Siońnia internet daje mahčymaść pravieryć słova ci jaho napisańnie ŭ niekalki klikaŭ, ale bahaćcie słoŭnikavych resursaŭ moža zabłytać. Vybrali adzin, jaki pasuje dla lubych nadzionnych patrebaŭ.
Najbolš papularnym anłajn-słoŭnikam na siońnia źjaŭlajecca Skarnik. Ruska-biełaruski słoŭnik dastupny z 2012 hoda, tłumačalny słoŭnik z 2013-ha, a biełaruska-ruski słoŭnik z 2015 hoda. Za bolš jak dziesiacihodździe mnohija zvyklisia ź im, «Skarnik» davaŭ chutki adkaz na toje, «jak heta słova budzie pa-biełarusku», čaho ŭ bolšaści vypadkaŭ było dastatkova. Da taho ž anłajn-słoŭnik zajmieŭ i ŭłasny mabilny dadatak.
Ale ŭ «Skarnika» jość niekalki istotnych minusaŭ. Pa-pieršaje, heta strata aktualnaści słoŭnika. U asnovu «Skarnika» pakładzieny akademičny ruska-biełaruski słoŭnik, jaki byŭ vydadzieny ŭ 1953 hodzie pad redakcyjaj Jakuba Kołasa, Kandrata Krapivy i Piatra Hlebki i paśla niekalki razoŭ pieravydavaŭsia z vypraŭleńniami i dapaŭnieńniami. Ale niahledziačy na heta, słoŭnik časta nie adpaviadaje sučasnamu pravapisu, a leksika źmiaščaje šmat rusizmaŭ i nie achoplivaje mnohija sučasnyja realii infarmacyjnaha hramadstva.
Kab vypravić heta, aŭtary słoŭnika vyrašyli samastojna dadavać u jaho novyja słovy, vypraŭlać pamyłki, niedakładnaści, a «kamunistyčnyja prykłady» zamianić na «čałaviečyja» — heta druhaja prablema. Takija «partyzanskija» praŭki nijak nie paznačany ŭ tekście, a tamu niemahčyma vyśvietlić, ci heta aryhinalny tekst akademičnaha słoŭnika, ci praŭki aŭtaraŭ sajta, što robić «Skarnik» nienadziejnaj krynicaj.
Takich chibaŭ nie maje slounik.org, dzie sabranaja, mabyć, najvialikšaja kolkaść ahulnych, pierakładnych, tłumačalnych, histaryčnych, dyjalektnych i inšych słoŭnikaŭ, a taksama niekalki encykłapiedyčnych vydańniaŭ. Heta robić jaho karysnym dla śpiecyjalistaŭ, ale prostamu karystalniku lohka zabłytacca — na zvyčajny zapyt jon vydaje vyniki sa słoŭnikaŭ 1920-ch, čyja moŭnaja norma nie adpaviadaje sučasnaj, a vyniki terminałahičnych pošukaŭ časta tak i zastajucca tolki na staronkach hetych słoŭnikaŭ. Čym adroźnivajucca pamiž saboj, naprykład, ruska-biełaruskija słoŭniki aŭtarstva Niekraševiča — Bajkova, Bułyki, Krapivy i Łastoŭskaha, na sajcie asabliva nie tłumačycca.
Pazbaŭleny chibaŭ abodvuch sajtaŭ anłajnavy słoŭnik Verbum, jaki stvaryŭ biełaruski prahramist Vadzim Ramanienka. Va ŭkładańni słoŭnikaŭ jamu dapamahaje Alaksandr Šumski. Na siońnia na sajcie vykładzieny apracavanyja 12 słoŭnikaŭ, u tym liku pierakładnyja, tłumačalnyja, etymałahičny, histaryčny słoŭnik biełaruskaj movy i słoŭnik sinonimaŭ i blizkaznačnych słoŭ. Mienavita na słoŭniki na Verbum spasyłajucca śpiecyjalisty Instytuta movaznaŭstva imia Jakuba Kołasa NAN Biełarusi, adkazvajučy na pytańni biełarusaŭ, jakija pastupajuć u «Moŭnuju daviedku».
Sajt adroźnivajecca łakaničnym dyzajnam i prastatoj karystańnia. Siarod vidavočnych plusaŭ Verbum — dobraja raźmietka słoŭnikavych artykułaŭ, asobnym koleram tut vyłučany skaračeńni, nacisknyja hałosnyja, adpaviedniki ŭ inšych movach, prykłady ŭžyvańnia, fanietyčnyja transkrypcyi, spasyłki na inšyja vydańni i hipierspasyłki na inšyja słovy ŭ tym ža słoŭniku.
Asabliva ŭražvaje praca pa raźmietcy, jakaja była praroblena z Etymałahičnym słoŭnikam biełaruskaj movy, jaki ŭsio jašče praciahvaje vydavacca z 1978 hoda. Biez hetaj raźmietki praz ščylny tekst i mnostva skaračeńniaŭ, jak jon vyhladaje ŭ drukavanym varyjancie, daviałosia b litaralna pradziracca. Etymałahičny słoŭnik, jaki raskryvaje pachodžańnie bolšaści biełaruskich słoŭ, uvohule źjaŭlajecca adnoj z razynak Verbum'a — jaho možna spampavać u internecie pa tamach, ale ŭ vyhladzie anłajn-słoŭnika jon jość tolki tut.
Pa anłajnavym słoŭniku słovy možna šukać jak u cełym, tak i tolki pa asobnych słoŭnikach, adfiltravaŭšy niepatrebnyja ŭ poli pošuku. Pry hetym pošuk budzie achoplivać uvieś tekst słoŭnikaŭ (za vyklučeńniem Histaryčnaha słoŭnika biełaruskaj movy, jaki pakul pradstaŭleny tolki nieraspaznanymi skrynšotami słoŭnikavych artykułaŭ), što dazvalaje časam znajści nieabchodnuju infarmacyju tam, dzie nie čakaješ.
Taksama spasyłku na luby słoŭnikavy artykuł lohka atrymać, usiaho tolki raz pstryknuŭšy na krajni pravy značok pobač ź im.
Jašče adzin vidavočny plus Verbum'a — heta toje, što stvaralniki padumali pra nas z vami i da nazvy kožnaha słoŭnika dadali tłumačeńnie, jakomu pravapisu jon adpaviadaje. Tak Biełaruska-ruski i Ruska-biełaruski słoŭniki adpaviadajuć aktualnamu pravapisu, to-bok tamu, što byŭ pryniaty ŭ 2008 hodzie. Apošnija vydańni hetych akademičnych słoŭnikaŭ vyjšli ŭ 2012 hodzie, a značyć ichni źmiest kudy bolš aktualny za słoŭnik na sajcie Skarnik, vydadzieny našmat raniej.
A voś dla abodvuch tłumačalnych słoŭnikaŭ paznačana, što jany adpaviadajuć pravapisu da 2008 hoda — i hetaja infarmacyja dazvalaje ŭličyć nieabchodnaść dadatkova spraŭdzić napisańnie, karystajučysia imi.
Anhlijska-biełaruski słoŭnik taksama pradstaŭleny ŭ dvuch pravapisach. Adzin ź ich, układalnicaj jakoha była Tamara Suša, adpaviadaje aktualnamu pravapisu, a druhi, układalnicaj jakoha była Valancina Paškievič, «kłasičnamu» pravapisu. Heta adziny słoŭnik u hetym pravapisie na sajcie.
Anhła-biełaruskija i polska-biełaruski słoŭniki, jakija jość na Verbumje, možna adšukać i na slounik.org, a voś najaŭnaść Biełaruska-niamieckaha i Niamiecka-biełaruskaha słoŭnikaŭ, vydadzienych pad redakcyjaj Mikałaja Kurjanki — jašče adna admietnaść sajta.
U płanach stvaralnikaŭ sajta dadać jašče Biełaruska-ŭkrainski słoŭnik, układalnikami jakoha byli Ryhor Piŭtarak i Alaksandr Skapnienka, i Ukrainska-biełaruski słoŭnik, układalnicaj jakoha była Valancina Lemciuhova.
U adroźnieńnie ad slounik.org, Verbum nie źbiraje ŭsie zapar słoŭniki, jakija isnujuć na siońnia, adkidajučy, jak kažuć układalniki, «nizkajakasnuju dreń».
Niahledziačy na takija nieadnaznačnyja zajavy, varta skazać, što anłajnavy słoŭnik Verbum sapraŭdy atrymaŭsia vielmi zručny i karysny ŭ paŭsiadzionnych pytańniach. Škada tolki, što jon nie maje pakul svajoj mabilnaj prahramy, u čym prajhraje mienš aktualnamu Skarnik-u.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary
Napišycie skaz sa słovam "Astroŭnia", kab zrazumieć kantekst. Pa adnym słovie zaŭsiody ciažka, lepš pisać skaz ci słovazłučeńnie.