Усё, што трэба ведаць пра запоры: гутарка з хірургам-практолагам
Працягваючы цыкл размоваў пра здароўе са спецыялістамі, мы вырашылі абмеркаваць далікатную праблему, якая рана ці позна можа закрануць кожнага, — запоры. У гэты раз з намі гутарыў кандыдат медыцынскіх навук, хірург-практолаг вышэйшай катэгорыі медыцынскага цэнтра «Ладэ» Дзмітрый Грабеннікаў.
— Што з'яўляецца прычынай запораў?
— Запор — гэта, як правіла, сімптом якога-небудзь захворвання. Запоры здараюцца пры так званым «сіндроме раздражнёнага кішачніка», іншых кішачных праблемах і праблемах страўніка, няправільным харчаванні, ужыванні малой колькасці раслінных рэчываў і вады; пры цяжарнасці, дысбактэрыёзе, эндакрыналагічных парушэннях, на фоне прыёму розных медыкаментаў. Бываюць рэфлекторныя запоры, калі ў прамой кішцы маецца нейкая праблема, і пацыент доўгі час стрымліваецца ад дэфекацыі, каб лішні раз не турбаваць праблемную зону. Гэта часта назіраецца, напрыклад, пры выяўленым гемароі, анальных расколінах, а таксама пасля аперацыі. Часам запоры здараюцца пры розных хваробах страўнікава-кішачнага тракту (панкрэатытах, язвавых хваробах страўніка і дванаццаціперснае кішкі), пашкоджаннях нервовай сістэмы.
— Як часта трэба хадзіць у туалет?
— Зараз параметры нормы змяніліся, але калі паглыбіцца ў фізіялогію здаровага чалавека, то нармальнае апаражненне кішачніка павінна адбывацца штодня, а ў ідэале — раніцай і ўвечары. Цяпер нават наведванне прыбіральні раз на два дні прымаюць за норму, але я лічу гэта няправільным. Нават нетрадыцыйная ўсходняя медыцына сцвярджае, што апаражненне павінна адбывацца абавязкова кожную раніцу, бо раніцай з арганізма выходзяць усе таксіны.
— Што рабіць пры рэдкім стуле?
— Самае важнае — звярнуцца да добрага спецыяліста. Калі чалавек западозрыў, што ў яго рэдкі стул (радзей, чым раз на адзін-два дні) ненармальнай кансістэнцыі (сухі, камякамі), то гэта павінна насцярожыць чалавека і заахвоціць яго звярнуцца да спецыяліста: гастраэнтэролага або (лепш) практолага.
Як правіла, з узростам праблема запораў пагаршаецца. Вельмі часта запоры становяцца следствам нерэгулярнага стула ў дзяцінстве. Напрыклад, пры «боязі школьнага туалета», калі дзіця вучыцца трываць і не ходзіць у туалет, таму што там негігіенічна, або яно саромеецца. З часам гэта ператвараецца ў звычку арганізма, і запоры здараюцца ўсё часцей, асабліва з узростам.
— Якія прычыны частых запораў падчас цяжарнасці?
— Звычайна гэта звязана з гарманальнымі зменамі ў арганізме цяжарнай, што змяняе тонус цягліц кішачніка. У цяжарных часта парушаны апетыт, здараюцца таксікозы, якія суправаджаюцца нерацыянальным харчаваннем. На позніх тэрмінах матка цяжарнай жанчыны, павялічваючыся, здушвае кішачнік і перашкаджае яму апаражняцца. Усе гэтыя прычыны ў рэшце рэшт могуць прыводзіць да запораў. Аднак калі своечасова звярнуцца да спецыяліста, які прызначыць правільнае лячэнне, гэтыя праблемы можна будзе мінімізаваць.
— Якое дыеты варта прытрымлівацца пры запорах?
— Абавязковы прыём вялікай колькасці клятчаткі, раслінных валокнаў. Жыхары экватарыяльных рэгіёнаў практычна не пакутуюць на запоры і іншыя захворванні кішачніка, бо ў іх рацыёне шмат садавіны, гародніны і травы. Важным з'яўляецца прыём вотруб'евага хлеба, расліннай клятчаткі, ўжыванне 1,5-2 літраў вадкасці ў дзень. Вадкасць усмоктваецца менавіта ў тоўстай кішцы, і, калі вадкасці ўжываць мала, кал будзе сухім, што абцяжарыць яго вывядзенне. Важны таксама прыём у ранішні і дзённы час кісламалочных прадуктаў, калі няма непераноснасці лактозы.
— Але ж кісламалочныя прадукты могуць выклікаць дыярэю?
— Так, могуць, асабліва калі ўжываць іх на ноч. За савецкімі часамі рэкамендавалі піць кефір менавіта перад сном, але гэта няправільна. Кісламалочныя прадукты пры ўжыванні на ноч у вялікай колькасці дарослых людзей выклікаюць працэсы закісання ў кішачніку. Таму карысць ад іх прыёму можа быць дасягнутая пры ўжыванні менавіта ў дзённы ці ранішні час.
— Ці існуюць нейкія адмысловыя прадукты для дапамогі пры запорах?
— Дастаткова эфектыўныя некаторыя спецыі, якія паскараюць стул: кардамон, гваздзіка. Фенхель, напрыклад, спрыяе расслабленню гладкай мускулатуры кішачніка. Спецыі можна ўжываць як з ежай, так і рабіць адвары на іх аснове. Фенхель можна дадаваць у салату, а кардамон — вельмі смачная заправа для гарбаты. Таксама важна, каб ежа была шчолачная. Для гэтага неабходна ўжываць мінеральныя воды. Шчолачнае асяроддзе стварае і цытрынавы сок. Некаторым ў палягчэнні стула дапамагае кава, а камусьці — нават выкураная цыгарэта. Але я не рэкамендую злоўжываць ні тым, ні іншым.
— Якія існуюць спосабы лячэння запораў?
— Галоўнае — гэта захаванне правільнай дыеты, тых прынцыпаў харчавання, пра якія гаварылася раней. Таксама існуе шмат розных прэпаратаў, якія ўздзейнічаюць на гладкую мускулатуру кішачніка. Але да прыёму такіх прэпаратаў варта падыходзіць з асцярожнасцю: яны схільныя выклікаць раздражненне кішачніка і развіваць «прывыканне», калі для стула патрабуюцца ўсё больш вялікія іх дозы. Часам для нармалізацыі стула патрэбныя прэпараты, якія здымаюць спазм. Часта прызначаюцца прабіётыкі і прэбіётыкі — бактэрыі, а таксама сродкі, якія дапамагаюць іх росту. Гэта неабходна для нармальнага функцыянавання кішачніка, бо траціна калавых мас — гэта бактэрыі. Эфектыўныя таксама прэпараты, якія дапамагаюць напоўніць кішачнік клятчаткай. Добры баланс паміж эфектыўнасцю і бяспекай ўласцівы прэпаратам на аснове лактулозы: яны ўтрымліваюць ваду ў тоўстай кішцы, што размягчае калавыя масы і спрыяе нармальнай дэфекацыі. Лактулоза, дарэчы, не выклікае прывыкання, і ўжываць прэпараты на яе аснове можна цяжарным і дзецям ад нараджэння.
— А як жа традыцыйныя клізмы?
— Клізмы, вядома могуць выкарыстоўвацца для часовага збаўлення ад запора, аднак іх працяглы прыём прыводзіць да развіцця сіндрому «лянівага кішачніка», калі кішачнік адмаўляецца працаваць самастойна, разлічваючы на чарговую клізму.
Дарэчы, бываюць выпадкі, калі адзіным лячэннем запораў з'яўляецца хірургічнае ўмяшанне. Каб пазбегнуць такіх радыкальных захадаў, неабходна своечасова звяртацца да ўрача для выяўлення прычын узнікнення запораў і своечасовае іх ліквідацыі.
СП ТАА «Фармлэнд», УНП 101431475
Каментары