Kaladoŭniki
Jakija Kalady biez kaladoŭščykaŭ i batlejki? Kalady ŭ Biełarusi — nia prosta relihijnaje śviata. Z kaladavańniaŭ pačynałasia stanaŭleńnie nacyjanalnaha palityčnaha ruchu. A z batlejki — apošniaja chvala adradžeńnia nacyjanalnaj kultury. Pryčym pamylajecca toj, chto ŭvažaje, što batlejka pryjšła ŭ Biełaruś z Uschodu razam z pravasłaŭnymi tradycyjami. Vytoki batlejki ŭ siaredniaviečnym misteryjalnym teatry Zachodniaj Eŭropy, pryniesienym jezuitami ŭ Biełaruś.
Z batlejki pačałasia novaja chvala adradžeńnia, bo batlejka začapiła ceły płast dasiul niekranutaj hłybinnaj kultury, asabliva muzyčnaj. Pačała viartacca da žyćcia biełaruskaja vałynka – duda (adnym ź pieršych da jaje źviarnuŭsia batlejnik Aleś Łoś). Batlejnik Ivan Kirčuk stvaryŭ hurt “Trojca”. Paraŭnajcie muzyku “Trojcy” i “Pieśniaroŭ”, i vy ŭsio zrazumiejecie.
Ciapier svaje batlejki jość amal u kožnym biełaruskim horadzie. Ź siaredziny 90-ch batlejku štohod ładzili ŭ Navapołackim centry nacyjanalnaj kultury. Letaś 25 śniežnia ŭpieršyniu pastavili batleječny spektakl połackija hreka-kataliki.
Nielha nie zhadać batlejki, jakaja pa siońnia pracuje ŭ filii litaraturnaha muzeju Maksima Bahdanoviča “Biełaruskaja chatka”. Stvaryŭ jaje ŭsio toj ža Aleś Łoś u 1990 h. Haspadar i tvorčy kiraŭnik hetaha mini-teatru — dyrektar muzeju, paet Eduard Akulin. Pakazy relihijnych i viasiołych pobytavych scenak tut ładziacca dla naviednikaŭ muzeju amal štodzień. Tamu hetaja batlejka — chutčej dziejny muzejny ekspanat.
Pamiataju, jak ramantyčna i tajamniča pačynaŭsia Zaleski narodny teatar “Batlejka”, jaki stvaryŭ mastak Aleś Łoś u 1983 h. u tym samym Zaleśsi na Smurhonščynie, dzie žyŭ kampazytar Michał Kleafas Ahinski, dzie byŭ napisany palanez “Raźvitańnie z Radzimaj”. Batlejka ŭ biełaruskaj vioscy akazałasia nikomu nie patrebnaja. Ciapier Aleś Łoś žyvie pieravažna ŭ Polščy.
Inšuju viadomuju batlejku stvaryŭ Ivan Kirčuk. Stvaryŭ u Miensku, i značna paźniej za Alesia Łasia – užo ŭ 1994 h. Ale j hetaja sproba, u inšym časie i miescy, akazałasia nie zusim udałaju. U 1999 h. Kirčuk źvioz svoj teatar u Halandyju. Tak by mović, viarnuŭ u Eŭropu. Biełaruś usio jašče zastajecca ateistyčnaj krainaj, i batlejka dla biełarusaŭ — pakul dzivactva. Sapraŭdnaje adradžeńnie batlejki moža pryjści tolki z relihijnych hramadaŭ.
A siońnia i ŭ Połacku, i ŭ Navapołacku na vulicy vyjšli kaladoŭščyki. Rychtujcie prysmaki i napoi, a raptam i ŭ vašu chatu ŭvalicca hamankaja kalada.
Aleś Arkuš
Maksim Znak naviedaŭ śpiektakl «Zekamieron», pastaŭleny pa jahonaj knizie, napisanaj u SIZA4
Kamientary