Crowne Plaza Minsk закрыўся. Што адбылося і які сігнал атрымаў гатэльны бізнэс
Судзі Азкан, ажаніўшыся з маладой беларускай, марыў кожнаму свайму дзіцяці (а іх чацвёра) падарыць па гатэлю. Ён бестурботна ўклаў грошы ў кінатэатр «Сучаснік» і паліграфкамбінат ім. Я.Коласа, збіраючыся ператварыць іх у гатэлі. Але зараз 83-гадовы бізнэсмен, здаецца, страчвае і самае дарагое.
На днях у Мінску нечакана зачыніўся адзін са знакавых гатэляў краіны. Гісторыя з Crowne Plaza Minsk ужо пачала абрастаць рознымі чуткамі. Tochka.by вырашыла высветліць, ці ёсць падводныя камяні, ці адкрыецца экс-«Свіслач» вясной наступнага года і ці не з'яўляецца гэта прадвеснікам праблем на рынку гасціннасці?
Чаму зачыніўся гатэль і што будзе далей?
Гасцініца Crowne Plaza Minsk прымала пастаяльцаў з 2008 года. Гэта быў другі пяцізоркавы гатэль у сталіцы Беларусі. У розныя гады Crowne Plaza Minsk атрымлівала званні «Вядучы бізнэс-гатэль Беларусі», «Вядучы гатэль Беларусі», «Лепшы бізнэс-гатэль класа люкс Беларусі», прэміі Top Choice і Holiday Check, сертыфікаты якасці TripAdvisor і Booking.com.
Гэта значыць, кіраўнікі клапаціліся аб прасоўванні і маркетынгавым складніку. І рабілі гэта да апошняга: не далей як мінулым летам атэль быў намінаваны на сусветную прэмію ў галіне турызму World Travel Awards-2023 у намінацыі «Вядучы бізнэс-гатэль Беларусі».
Чаму ж тады гасцініца зачынілася? З гэтым і іншымі пытаннямі карэспандэнт Tochka.by звярнуўся да дырэктара кампаніі «Бізнэс праектаванне», кіраўніка міжнароднай кампаніі Projekt Hotel у Беларусі Аляксандра Вераса.
«Crowne Plaza рабіла акцэнт на вузкі сегмент гасцей, у асноўным з Турцыі, а ён у апошнія гады моцна асеў. Ва ўладальніка, мяркуючы па ўсім, узмацнілася жаданне пазбавіцца гэтага аб'екта», — растлумачыў эксперт.
Ён таксама дадаў, што сеткай гатэляў Crowne Plaza кіруе брытанская Inter Continental Hotel, якая ў 2022-м з-за санкцый пайшла з Расіі. Цалкам верагодна, што і мінскі гатэль ужо не кіруецца ёю па тых жа чынніках.
У навіны аб закрыцці на сайце гатэля гаворыцца, што CrownePlaza «не будзе аказваць гасцінічныя паслугі пачынаючы з 20 лістапада, а тэрміны аднаўлення працы гатэля на дадзены момант невядомыя». Дык можа Crowne Plaza праз пару месяцаў адкрыецца?
«Адзначу, што, мяркуючы па наяўнай інфармацыі, закрыта і казіно пры гатэлі, а вось спа-цэнтр працягвае працаваць.
І калі адштурхоўвацца ад таго, што звольненыя ўжо некалькі дзясяткаў супрацоўнікаў (пакаёўкі, кухары і гэтак далей), то аднаўлення працы адной з нямногіх беларускіх пяцізоркавых гасцініц у бліжэйшы час чакаць не варта», — заявіў Верас.
Ён адзначыў, што гасцініца была перабудавана 15 гадоў таму, і, напэўна, патрабуе сур'ёзнай мадэрнізацыі, а значыць, і прыстойных укладанняў.
«Вялікая верагоднасць, што Азкан хоча гэты аб'ект прадаць. Але не змог яго прадаць на этапе, калі гэта быў бізнэс. Таму зараз не вельмі прыбытковы, скажам так, гатэль зачынены, і будынак, першапачаткова пабудаваны ў стылі сталінскага неакласіцызму, прадаецца проста як маёмасць», — распавёў эксперт.
Ён таксама падзяліўся інфармацыяй з базы даных аб судовых справах. Згодна з ёй, ва ўласнай гасцініцы кампаніі «Мінск Прынцэс Гатэль» ёсць абавязацельствы перад контрагентамі, але назваць узровень запазычанасці крытычным нельга: у позвах, якія дайшлі да суда, — Br32 тыс. і Br18 тыс. — гэта радавыя сумы.
Як у Мінску з'явілася пяцізоркавая Crowne Plaza
Турэцкі атэль у самым цэнтры сталіцы быў знакавым аб'ектам. Ён ці ледзь не першы гатэль ў краіне, які замежны фундатар ператварыў з замшэлай савецкай гасцініцы ў сучасны (хай і вельмі спрэчны па дызайне) комплекс. Пры рэканструкцыі былі прыбудаваны два крылы, з'явіліся казіно і спа-цэнтр.
Нагадаем, што гатэль «Беларусь» (тады назву пісалі праз «о») пабудавалі яшчэ ў 1938 годзе. Падчас Другой сусветнай ён згарэў, і быў адноўлены ў змененым выглядзе па планах таго ж архітэктара Воінава, які быў аўтарам першага праекта.
Калі ў 80-х на Паркавай магістралі (цяпер праспект Пераможцаў) пабудавалі сучасную «Беларусь», стары гатэль змяніў імя на «Свіслач» і паступова прыйшоў у заняпад. Але ў 1999 годзе яго гаспадаром стаў турэцкі бізнэсмен Судзі Азкан, які ўдыхнуў у гатэль новае жыццё.
Зараз бізнэсмену ўжо 83.
У свой час ён ажаніўся з беларускай, якая маладзейшая за яго амаль на 40 гадоў. Калі справы ў яго ў бізнэсе і на асабістым фронце ішлі добра (у пары нарадзілася чацвёра дзяцей), Азкан хацеў пабудаваць у Беларусі некалькі гатэляў і падарыць кожнаму з дзяцей па гатэлі. Але ў 2011 годзе Судзі Азкан падаў на развод…
Нялёгкі лёс «турэцкай кветкі» на беларускай падатковай градцы
Да таго часу ўладальнік вялізнага (на сотні мільёнаў) багацця валодаў сеткай гатэляў і казіно ў некалькіх краінах. І меў намер павялічыць прысутнасць у гасцінічным сектары Беларусі. «Мінск Прынцэс Гатэль», падкантрольны Азкану, стаў уладальнікам былога «Паліграфкамбіната імя Якуба Коласа». Велізарны будынак на плошчы Коласа туркі хацелі ператварыць у пяцізоркавы гатэль на 250 нумароў.
Але не выканалі тэрміны будаўніцтва і пазбавіліся падатковых ільгот, атрыманых па ўказе Лукашэнкі. Інвестдагавор быў скасаваны, а праект рэканструкцыі перагледжаны. Зараз там будзе шматфункцыянальны комплекс, які ўключае ў сябе таксама гандлёвыя і офісныя плошчы.
«Не ўзляцеў» і яшчэ адзін праект Азкана, які набыў былы кінатэатр «Сучаснік». Ён пасля маштабнай рэканструкцыі павінен быў стаць трохзоркавым гатэлем. Але ў выніку аброс дрэвамі і быў знесены пасля таго, як яго вярнула сабе дзяржава.
Што да Crowne Plaza Minsk, то яшчэ ў 2017-м у яго з'явіліся праблемы з выплатамі ў бюджэт. А летась ён нават зачыняўся на некалькі месяцаў «з-за тэхнічных прычын», але ў верасні зноў адчыніў свае дзверы.
Не першая ластаўка і не чорны лебедзь
Можа быць закрыццё Crowne Plaza стане першай ластаўкай у чарадзе закрыцця беларускіх атэляў? І як пачуваецца наш гасцінічны бізнэс?
«Гэта закрыццё дакладна не з'яўляецца адлюстраваннем стану спраў у гатэльным бізнэсе: рынак паказвае нядрэнны вынік па загрузцы. Вядома, поўныя даныя будуць толькі ў канцы студзеня, але па тым, як беларускія гасцініцы перажылі асноўны сезон, можна гаварыць аб тым, што 2023 год прайшоў лепш і за пандэмійныя гады, і мінулы, у якім з-за пачатку ваеннага канфлікту паміж Расіяй і Украінай і наступных санкцый запаўняльнасць нашых гатэляў пакідала жадаць лепшага», — упэўнена заявіў Аляксандр Верас.
Паводле яго слоў, Crowne Plaza была спецыфічным гатэлем як па інтэр'еры, так і па патоку гасцей і іх інтарэсах. І нават тое, што кіруючая кампанія пайшла на зніжэнне кошту нумароў адносна рынку, мяркуючы па ўсім, не вельмі дапамагло.
«Можа быць прыйдзе іншы аператар, дасць новае імя гатэлю, размешчанаму ва ўдалым месцы, зменіць яго катэгорыю, і старая «Беларусь» перажыве яшчэ адну маладосць», — выказаў меркаванне эксперт.
Адзначым, што да 2019-га сярэдняя загрузка айчынных гасцініц вагалася прыкметна вышэй за адзнаку 50%. Падчас пандэміі яна рэзка ўпала (на траціну ў 2020-м), потым амаль аднавілася, каб у 2022 годзе зноў абрынуцца з-за сыходу Booking і Airbnb.
Цяпер гэтых агрэгатараў змянілі расійскія, справы паступова наладжваюцца, і госці з Усходу складаюць больш за 95% замежных пастаяльцаў нашых атэляў.
«2023-ы — год адкладзенага попыту, я б так сказаў. Таму што ажыў бізнэс, адпаведна – і дзелавы турызм. Акрамя таго, у 2023 годзе ў Беларусі праводзілася даволі шмат спартыўных мерапрыемстваў. На рынку ва ўсіх аб'ектаў размяшчэння ўсё нядрэнна: гасцей сёлета прыкладна на 10% больш, чым летась», — падзяліўся данымі кіраўнік міжнароднай кампаніі Projekt Hotel у Беларусі.
Хто пазбавіцца сваіх «зорак»?
У наступным годзе ўлады маюць намер змяніць правілы гульні на гасцінічным рынку. Улетку быў апублікаваны праект пастановы Саўміна, паводле якой у хуткім часе будзе ўведзена абавязковая сертыфікацыя гасцініц і аналагічных сродкаў размяшчэння.
Згодна з графікам, у 2024 годзе павінны атрымаць сертыфікаты і сродкі размяшчэння з колькасцю нумароў ад 71 і вышэй, у 2025-м — ад 31 да 70, у 2026 годзе колькасць зорак на фасадзе і сайце атрымаюць тыя, у каго ад 11 да 30 нумароў, а ў 2027-м — усё, у каго да 10 нумароў.
У абгрунтаванні ўказана, што сертыфікат адпаведнасці ў краіне маюць толькі 54 гасцініцы, гэта значыць 9,1 працэнта ад агульнай іх колькасці. Пры гэтым катэгорыя «5 зорак» прысвоена толькі чатыром гатэлям, а на сайтах і ў агрэгатараў да закрыцця Crowne Plaza пяцізоркавымі былі аж сем. Цяпер самастойна зоркі на фасагдзе размясціць не атрымаецца.
Гэта датычыцца не толькі тых гатэляў, якія хочуць атрымаць пяцізоркавы статус, а ўсіх.
Зразумела, што сертыфікацыя не будзе бясплатнай, такім чынам, ляжа на плечы (дакладней, кашалькі) пастаяльцаў гатэляў. Але навошта гэта робіцца? Якая турыстам і камандзіровачным карысць ад гэтай сертыфікацыі?
«Галоўнае — пастаяльцы атрымаюць дакладнае ўяўленне аб узроўні камфорту і сэрвісу ў тым ці іншым гатэлі. Бо пры сертыфікацыі гасцініцы будуць правераны на адпаведнасць мноству крытэрыяў. І гасцям стане куды прасцей выбіраць, куды засяліцца. Яны будуць дакладна ўяўляць, чаго чакаць ад таго ці іншага гатэля», — распавёў аб плюсах дзяржпраграмы Верас.
Гаворачы аб агульных праблемах рынку, ён зноў згадаў яго «перагружанасць» гатэлямі катэгорыі luxury. Паводле слоў эксперта, у свеце колькасць такіх гасцініц адносна агульнага аб'ёму аб'ектаў не перавышае 2-3 працэнты, а ў Беларусі яна больш за 10 працэнтаў.
У апошні час абвастрылася яшчэ адна праблема — недахоп персанала і падзенне ўзроўня сэрвісу, які і так часта пакідаў жадаць лепшага.
«Людзі, якія валодаюць мовамі, сталі актыўна ісці ў ІТ-сектар. Акрамя таго, узмацніўся адток за мяжу. Недахоп кваліфікаваных кадраў не дае магчымасці ўзняць агульны ўзровень сэрвісу ў нашых атэлях», — панаракаў Аляксандр.
Пры гэтым Верас упэўнены, што наступны год (нягледзячы на адсутнасць сусветных агрэгатараў і паток гасцей і турыстаў з Еўропы, які амаль абнуліўся) будзе лепш.
«Калі казаць пра чаканні ў цэлым, то думаю, што асноўнымі гасцямі па-ранейшаму будуць расейцы, можа дададуцца турысты з Кітая, іншых азіяцкіх краін. Але 10%-га росту гэтага года чакаць не варта. Акрамя таго, сыходзіць з рынку большасць аграсядзіб — хтосьці не хоча плаціць падаткі, якія рэзка павялічыліся, шмат каму не далі права на працяг працы мясцовыя выканкамы», — распавёў пра тое, што чакае беларускі гасцінічны рынак у 2024 годзе Аляксандр Верас.
Брат удавы Зельцара: Кадэбісты ішлі ў кватэру па мяне6
Каментары