Biełaruskaja hłybinia. Pieraŭtvareńnie Hospada

…I ŭźvioŭ ich na haru vysokuju adnych, i pieraŭtvaryŭsia pierad imi, i zaźziała abličča Jahonaje, a ŭbrańnie Jahonaje stała biełaje, jak śviatło.

Maćvieja 17:2

Za kolki tydniaŭ da adpraŭki na «chimiju» da mianie ŭ kantakcie pahrukaŭsia niejki baradaty małady čałaviek sa śvietłymi vačyma, i dasłaŭ dopis, adna tolki nazva jakoha prymusiła mianie pamorščycca: «Boh, u jakoha ja nie vieru». Nu voś, dumaju, znoŭ pravasłaŭny ateizm.

— U Boha, jaki lubić bol

— U Boha, jaki prymušaje siabie bajacca

— U Boha-dziadulu, jakim možna złoŭžyvać

— U Boha, jaki addaje siabie ŭ manapoliju adnoj carkvy, nacyi, kultury ci kasty

— U Boha, jaki «hulaje» ŭ ludziej, kab asudzić ich

— U Boha, jaki maŭčyć u historyi i abyjakavy da pytańniaŭ, što tryvožać spakutavanaje čałaviectva

— U Boha tych, chto dumaje, što lubić Boha, bo nie lubić nikoha

Užo ŭ pružanskaj Spasa-Preabraženskaj carkvie, pahladzieŭšy na maładoha baciušku, ja

achnuŭ: baradač sa śvietłym pozirkam akazaŭsia ajcom Sierhijem, u jakoha mnie spaviadacca.

Voś i nie vier paśla hetaha.

Ajciec Sierhij čytaje Mienia i Biardziajeva, cikavicca historyjaj i fiłasofijaj, maje vializnuju biblijateku, niejak słužyŭ u blizkich Zasimavičach nabaženstva pa-biełarusku, vychoŭvaje dačku Arynu, biełaruskamoŭnuju viernicu i słuchačku N.R.M.

Hladžu na jaho i dumaju:

u Jakoha Boha vierać tut, u biełaruskaj hłybini?

U hetaj biełaruskaj hłybini teołah, słavist, vykładčyk ekzehietyki i hiermieneŭtyki Vilenskaha univiersiteta Michał Babroŭski, vysłany z kolišniaj stalicy pa spravie fiłamataŭ, šukaŭ Boha ŭ adzinstvie chryścijanaŭ — śpiarša jak unijacki, potym jak pravasłaŭny śviatar. I niachaj Babroŭskaha nazyvali to svaim, to čužym i ŭ zachodniaj, i va ŭschodniaj carkvie — jon usim svaim žyćciom śćviardžaŭ

vieru ŭ Boha, vyšejšaha za mižkanfiesijnyja źviahi.

U hetych samych Pružanach u siaredzinie XIX st. kataliki,

nie majučy hrošaj zavieršyć vialiki kaścioł na 1000 čałaviek, pieradali kamianicu pravasłaŭnym, a tyja dabudavali carkvu Rastva Chrastova (pa-katalicku, ałtarom na zachad), i zaadno niepadalok — kaścioł

Kazimir Śviontak, pieršy biełaruski kardynał z XVIII st., svajo słužeńnie pačynaŭ u tym samym pružanskim kaściole, byŭ aryštavany i zasudžany na śmierć, prajšoŭ stalinski HUŁAH i ŭsio-taki ŭbačyŭ bieł-čyrvona-bieły ściah Chrysta pa-nad uradavymi budynkami —

vieryŭ u Boha, Jaki nie daje vyprabavańnia zvyš siłaŭ.

Ajciec Kanstancin Pilinkievič, nastajaciel Pružanskaj Pračyścienskaj carkvy, što za polskim časam abaraniaŭ pravy biełarusaŭ i, vystupajučy pierad tahačasnymi dziaržaŭnymi dziejačami, kazaŭ: «Naša dumka ab tym, kab nie hladzieli by na nas, pravasłaŭnych, kosa, kab nie ličyli by nas za hramadzianaŭ nižejšaha hatunku» (za što i byŭ adchileny ad pasady) — vieryŭ u Boha, Jaki daŭ biełarusam ziamlu, movu i prava ludźmi zvacca.

Tutejšyja pratestanty, čyje baćki

drukavali ŭ Biełaviežskaj puščy Biblii dla ŭsiaho byłoha Savieckaha Sajuza

A pružaniec Vasil Siomucha, adzin z najlepšych biełaruskich pierakładčykaŭ, ukłaŭ u svoj pierakład Biblii stolki hłybokaje biełaruskaje pryhažości i łaski, stolki moŭnaha charastva, što navat niahledziačy na bahasłoŭskija niedachopy, i vierniki, i śviatary zhadžajucca: Dziadźka Vasil vieryć u Boha, Jaki jość Luboŭ.

* * *

Isus pieraŭtvaryŭsia pierad vučniami na hary.

Pružanskaja carkva Pieraŭtvareńnia, kudy mnie dazvolena vyjazdžać u niadzieli, taksama staić na horcy, na pravasłaŭnych mohiłkach. Nasuprać, praz darohu — kaplica katalickaja, i mohiłki adpaviednyja. Vulica tak i nazyvajecca — Horka. Duža biełaruskaja Horka: tak i čujecca ŭ hetym mahilnym raździaleńni štości horkaje. Ale mienavita

tut, kali narod choram śpiavaje na carkoŭnasłavianskaj ź jaŭnym biełaruskim maŭleńniem — akunaješsia ŭ tuju hłybiniu, dzie kaliści žyŭ Skaryna.

Tady, u załatym ChVI st. karaleva Hanna z dazvołu Žyhimonta Aŭhusta pabudavała na Horcy, na ziemlach, adviedzienych Źmitrom Sapieham, carkvu. Chram razburaŭsia, hareŭ i ŭvaskrasaŭ. Užo ŭ našyja dni ajciec Ihar adbudavaŭ Spasa-Preabraženskuju carkvu, u 1943-m adnoŭlenuju pad niamieckaj akupacyjaj, a ŭ 1985 spalenuju za kamunistami. Baciuška z hłybokim zyčnym hołasam apiakujecca «chimikami» i čaściakom zasiedžvajecca ŭ dziažurcy ź milicyjantami. Usia carkva lubujecca, jak jon pryčaščaje dziaciej:

— Pryčaščajecca raba Božaja Anastasija… Adkryvajem rocik. Ta-ak. Pryčaščajecca raba Božaja Ksienija… Ksienija, nie hryzi paznohci. Pryčaščajecca rab Božy Raman… nu, i dzie my prapadali?

Tut, u carkvie Pieraŭtvareńnia vobrazy i padabienstvy Chrystovyja vyjaŭlajucca va ŭsioj pryhažości i raznastajnaści. U abliččach, malitvach, žyćciach śviataroŭ i viernikaŭ, u liturhii i pryčaści, pierahukajucca zvanami z kaściolnaj imšoj i choram z prasłaŭleńniem u jevanhielistaŭ — i voś u biełaruskaj hłybini, pakutlivaj i trapiatkoj, skroź stahodździ

naradžajecca Toj, u Kaho vieryli Sapieha i Žyhimont Aŭhust, Babroŭski i Śviontak, vierać Tajs i Siomucha, u kaho vieryš ty — Spraviadlivy i Miłaserny, Adziny i Niaźmienny Boh.

Hladzi jašče: Biełaruskaja hłybinia. Častka I

Biełaruskaja hłybinia. Kamienda

Biełaruskaja hłybinia. Łastaŭki ŭ stresie

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0