Культура22

Як нашы продкі выкручваліся зь фінансавага крызісу ў XVII ст.?

Ці была інфляцыя ў ВКЛ? Ці існавалі сярэднявечныя абменьнікі? На гэтыя пытаньні адказвае аўтар кнігі «Калекцыйная спадчына Вялікага Княства».

Ці была інфляцыя ў ВКЛ? Ці існавалі сярэднявечныя абменьнікі? На гэтыя пытаньні адказвае Аляксандар Крываручка, адзін з аўтараў кнігі «Калекцыйная спадчына Вялікага Княства».

«НН»: Ці былі ў ВКЛ абменьнікі?

АК: У Эўропе сярэдніх вякоў ня было такога, што, калі падарожнік едзе ў іншую краіну, дык яму трэба запасьціся валютай. Усе эўрапейскія манэты, і ў тым ліку вэкээлаўскія, былі срэбраныя са стандартнай вагай, і таму нашым паўгрошам можна было разьлічвацца, скажам, у Італіі. Хаця ў вялікіх гарадах Вялікага Княства льга было без праблемаў памяняць грошы іншай краіны. Гэтая справа была аддадзеная на водкуп габрэям, і яны мянялі грошы, беручы сабе 3-4 працэнты.

Мала таго, нашыя манэты былі папулярныя ў Эўропе. Гэта адбывалася па некалькіх прычынах: эстэтычна манэты ВКЛ былі прыгожыя, а па-другое — мелі высокую пробу срэбра. Пра папулярнасьць нашых грошай сьведчыць, што ў той жа Эўропе іх падрабляліся вельмі актыўна. А чатырохграшовік Жыгімонта Аўгуста нават меў у Нямеччыне сваю мянушку, якую зь нямецкай можна перакласьці, як «барадач».

«НН»: Ці была ў ВКЛ інфляцыя?

АК: Так.

Сярэдзіна XVII стагодзьдзя, час вайны з Расеяй, быў парой самай жахлівай інфляцыі за ўсю гісторыю ВКЛ. Эталён — талер — стаў каштаваць не 600 солідаў, а 1500.
Зьяўляюцца манэты наміналам 30 грошай, якія адпавядалі колішнім 12 грошам. «Цану мэталу не параўнаеш з Дабром для Айчыны», — было напісана на іх. Гэтак тагачасныя ўлады намагаліся падсаладзіць суайчыньнікам горыч інфляцыі. Інфляцыя прывяла да паніжэньня якасьці саміх манэтаў.
Тады грошы пачалі чаканіць і жук і жаба, ледзьве не ў кожнай вёсцы... Здаецца, іх рабіў кожны, хто мог расплавіць медзь і меў агульныя ўяўленьне пра выгляд кароля і «Пагоні».
Але ж білі таксама тыя, хто ня вельмі каб тое ўяўляў: на тагачасных манэтах такія маляўнічыя партрэты Яна Казіміра і такія вершнікі мудрагелістыя, што дагэтуль гісторыкі за галаву хапаюцца. На мове археолягаў манэты сярэдзіны XVII стагодзьдзя называюць «царыцай палёў», бо няма такога поля ў сучаснай Беларусі, дзе б не знайшлося некалькі асобнікаў.

Відэа Яраслава Сьцешыка

«НН»: Як вядома, на беларускіх сярэднявечных манэтах часьцяком зьвесткі пра год выданьня пададзеныя няслушна або не пададзеныя ўвогуле. Як жа нумізматы высьвятляюць дакладны год выпуску манэты?

АК: Па форме «Пагоні» напрыклад, паводле паставы вершніка. Ці па форме кароны ў арла, па колькасьці пёраў. Розныя спосабы. Нумізматы залазяць у такія гушчары, што аж жах! Але часам даходзіць да сьмешнага. Аднойчы, абгледзеўшы адну з манэт XVI стагодзьдзя, я прыйшоў да жартаўлівай высновы, што вершнік не на кані, а на кабыле. І зноў жа жартам паведаміў пра тое «адкрыцьцё» нумізматычнай грамадзе. Тлумачыў я гэта проста — у тыя часы ў ВКЛ сапраўды былі розныя лобі: адны хацелі, каб у войску былі кабылы, а іншыя — каб коні, і гэтае супрацьстаяньне, так тлумачыў я, адбілася на тагачасных манэтах. Я хацеў адно пажартаваць, зусім не жадаючы, каб аматары старасьвеччыны з лупамі палезьлі і пачалі старанна аглядаць абрыс «Пагоні»... Але гэта ўсё ж адбылося! Я пачаў атрымліваць шматлікія тэлефанаваньні кшталту: «Так, Аляксандар, вы маеце рацыю! Вось і на манэтах 1652 годы мы паглядзелі — таксама кабыла, а ня конь».

«НН»: Колькі старажытных манэтаў трапляе на цяперашні рынак ад чорных капачоў?

АК: Пэўна, адсоткаў 100. Рэч у тым, што калі шукае дзяржава, археалягічныя экспэдыцыі і г.д., зразумелая рэч — знаходкі ў продаж не паступаюць. Дапусьціць, што ў нейкай бабулі дагэтуль захоўваюцца скарб сярэднявечных манэт, таксама не выпадае.

Усе хатнія скарбы збольшага знойдзеныя. Таму бальшыня новых-старых манэтаў, што трапляюць на рынак — гэта плён працы чорных капальнікаў.

«НН»: Дык такім чынам усіх нумізматаў можна прыраўнаць да купляніньнікаў скрадзенага?

АК: У нашай краіне гэтае пытаньне юрыдычна неадрэгуляванае. Хаця існуе клюб нумізматаў, сябрам якога дазваляецца на год некалькі продажаў дублікатаў са свайго збору. І ці зьяўляецца гэта дублікатам, часта таксама невядома. Але як вядома, сам у няволі, калі даў душы волі. Зьбіраць хочацца і таму калекцыянэры часта не пытаюцца ў прадаўцоў, ці гэтая манэта атрыманая законным шляхам ці праз чорнага капальніка. Ды й як на мяне, нічога страшнага ў гэтых зьбіраньнях няма – даволі бяскрыўдная такая ўлюбёнка.

Каментары2

 
Націсканне кнопкі «Дадаць каментар» азначае згоду з рэкамендацыямі па абмеркаванні.

Цяпер чытаюць

Памятаеце палітвязня Вітухноўскага, які пайшоў ваяваць за Расію? Ён ужо загінуў8

Памятаеце палітвязня Вітухноўскага, які пайшоў ваяваць за Расію? Ён ужо загінуў

Усе навіны →
Усе навіны

«Сёмая ДНК-экспертыза пацвердзіла: Аляксей з беларускай вёскі Рымуцеўцы — бацька Ханса». Як нарвежац знайшоў бацьку-беларуса праз 78 гадоў6

Украінскія беспілотнікі атакавалі Маскву, Новамаскоўcк і Тулу

Беларускі блогер, якога летась затрымлівалі за прыколы, разам з сябрам ідзе пешшу з Мінска ў Маскву2

Амаль 10 гадоў таму ў Беларусі грымела «справа сямнаццаці». Як далей склаўся лёс яе фігурантаў-сілавікоў?2

«Чыстая выпадковасць»: геній іранскага кіно зняў фільм пра былых палітзняволеных, якія атрымалі магчымасць адпомсціць7

«Пацукі, блохі, смецце, а ЖЭУ рапартуе, што ўсё прыбрана». Жыхары Жодзіна абураныя, што мусілі самі ачышчаць падвал2

«Лепш ужо куплю паўкіло курынага філе — танней выйдзе». Беларусы шакаваныя цэнамі на чыпсы5

МАРГ парэкамендаваў крамам зменшыць надбаўкі на яйкі2

Трамп правёў скандальную сустрэчу з прэзідэнтам ПАР. Яна нагадвала прыём у Белым доме Зяленскага19

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Памятаеце палітвязня Вітухноўскага, які пайшоў ваяваць за Расію? Ён ужо загінуў8

Памятаеце палітвязня Вітухноўскага, які пайшоў ваяваць за Расію? Ён ужо загінуў

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць