Ramančuk: Kali b ja viedaŭ, što budzie takoje nahruvaščvańnie h...na, nizašto nie palez by

Pieršaja častka razmovy — tut.

— Tady naohuł niezrazumieła, navošta Niaklajevu prosta tak razryvać adnosiny z AHP, pry hetym idučy potym na niejkija abjadnańni z Sańnikavym. Što heta za scenary takija?

— Dumaju, jany byli ŭpeŭnienyja, što ja nie źbiaru podpisaŭ, kab zrabić ułasnuju kampaniju, tamu i možna było mianie spakojna vykinuć.

Scenar Jeŭropy pieršapačatkova palahaŭ u nastupnym: im nieabchodna było niejtralizavać Milinkieviča, u jakoha byli na toj momant dobryja pazicyi, resurs (pierš za ŭsio polski). Kali Niaklajeŭ pry dapamozie scenarystaŭ ź Biełarusi i scenarystaŭ z Polščy (nie viedaju, kaho piersanalna) zdoleŭ «źniać» Milinkieviča, to vymaloŭvaŭsia taki scenar: idzie Niaklajeŭ, umoŭna Hajdukievič i Łukašenka. Inšyja kandydaty sabrać podpisy praktyčna nie mahli. Tamu ŭsio składałasia.

I raptam u vieraśni (abo praz toje, što nie było damoŭlenaściaŭ z maskoŭskim hulcom, abo prosta niešta sarvałosia)

źjaviŭsia scenar, jaki praduhledžvaŭ uklučeńnie ŭ hetuju hulniu Bierazoŭskaha i Sańnikava. Bo było vidavočna, što Sańnikaŭ atrymaŭ padtrymku ŭ apošni tydzień zboru podpisaŭ.

A ŭžo ŭ siaredzinie kastryčnika źjaviŭsia scenar ułady. Jaki ŭ tym liku ŭchvaliła amierykanskaja pijar-kampanija, jakaja pracavała na Łukašenku. Heta vielmi mocnaja kampanija, jakaja raskručvaje ŭ Ńju-Jorku Majkła Błumbierha, heta nie Dziarždep, nie niejkija inšyja dziaržaŭnyja struktury, heta prosta biznes, jak łord Beł. Toje, što ich ludzi byli tut, adnaznačna. I ja liču, što scenar mirnaha raźvićcia padziej i častkovaha pryznańnia byŭ raspracavany imi.

Było vyrašana: chaj podpisy «źbiaruć» usie, h.zn. zarehistrujuć usich, i tady lidara nie budzie. Što z taho, što jany pahavorać? A my zatoje atrymajem lehitymizacyju. Heta i byŭ scenar ułady.

I tady pytańnie dla Niaklajeva stała vostra. Tamu što scenar pieramohi, jaki dla jaho byŭ vidavočny ŭ kancy žniŭnia, rastvaryŭsia.

Voś što adbyłosia. Da vieraśnia byŭ adzin raskład pa «Havary praŭdu» i pa Niaklajevu, paśla — pamianiaŭsia. Da vieraśnia Niaklajeŭ byŭ absalutna ŭpeŭnieny, što vychodzić hałoŭnym kandydatam, atrymaje na vybarach svaje 15% i stanie asnoŭnym u apazicyi, paśla — užo nie. Voś i pačalisia niejkija zusim niezrazumiełyja aljansy z Sańnikavym.

Usio heta, viadoma, hipatetyčna. Šmat pytańniaŭ, ale ŭsio kaža pra toje, što pamianialisia i scenary, i scenarysty. Jak pakazali padziei, nie apošni raz.

Užo da kanca vieraśnia pajšło słoŭnaje «mačyłava» ŭsich 9 kandydataŭ — maŭlaŭ, jany svołačy, jany hady. Supracoŭnictva z amierykanskaj pijar-kampanijaj było spynienaje. Kali da vieraśnia ŭsim u kampanii Łukašenki zapraŭlaŭ Makiej, to potym de-fakta kiraŭnikom staŭ Šejman.

— A navošta było mianiać Makieja na Šejmana, kali pryniali rašeńnie, što iduć na častkovuju lehitymizacyju?

— Usio roŭna ŭsie rašeńni de-fakta ŭ kampanii prymaŭ Šejman — heta vidavočna. Heta da pytańnia ab tym, nakolki Łukašenka daviaraje svaim partnioram. Jon zaŭsiody mieŭ niejki padstrachovačny miechanizm.

Niezrazumieła, jak u hetaj situacyi hulaŭ Sańnikaŭ. Ale toje, što Sańnikaŭ i Niaklajeŭ bili vyklučna na elektarat suprać Łukašenki, śviadoma zvužajučy svaju elektaralnuju bazu, — heta vidavočna. Heta toje, što było treba ŭładzie. U hetaj situacyi apazicyjnyja kandydaty atrymlivajuć mabilizacyju 15–20%, a 40% niavyznačanych da ich nie prychodziać.

Ciapier, kali Bierazoŭski kankretna najechaŭ na Zajcava, ja dumaju, kanflikt byŭ na samaj spravie nie ŭ płoskaści Makiej — Šejman, a ŭ płoskaści Viktar Łukašenka — Šejman. Kali ŭličvać, što Zajcaŭ i Viktar Łukašenka byli adnoj kamandaj, a Šejman vusnami Bierazoŭskaha pačynaje atakavać staršyniu KDB, uskłaŭšy na jaho adkaznaść za 19-je, to atrymlivajecca, što hety kanflikt praciahvajecca da hetaha času. Apieracyja «Vybary» dla ich da hetaha času nie skončanaja.

«Sańnikaŭ prosta pryjšoŭ da mianie i skazaŭ: davaj zdymajsia, budzieš premjeram u maim uradzie»

— I ŭsio ž vierniemsia da taho, pra što možam kazać napeŭna. Ty pisaŭ, što Milinkievič zabłakavaŭ praces abjadnańnia demakratyčnych sił. Milinkieviču, miarkujučy pa ŭsim, tvaja zaŭvaha zapomniłasia, i jon padčas intervju biez usialakich dadatkovych pytańniaŭ z našaha boku ŭspomniŭ pra heta i pacikaviŭsia: kali ja taki drenny, to što ž pieraškadžała im usim abjadnacca, kali ja vyjšaŭ z kampanii?

— Čas. Sens u adzinym jość, kali vybirać jaho za paŭhoda-hod. Treba čas na stvareńnie štaboŭ, struktur, kab hety adziny zapracavaŭ. Sens rabić heta za dva miesiacy? Usio roŭna ž było b zarehistravana try čałavieki, kali b ułady nie pajšli na falsifikacyi padčas rehistracyi.

— Pačakaj, Milinkievič staŭ adzinym za 4 miesiacy, Hančaryk naohuł mienš čym za miesiac. Zrazumieła, što ŭsio heta nie vydatna…

— U hetaj situacyi moh by damaŭlacca samy mocny i resursny. Nakolki ja razumieju, Niaklajeŭ sprabavaŭ damaŭlacca z Sańnikavym.

— Viadoma, što jon sprabavaŭ damaŭlacca z usimi. Niaŭžo da ciabie nie dajšoŭ?

— Pieršapačatkova jon ličyŭ, što ja nie hulec, što ja nie źbiaru podpisaŭ.

A potym užo zusim inšaja sprava, kali jon prychodzić da ciabie, kali ty ŭžo sabraŭ, i kaža: zdymajsia! Prosta tak zdymajsia. Navošta?

Z Sańnikavym usio stała zrazumieła, kali jaho pačali napampoŭvać hrašyma. Ale chto dumaŭ, što Rymašeŭski źbiare podpisy, što ja źbiaru? Bo prapanuj tamu ž Rymašeŭskamu padtrymku — i jon absalutna ŭbudavaŭsia b u kampaniju.

Ale Niaklajeŭ sa svaimi partniorami nie ŭpłyvali na charaktar rehistracyi kandydataŭ. Scenary pamianialisia. I nie jon hetyja scenary mianiaŭ. A ŭłady.

— Heta značyć Niaklajeŭ tabie i inšym kandydatam nie zrabiŭ cikavaj finansavaj prapanovy, i tamu ty nie źniaŭsia?

— Pa-pieršaje, byŭ i niejki niedavier. Tamu što sa žniŭnia našyja damoŭlenaści nie vykonvalisia.

Toje ž samaje i Sańnikaŭ. Jon prosta pryjšoŭ da mianie i skazaŭ: «Davaj zdymajsia, budzieš premjeram u maim uradzie». Pryčym ja tady ŭžo podpisy sabraŭ, a jon — jašče nie.

Pytańnie było nie ŭ hrašach. Kali ja traciŭ na kampaniju svaje srodki, značyć, ja nie chacieŭ zarabić. U mianie mety i zadačy byli zusim inšyja.

Va ŭsich byli roznyja mety: kali ŭ adnaho — zrabicca apazicyjnym lidaram na najbližejšyja piać hadoŭ, u inšaha — zrabić niejkuju kampaniju kansalidacyi i prymusić uładaŭ iści na dyjałoh. Toj ža Milinkievič, kali b zachacieŭ udzielničać u kalehijalnaj hulni, byŭ by stoadsotkavy lidar. Ale jon zachacieŭ budavać viertykal.

U mianie ž była zadača danieści niejkija alternatyŭnyja idei i pašyryć demakratyčny elektarat. I ja liču, što z hetaj zadačaj spraviŭsia niadrenna.

— Čamu ŭ apazicyi nie atrymałasia znajści ahulnuju movu z Rasijaj? Uvieś hod Kreml mačyŭ Łukašenku, a za 10 dzion da vybaraŭ Miadźviedzieŭ radasna ciśnie jamu ruku…

— Rasija pa vyznačeńni pracuje z tym, chto mocny, chto va ŭładzie i z kim možna pracavać pradkazalna. Rasija pracuje z tymi, kaho mohuć za ruku pryvieści ŭ kabiniet i pakazać — heta naš čałaviek. Tak było z Kazulinym, choć nichto tady i nie raźličvaŭ, što heta budzie vialiki siužet.

Kali ja razmaŭlaŭ jašče ŭ lutym z Šuvałavym, z Kudrynym pa ekanamičnych pytańniach, mnie stała zrazumieła, što dla ich nie taki ŭžo pryjarytet pamianiać Łukašenku. Tak, paśla vybaraŭ źjaviłasia infarmacyja, što niekatoryja lidary apazicyi mieli kantakty z palityčnym błokam Kramla. Ale heta była nie takaja ŭžo surjoznaja resursnaja padtrymka, prosta na ŭzroŭni «nu, pasprabujcie». Jany razumieli, što, ukłaŭšy 10 miljonaŭ u čałavieka, na biełaruskim infarmacyjnym poli z nula jaho nie raskrucić. Tamu jany zrabili samy prahmatyčny i pradumany chod: 9–10 śniežnia źniali pytańnie z kanfliktu, uciahnuli Łukašenku ŭ pravavyja ramki, prymusili vykanać damoŭlenaści pa nafcie i hazie. A paśla Płoščy rezka pavialičyli zaležnaść. Ciapier užo jość rašeńnie raźvivać u Biełarusi sietku prarasijskich hramadzianskich inicyjatyvaŭ, i da nastupnych vybaraŭ raskład budzie ŭžo inšy.

«Vyhlad u Łukašenki byŭ kvitniejučy, byccam jon z Bahamaŭ pryjechaŭ»

— Raskažy, što adbyłosia z taboj u noč z 19 na 20 śniežnia? Ty kazaŭ: abstanoŭka była takaja napružanaja, što isnavała realnaja pahroza zabojstva zatrymanych. Adkul takaja infarmacyja?

— Pa-pieršaje, byŭ adpaviedny fon. Pryjšoŭ dadomu, i tut pajšła infarmacyja: adnaho zabrali, druhoha zabrali. U try hadziny nočy — zvanok: łamajuć dźviery Labiedźki, kahości vyciahvajuć z chaty, rychtujsia, i da ciabie ciapier pryjduć. Situacyja niejkaj ahulnaj isteryi.

Jašče napiaredadni Płoščy mnie telefanavali dypłamaty i prasili, kab było biez kryvi, inakš budzie ŭsio vielmi strašna. Iznoŭ ža potym dypłamaty i ŭsie astatnija prosiać zrabić niešta, kab dach nie pajechaŭ kančatkova ŭ taho, chto prymaje rašeńni. Paśla troch hadzin hutarki ja zrazumieŭ, što takaja pahroza jość.

— Troch hadzin razmovy z dypłamatami?

— Dy nie (uśmichajecca). Užo nočču. Z 2 da 5 ranicy my razmaŭlali. Jany skazali: treba začytać. Pryčym terminova, tamu što rašeńnie buduć prymać da 9. A ŭ situacyi, kali ŭ ciabie infarmacyi niama, kali ty ŭspaminaješ niejkija strašnyja siužety, razumieješ, što lepš zrabić usio, kab ludziej nie zabili.

Situacyja pahrozy isnavała. Ich mahli likvidavać, naprykład, pry sprobie ŭciokaŭ. Kali tabie dajuć arhumient: kali ty nie zrobiš, a jaho zabjuć, to jak tabie potym žyć paśla hetaha, — vybar nievialiki.

Ja pryniaŭ rašeńnie. Navat kali b tam było napisana, što mianie padtrymlivaje vyviedka Zimbabve. Tak, ja najechaŭ na Chalip, choć vielmi pavažaju jaje jak žurnalistku — ale heta ŭsio išło adzinym błokam. Matyvacyja była takaja: źbić napał, spynić mašynu, jakaja raskručvajecca.

— Ale ciabie ŭ toj momant mahli prosta «brać na pont»?

— Tak, viadoma, ciapier ja razumieju, što vykarystoŭvali. Ale heta ciapier možna kazać, kali ŭžo maješ niejkuju infarmacyju. A tady niemahčyma było analizavać situacyju, jana nie paddavałasia nijakaj łohicy…

— Niejkija papiery ab supracoŭnictvie padpisvaŭ?

— Nie. — Ty siońnia ličyš svaju zajavu pamyłkaj?

— Z vopytam taho, što ŭžo viedaješ, viadoma, heta byŭ by inšy siužet. Ale ŭ toj situacyi, psichałahičnaj ataki… Ja nie viedaŭ, chto spravakavaŭ, nie viedaŭ niejkich rečaŭ, źviazanych ź niejkimi scenarami. Heta prosta była reakcyja, asudžeńnie tych, chto nie zusim adekvatna pačaŭ pavodzicca ŭ peŭnaj situacyi. Kali b maje pakazańni byli patrebnyja dla raspačynańnia kryminalnaj spravy, dla niejkaha terminu — tady heta ŭžo inšaja sprava.

Dla mianie było hałoŭnym, što ŭ niebiaśpiecy niavinnyja ludzi, jak toj ža Labiedźka. Jon naohuł tam ničoha nie rabiŭ.

— Ty mienavita za ich spałochaŭsia?

— Nu, a za što? Nu, dapuścim, pasadzili b mianie. Choć za što mianie brać? Za toje, što ŭziaŭ udzieł u niesankcyjanavanym mitynhu? Pasadzili b na 15 sutak. Hramić ničoha ja nie źbiraŭsia, varožych dziejańniaŭ nie ŭčyniaŭ. Kali situacyja pačała raźvivacca śniežnym kamiakom — užo ciažka razabracca, što tam realnaja pahroza, a što ŭjaŭnaja.

Dla mianie samym kryŭdnym było, kali kazali, što mianie kupili. Maŭlaŭ, pakvapiŭsia na prapanovu pracavać va ŭradzie. A takoj prapanovy nikoli nie było. Heta mnie ŭ svoj čas Labiedźka prapanavaŭ zrabić taki pijar.

Pamiatajecie, za tydzień da vybaraŭ ja trapiŭ u avaryju? Voś tady Tola i kaža: a davaj skažam, što tabie da hetaha prapanoŭvali pracu va ŭradzie, a potym nibyta «adpomścili» — maŭlaŭ, kab pierakanać, što ad takich prapanovaŭ nie admaŭlajucca. Nu, ja i pahadziŭsia.

I voś jano vylezła bokam. Ludzi zhadali heta paśla majoj zajavy i pačali kazać, što ja nibyta vyrašyŭ vysłužycca, što pryniaŭ niejkuju prapanovu ad uładaŭ.

— Potym była tvaja sustreča z Łukašenkam…

— Mnie patelefanavali i skazali: jość mahčymaść zadać pytańnie Łukašenku. Była pres-kanfierencyja, i ja dumaŭ, što dazvolać zajści ŭ zału i zadać pytańnie: dzie Labiedźka?

Ale toje, što adbyłosia, było zusim niečakanym. Ja siadzieŭ, słuchaŭ pres-kanfierencyju, pobač achoŭnik. A mianie ŭsio nie kličuć. Nu, dumaju, niešta sarvałosia.

Potym skončyłasia, usie pačynajuć razychodzicca. Tut prychodzić čałaviek: chadziem. Pajšoŭ. Zachodžu ŭ zału, a tam kamiery. I voś dylema: zadać pytańnie pra Labiedźku ci nie zadać?

Usio było razyhrana. Nie viedaju, navošta heta zroblena. Vopytu ŭ takich situacyjach u mianie vielmi mała.

Darečy, tady mianie ździviła, što vyhlad u Łukašenki kvitniejučy, byccam jon z Bahamaŭ pryjechaŭ. Nie vieryłasia, što čałaviek noč nie spaŭ, pra niešta chvalavaŭsia.

— Heta značyć, jon nie stvaraŭ uražańnia, byccam sarvaŭsia?

— Absalutna. Spakojny, upeŭnieny ŭ sabie.

— Pa vynikach hetaj kampanii ty zrabiŭsia svajho kštałtu hromaadvodam. Napeŭna, kali pravodzić apytańnie ŭ apazicyi, to ŭ admoŭnym rejtynhu i z Łukašenkam možaš paspaborničać.

— Vydatna. Projdzie čas, projduć sudy. Infarmacyja budzie bolš celnaja vymaloŭvacca. Dla mianie moj palityčny rejtynh — samaje apošniaje, što mianie chvaluje. Dla mianie ciapier palityka — heta niejkija miedyjnyja, adukacyjnyja, analityčnyja prajekty. Mnie ŭžo była kuča prapanovaŭ źjechać z krainy. Ja nie chaču hetaha rabić. Mnie tut kamfortna.

Ja nie spaŭ z dumkaj, što chaču stać prezidentam. Heta nie było majo rašeńnie. Ja pracavaŭ, kab danieści ideju. Kali chtości nie razumieje — što ž, takija vydatki kampanii. Ja i sam nie razumieŭ, što jany buduć takija vysokija.

— A kali b razumieŭ, palez by?

— 100% nie palez. Kali b viedaŭ, što takoje nahruvaščvańnie h…na budzie — nizašto! Pajšoŭ by na akład da Niaklajeva z prapanovaj: budu pisać tabie prahramu i kazać, što ja tvajo ekanamičnaje eha. I placoŭka była b, i ni za što nie adkazvaješ. Ale zadačy byli inšyja.

Čas pakaža. Ciapier samym hałoŭnym dla mianie źjaŭlajecca vyzvaleńnie Labiedźki. Ja sustrakaŭsia i ŭ Kijevie, i ŭ Piciery z palitykami, zaklikaŭ ich padymać pytańnie palitviaźniaŭ. Heta toje, što dla mianie važniej, čym zrabić tysiačy zajavaŭ, što ja suprać Łukašenki i za demakratyju.

— Jość niejkija dadzienyja, jak sam Labiedźka adreahavaŭ na tvaju zajavu? Ci patrebny jamu naohuł ciapier taki advakat? Bo ŭ partyi ciabie, miakka kažučy, nie zrazumieli.

— Paniatku nie maju.

A što da partyjnaj struktury, to dla mianie partyja — heta palityčnyja prajekty, jany pamirajuć i naradžajucca. Nijakaha raskołu ŭ AHP ja ŭnosić nie budu. Ja hatovy ŭvohule syści z pasady namieśnika. Moža, z partyi.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0