Bolšaść darosłych, jakija dasiahnuli viaršyń, u dziacinstvie nie byli vunderkindami
Analiz dziejnaści zorak suśvietnaha ŭzroŭniu — ad alimpijskich spartsmienaŭ da łaŭreataŭ Nobieleŭskaj premii — pakazaŭ, što tyja, chto nie vybiraŭ vuzkuju śfieru dziejnaści zanadta rana, dasiahnuli bolšych vynikaŭ.
Novaje daśledavańnie pakazała, što dzieci z rańnimi dasiahnieńniami ŭ sporcie i muzycy zvyčajna nie stanoviacca zorkami ŭ darosłym žyćci.
Vyniki analizu tysiač darosłych u halinach sportu, muzyki, akademičnaj navuki i šachmat śviedčać: vykanaŭcy suśvietnaha kłasa — alimpijskija čempijony, viadomyja kampazitary, nobieleŭskija łaŭreaty — časta nie vyłučajucca na rańnich etapach žyćcia.
Pavodle artykuła ŭ časopisie Science, tolki 10% dziaciej z vysokimi vynikami ŭ dalejšym stali darosłymi elitnaha ŭzroŭniu. Bolšaść maładych talentaŭ stracili status najlepšych u pieryjad piku pradukcyjnaści, a bolšaść vybitnych darosłych nie vyłučalisia ŭ dziacinstvie.
«Jość tyja dzieci-vunderkindy, jakija paźniej stanoviacca vykanaŭcami suśvietnaha kłasa ŭ pieryjad pikavaj praduktyŭnaści, — kaža Arne Hiulich (Arne Güllich), prafiesar spartyŭnych navuk va Univiersitecie Kajziersłaŭtern-Łandau ŭ Hiermanii i suaŭtar daśledavańnia. — Ale heta vyklučeńnie, a nie praviła».
Daśledčyki vyznačyli pikavyja hady — uzrost, kali čałaviek dasiahaje najvyšejšych vynikaŭ: ad 20 da 30 hadoŭ dla sportu i šachmat i bolš siaredni ŭzrost, ad 40 da 50 hadoŭ, dla navuki i muzyki.
Vyniki byli paśladoŭnymi va ŭsich śfierach, zasnavanyja na dadzienych amal 35 000 darosłych z kala dvuch dziasiatkaŭ raniej apublikavanych daśledavańniaŭ.
Analiz asprečvaje ŭjaŭleńnie, što paśpiachovaść dasiahajecca za košt vialikaj kolkaści hadzin rańniaj vuzkaj śpiecyjalizavanaj padrychtoŭki — ujaŭleńnie, častkova padmacavanaje rostam biznesu elitnych kankurentnych prahram, u jakija siońnia zapisvajuć dziaciej dla zaniatkaŭ sportam i inšymi vidami dziejnaści.
Takija idei, jak «praviła 10 000 hadzin», papularyzavanaje aŭtaram Malkalmam Hładuełam (Malcolm Gladwell), časta słužać aryjenciram dla trenieraŭ, spartsmienaŭ i baćkoŭ. Hetaje praviła śćviardžaje, što čałavieku patrebna kala 10 000 hadzin praktyki, kab dasiahnuć majsterstva.
«Na padstavie hetych idej mnohija ludzi prymajuć rašeńni, jakija tyčacca ich samich i ich dziaciej. Naprykład, jany rana pačynajuć zaniatki ź dziciem peŭnym vidam sportu abo muzyčnym instrumientam u nadziei vychavać nastupnaha Tajhiera Vudsa abo Jo-Jo Ma», — kaža Bruk Maknamara (Brooke Macnamara), daśledčyca praduktyŭnaści čałavieka z Univiersiteta Pierdju i saŭtarka daśledavańnia Science.
Analiz pakazaŭ, što darosłyja vykanaŭcy suśvietnaha kłasa ŭ maładości zajmalisia raznastajnymi vidami dziejnaści — jany pravodzili mienš času za praktykaj u svajoj asnoŭnaj dyscyplinie, ale bolš času addavali inšym zaniatkam.
Hiulich farmuluje hałoŭnuju vysnovu: zaachvočvajcie dziaciej raźvivać raznastajnyja intaresy, a nie śpiecyjalizavacca zanadta rana.
Aptymalna zajmacca jašče dźviuma dadatkovymi śfierami akramia asnoŭnaj dyscypliny, dadaŭ jon. «Heta značyć, što nie treba zajmacca jak maha bolš, naprykład, sprabavać usie muzyčnyja instrumienty».
Raźvićcio raznastajnych intaresaŭ pavialičvaje šancy znajści toje, što vam padabajecca i ŭ čym vy dasiahniacie pośpiechu. A znajomstva ź niekalkimi vidami dziejnaści ŭ dziacinstvie moža zrabić čałavieka bolš adaptyŭnym vučniem u starejšym uzroście.
Pavodle daśledčykaŭ, praźmiernaja śpiecyjalizacyja ŭ maładym uzroście taksama pavialičvaje ryzyku emacyjnaha vyharańnia i traŭm ad pieranahruzki, a ŭ doŭhaterminovaj pierśpiektyvie ciažka zachoŭvać dasiahnieńni i zdaroŭje.
«Pik mnohich viadučych spartsmienaŭ-junijoraŭ nastupaje zanadta rana», — adznačyła Maknamara.
«Biełaruś ciabie lubić». Repartaž z raźvitańnia ź Mikitam Miełkazioravym8
Kamientary