyć z vusnaŭ pradstaŭnikoŭ ukrainskaj ułady ŭžo radziej. Razdražniała hetaja teza i sajuźnikaŭ Ukrainy na Zachadzie. Aficyjna Kijeŭ zajaŭlaje, što nie pojdzie ni na jakija terytaryjalnyja sastupki.
Z adnaho boku, mnohija pytajucca: jaki sens Rasii pačynać pieramovy, kali ŭ jaje zaraz usio dobra? U Kijevie pastajanna havorać ab tym, što nie bačać realnaj hatoŭnaści Kramla da dasiahnieńnia damoŭlenaściej. A pačatak pieramovaŭ dla Pucina budzie aznačać tolki toje, što jaho vyvieli ź izalacyi, ź im znoŭ pačali ličycca.
«Jon [Pucin] nievyjazny, a kab razmaŭlać — heta vyjezd kudyści, a značyć, jamu treba budzie źniać hetuju pieraškodu. Heta — parušeńnie izalacyi», — ličyć prezident Ukrainy.
Ź inšaha boku, rasijskaje hramadstva, jak i ŭkrainskaje, stamiłasia ad vajny.
Niahledziačy na toje, što rasijskaja ekanomika vytrymała zachodnija sankcyi i navat demanstravała rost, Rasii patrebny pierapynak, kab adnavić siły i znoŭ nazapasić resursy.
Da taho ž i Tramp, i Pucin nieadnarazova davali zrazumieć publična, što ŭ ich dobryja adnosiny. Heta taksama moža sadziejničać pačatku dyjałohu ab pieramirji. «Jak vy viedajecie, u mianie vielmi dobryja adnosiny z prezidentam [Rasii] Pucinym, i ja dumaju, što my vyrašym heta vielmi chutka», — kazaŭ Tramp pra Pucina.
Sa svajho boku, Pucin nazyvaŭ Tramp «mužnym čałaviekam», jaho zajavy — «vartymi ŭvahi». Pa słovach Pucina, jon hatovy supracoŭničać z novym amierykanskim prezidentam.
Nichto dakładna nie viedaje, kali mienavita pačnucca mirnyja pieramovy i kolki jany buduć praciahvacca, ale adno zrazumieła napeŭna: kali hetyja pieramovy pačnucca — Ukrainie mohuć prapanavać drennyja ŭmovy, tamu ŭkraincam, mahčyma, pryjdziecca rychtavacca da niaprostaha vybaru — albo dalej praciahvać baraćbu, hublajučy ludziej i źniasilvajučy krainu, albo pahadzicca na kiepski mir z Rasijaj, razumiejučy, što ŭ luby momant Pucin hetaje pahadnieńnie moža parušyć.
Kamientary