Svaju hazetu — kožnamu chutaru
Pry kancy druhoha tysiačahodździa zajmieła svaju hazetu i vioska Dzierkaŭščyna, što znachodzicca za 15 km ad Hłybokaha. “Recha Dzierkaŭščyny” vyjšła nakładam u 200 paasobnikaŭ. Zasnavalnik hazety — lider miascovaj supołki BNF Źmicier Kurcevič.
Hazeta ŭzdymaje nadzionnyja viaskovyja prablemy, u pryvatnaści, hetak zvanaha tutejšaha “šanchaju” — mikrarajonu z dvuchpaviarchovych 8–16-kvaternych damoŭ, jaki koliś kvitnieŭ dziakujučy bujnomu śvinakompleksu “Malinoŭščyna”. Padčas “pierabudovy” ciepłatrasu daŭžynioj 5 km adklučyli z-za prablemaŭ z palivam, a truby parezali i raskrali razam z betonnymi aporami. Tamu ŭ nie prystasavanych dla hetaha damach pryjšłosia muravać piečki i bić dzirki ŭ panelach dla ŭźviadzieńnia kominaŭ. Akramia taho, u dvarach paźnikali kantejnery dla śmiećcia, a technika dla vyvazu adkidaŭ nie vydzialajecca z-za adsutnaści salarki, jakuju bierahuć dla “bitvy za ŭradžaj”. Aŭtary hazety zakłapočany tym, kab Dzierkaŭščynu nie napatkaŭ los staražytnaj Pampei, ale zahinuć jana moža nie ad vyviaržeńnia vulkanu, a ad śmiećcia, jakoje pastupova zapałaniaje viosku.
Dzierkaŭščyna — svojeasablivaja vioska Hłyboččyny. Jaje nielha adnieści da zhasajučaj, jak niekatoryja inšyja, dzie zastalisia niamohłyja pensijanery. Akramia dźviuch dziaržaŭnych, jość tut dźvie pryvatnyja kramy, kaścioł, siaredniaja škoła, pošta, FAP, klub, navat svaja kareta chutkaj dapamohi i, zrazumieła, kałhasnaja ŭprava z raźlezłym mechdvarom.
Adnak nia tolki hetym słynie vioska. Da 1955 hodu niaŭtulna pačuvalisia ŭ jaje vakolicach pradstaŭniki savieckaj ułady. Šmat chto pamiataje Aŭhiena Žychara: adny jak bandyta, druhija — jak nacyjanalnaha hieroja. Jon źniščyŭ na hetych abšarach bolš za 30 čekistaŭ, paliŭ sielsaviety. Dobrazyčliŭcy davali jamu i jaho ludziam prytułak na noč. Tamu i šmat niavinnych apynułasia ŭ HUŁAHu za “niedonositielstvo”.
Lubyja vyniki vybaraŭ pa rajonu šmat u čym zaležać ad taho, jak prahałasavała Dzierkaŭščyna. Zianon Paźniak, darečy, uziaŭ tut 51% (u Hłybokim — tolki 44,3%), treciaja častka vybarcaŭ (a ich tut krychu bolš za tysiaču), niahledziačy na cisk, nie padtrymała “ŭsienarodnaabranaha” na apošnim referendumie, a ciapierašni deputat pałaty pradstaŭnikoŭ V.Chroł ad Hłybockaha i Dokšyckaha rajonaŭ prajhraŭ tut vosieńskija vybary svajmu apanentu S.Mirašničenku.
Za paru kilametraŭ Dzierkaŭščyny, pry darozie na Hłybokaje, staić pusty chutar. Užo niama tam voknaŭ, dźviarej, nie skrypić kałodziežny žuraviel. Les, jaki atačaŭ chutar, źniščyli daŭno padčas melijaracyi. Projdzie hod-druhi, i na hetym miescy nie zastaniecca ničoha, tolki zaraśniki čarnabylniku. Adnak jość jašče ludzi, jakija pamiatajuć, što ŭ hetym domie daŭnym-daŭno stajała fartepijana, i cudoŭnaja muzyka zapałaniała navakolle. Tut žyła siamja Karuzaŭ — źbiełaruščanych italjancaŭ, prodki jakich u XVII–XVIII st. pakinuli svaju radzimu i pasialilisia na Hłyboččynie. Jazep Karuza byŭ arhanistam Dzierkaŭščynskaha kaściołu, jaho syn Pavał — dziejačom zachodniebiełaruskaha nacyjanalna-vyzvolnaha ruchu, kampazytaram, falklarystam, charavym dyryžoram, staršyniom CK Biełaruskaj Chryścijanskaj Demakratyi, redaktaram “Biełaruskaj Krynicy”, pasłom na Sojm Polščy ad žycharoŭ Śviancianščyny. Siamja Karuzaŭ paradniłasia ź siamjoj Dušeŭskich z Hłybokaha (architektar Klaŭduš Duž-Dušeŭski byŭ aŭtaram prajektu biełaruskaha bieł-čyrvona-biełaha ściaha).
Dva hady tamu miascovyja chłopcy “daśledavali” haryšča samotnaj chaty. Siarod šmatlikich papieraŭ, na jakich časta sustrakajecca proźvišča Karuza, znajšli niekalki pakrytych pacinaj dziesiacihodździaŭ notnych sšytkaŭ. Nie padazrajučy ničoha, chłopcy zavieźli ich u Hłybocki historyka-etnahrafičny muzej. Pakul supracoŭnik muzeju, hartajučy papiery, sustreŭ viadomaje proźvišča — chłopcaŭ i śled prastyŭ. Jany j siońnia nia viedajuć, što znachodka była nadziva kaštoŭnaj.
Novuju historyju vioski pišuć novyja ludzi. “Recha Dzierkaŭščyny” — praciah hetaj historyi.
Uładzimier Skrabatun, Hłybokaje
Kamientary