Niezvyčajnaje kachańnie ŭ Červieni

Jana — irłandka Vivijen Łonh. Joj 32 hady, 10 ź jakich jana pražyła ŭ małym biełaruskim horadzie Červień, dapamahajučy miascovym dzietkam-invalidam ź psichičnymi prablemami. Tut, u hłuchim centry Jeŭropy, jana znajšła svajo kachańnie — miascovuju dziaŭčynu Natallu — i spaznała sapraŭdnaje žyćcio. Padobna na novy moładzievy sieryjał? A nasamreč usiaho tolki Božyja šlachi za 60 km ad stalicy.

Za voknami mašyny ciahniecca šery biełaruski čaćvier, kiroŭca nabiraje adras hałoŭnaha paštovaha adździaleńnia horada Červień na GPS-navihatary. Irłandka Vivijen, da jakoj my jedziem u hości, pa telefonie tłumačyć, jak znajści jaje dom.

My razmaŭlajem na anhlijskaj, bo rasiejskaja mova našaj hieraini dajecca ciažej, i ŭ mianie nie atrymlivajecca zrazumieć Vivijen ź pieršaha razu, bo ŭ jaje husty, jak Hinies, irłandski akcent.

Červień — typovy biełaruski pravincyjny haradok. Carkva — pravasłaŭnaja, kaścioł — katalicki, Lenin — na płoščy. Plus rajvykankam, adzin restaran i moładź, jakaja jeździć na dyskateku ŭ Marjinu Horku za 25 km adsiul. «Pieršy raz ja pryjechała siudy ŭ studzieni 2001 hoda, kab paznajomicca z krainaj i ahledziecca. Paśla viartańnia dadomu adčuła — heta byŭ samy doŭhi tydzień u maim žyćci», — raspaviadaje ścipłaja Vivijen, jakaja sustrakaje nas na ŭłasnaj kuchni mocnaj čornaj harbataj z małakom.

Adnak mienavita ŭ hetym middle of nowhere va ŭsprymańni typovaha jeŭrapiejca irłandka znajšła svajo kachańnie — dziaŭčynu Natallu. Razam jany vychoŭvajuć 15-hadovaha syna apošniaj, dapamahajuć dzietkam-invalidam i zmahajucca z hramadskaju dumkaju.

Miesca dziejańnia — vialikaja ŭtulnaja kuchnia na apošnim paviersie cahlanaha doma. Za aknom vystrailisia šeryja budynki, zdolnyja chiba što psavać psichičnaje zdaroŭje.

Na ladoŭni naleplenyja vyjavy Dzievy Maryi, prajd-kalandar z pacałunkam leśbi i fota ružovaščokaha padletka Mikity, syna Natalli.

Joj 32 hady, jana naradziłasia ŭ Limarku, skončyła kaledž u Dublinie pa śpiecyjalnaści TV-pradakšn. Pavodle Vivijen, joj zaŭsiody chaciełasia dapamahać ludziam, adnak ad zališniaha zaharu i malaryi jaje vyratavała radyjo — adnojčy jana pačuła naviny, dzie razmova išła pra Biełaruś. Kab dapamahać dzieciam, što paciarpieli ad vybuchu na Čarnobylskaj AES, Vivijen pryjechała ŭ Červień — spačatku na tydzień, potym na try miesiacy — i ŭ vyniku zastałasia tut na 10 hadoŭ.

Pieršy čas uražvała adsutnaść mašyn na vulicach, vazy z końmi jak u starych chronikach, uražvała, što ŭručnuju źbirajuć liście, a potym jaho palać. Uvohule, Biełaruś nahadvała Irłandyju 40 hadoŭ tamu. A jašče pužała adsutnaść pampiersaŭ u dziciačym domie. «Ty zachodziš u boks na 25 miescaŭ, dzie lažačyja dzietki, i ŭ nos udaraje pach», — uspaminaje Vivijen.

Irłandcy aktyŭna pracujuć u Červieni z kanca 1990-ch. Nie tolki tut i nie tolki jany. Adnak mienavita siudy kožny miesiac-dva na niekalki tydniaŭ pryjazdžajuć hrupy vałancioraŭ, abaviazkova chtości byvaje padčas Vialikadnia i Chełaŭina. Hetyja vałanciory — zvyčajnyja dobryja irłandskija dziadźki i ciotki, jakija znachodziać kajf u tym, kab padčas svaich vakacyjaŭ miasić bieton i kłaści ścieny dla dziciačych prytułkaŭ u Biełarusi. Za heta im ničoha nie płaciać. Naprykład, Vivijen žyvie za košt taho, što zdaje svoj dom u Irłandyi. «Miascovyja prosta nie razumiejuć kancepcyi vałanciorstva, pytajucca: u vas za heta niejkija padatkovyja palohki?» — paśmichajecca Vivijen. Ź inšych rečaŭ, jakija ciažka ŭciamić, — zamiežniku-vałancioru štohod treba adnaŭlać vizu, a kožnyja try miesiacy — pierasiakać miažu.

Mahčyma, tak by i zastałasia našaja hierainia adnoj sa šmatlikich vałanciorak na tydzień, kali b nie davoli dramatyčnaja historyja.

«Adnojčy ja ŭziała ŭ svaju siamju na dzieviać miesiacaŭ dziaŭčynku Kryścinu ź dziciačaha prytułku, — uspaminaje Vivijen. — Adnak biełaruski ŭrad ź niejkaj nahody raniej nieabchodnaha terminu viarnuŭ jaje i jašče siemiarych dzietak dadomu. Ja zrazumieła, što prosta tak nie mahu kinuć jaje, siamihadovuju, adnu».

A dalej historyja nahadvaje scenar niezaležnaha prajd-muvi. Raskadroŭka, scena 1: Vivijen sustrakaje Natallu, vychavalnicu dziciačaha prytułku. Natalla žyvie ŭ Červieni ŭsio žyćcio i adna haduje syna. Jany havorać na roznych movach i nie razumiejuć adna adnu. Scena 2: u prachałodny viečar, padčas špacyru dadomu, Natalla nakidvaje pinžak na plečy apranutaj nie pa nadvorji Vivijen — pieršy fizičny kantakt. Usie razumiejuć, što adbyvajecca niešta niezvyčajnaje. Scena 3: pierad viačeraj ź siabrami Vivijen zabiahaje da Natalli — niemahčyma bolš strymlivać napružańnie. Šukajučy rasiejskija frazy ŭ razmoŭniku, Vivijen vypalvaje: «Ja nie viedaju, što adbyvajecca. Skažy, što ty adčuvaješ, heta siabroŭstva ci niešta inšaje?» — «Tak, heta niešta inšaje», — adkazvaje Natalla.

Sioleta para «ažaniłasia» ŭ Irłandyi. Było vialikaje śviata, z usioj siamjoj, sabakami, dziećmi, kvietkami i vialikim śviatočnym prajd-tortam. Dla abiedźviuch heta pieršyja stasunki z asobami svajho połu.

Usiu hetuju historyju Vivijen raskazvaje absalutna narmalova i pobytava, časam pierapytvajučy, ci padlić nam harbatki. Kab nie było nijakich nieparazumieńniaŭ, padčas pieršaj sustrečy jana adrazu zrabiła dobraachvotny coming out i dała kart-błanš — pytać možna pra ŭsio. Para nie afišuje svaich znosinaŭ śpiecyjalna, adnak i nie chavaje — u takim horadzie, jak Červień, heta nie maje sensu.

«Spačatku było šmat čutak, abmierkavańniaŭ. Idzieš na kirmaš i fizična adčuvaješ pozirki. Adnak ź ciaham času ŭsim nadakučyła, bo niama čaho bolš abmiarkoŭvać — my nie robim z hetaha tajamnicy. Ščyraść — najlepšaja palityka», — uśmichajecca Vivijen.

Prychodzić Natalla, takaja ž uśmiešlivaja i apranutaja ŭ kletačku. Pad drobnym daždžom my idziem abiedać u adziny miascovy restaran «Suzorje». Červień — nibyta horad žančyn, dzie mužyki — tajamnica ź vidavočnymi adkazami. Inšaje pytańnie — dzie dzieci? Syn Natalli Mikita ciapier na pracy, dapamahaje ŭ budaŭnictvie svaim siabram. «Heta vielmi važna — zrazumieć, ci chočaš ty ŭsio žyćcio pracavać fizična, ci lepš vučycca», — abychodziačy vializarnaha čornaha sabaku, tłumačyć Vivijen.

Vyśviatlajecca, što chłopiec patryjatyčna nastrojeny — jon choča atrymać adukacyju tut, niahledziačy na toje, što jość mahčymaść vučycca ŭ Irłandyi, dzie jon pravodzić kožnaje leta pačynajučy ź piacihadovaha ŭzrostu.

My prachodzim apošni prajekt irłandcaŭ — centr dzionnaha znachodžańnia invalidaŭ. Raniej heta byŭ pakoj u dziciačym sadku, pra jaki nie viedali navat sami červieńcy. Ciapier heta asobny adnapaviarchovy budynak, prydatny dla raźvivajučych zaniatkaŭ, z karcinkami na ścienach i novym abstalavańniem. Adnaŭlali jaho ŭsioj hramadoj apošnija try hady, adzinaje, što zastałosia skončyć — hulniavuju placoŭku. Biełaruski ŭrad dapamahaje tym, što prosta nie pieraškadžaje. Uvohule, składajecca ŭražańnie, što Červień — adzin z samych spryjalnych haradoŭ u respublicy ŭ płanie abychodžańnia ź ludźmi z asablivaściami raźvićcia.

Restaran uražvaje dyska-šaram pad stollu i niebłahim padboram elitnaha ałkaholu. Kali dahartać mieniu da kanca — adrazu paśla cyharet prapanoŭvajuć nabyć preziervatyvy. Uvohule, kali doŭha hladzieć praz akno na pustyja vulicy, nie ciažka ŭjavić, što horad niadaŭna pieražyŭ lohkuju ataku zombi abo zabrudžvańnie pavietra iprytam. «U volny čas sumna nievierahodna, — raspaviadaje Vivijen. — Tamu ja pastajanna pracuju, adzin prajekt za druhim». Kormiać, darečy, niabłaha. Cikava, što raniej vałanciory ŭsiu ježu vieźli z saboj ź Irłandyi — byŭ pramy rejs i hidlivaść da miascovaj ježy. Niejak pracaŭniki navat uhavaryli restarannaha povara dla raznastajnaści pryhatavać pryviezienuju z saboj baranovuju nahu.

Paśla abiedu praciahvajem znajomstva z horadam. Nam pakazvajuć novuju płošču, ružovyja damki, z pryjemnaściu — pomnik Leninu, jaki narešcie źnieśli z pastamienta i prytknuli niedzie zboku. Uvieś čas Natalla z kimści vitajecca i naprykancy źbiahaje ad nas pa terminovych spravach. Niedzie na šlachu ad Lenina da rajvykankama my čujem kazku pra irłandskich fiej i biełaruskich ałkaholikaŭ.

Dzieci, što znachodziacca ŭ prytułku, pachodziać nie z najlepšych siamiej. Časta baćki pazbaŭlenyja pravoŭ, jašče čaściej heta maci-adzinočki. Tamu ŭ volny čas vałanciory jeździać pa siemjach i prapanoŭvajuć adrasnuju dapamohu.

«My nie dajem hrošy prosta tak, bo chto viedaje, na što ich patraciać. Kali treba chaładzilnik, nabyvajem chaładzilnik, stoł — nabyvajem stoł, alej ci ježa — idziem u kramu. Adnojčy my pryjazdžajem da maci adnoj dziaŭčynki — i ja razumieju, što žančynie patrebnaja dapamoha ci nie bolš, čym dačce. Jana žyvie ŭ žudasnaj łaźni, ź niebiaśpiečnaj pravodkaj, pa ŭsim ciele vialikija siniaki — jaje pakałaciŭ sužyciel».

Havoračy pra asablivaści pobytu i toje, jak usio źmianiajecca ŭ lepšy bok, dachodzim da pakinutaj kala pošty mašyny. «A čamu b nie dapamahać irłandskim dzietkam?» — pytajem my naprykancy. «U ich niama takich prablemaŭ, sistema ŭładkavanaja i pracuje vielmi dobra. Tut ja patrebnaja značna bolš. Kali viarnusia dadomu, budu chiba što biazdomnikami zajmacca», — adkazvaje Vivijen.

Adnak ci chutka jana vierniecca ŭ Irłandyju, nie zrazumieła — miascovy prajekt amal skončany i treba vyrašyć, kudy ruchacca dalej. Ź vialikaj imaviernaściu heta budzie Afryka. Pajeduć, viadoma, razam z Natallaj i synam.

Na zvarotnym šlachu robicca młosna ci to ad uražańniaŭ i čystaha pavietra, ci to, što bolš imavierna, ad źjedzienaha na abied chieka.

palasatka

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0