Niaprostuju situacyju pieražyvaje adździaleńnie biełaruskaj fiłałohii Varšaŭskaha ŭniviersiteta
Dźviery Varšaŭskaha ŭniviersitetu ŭpieršyniu adčynilisia dla studentaŭ-biełarusistaŭ roŭna 60 hadoŭ tamu. Siońnia biełaruskaja mova hučyć va ŭniviersiteckich załach dy kalidorach, a na padstavie materyjałaŭ «Biełsatu» tut pišacca navukovaje daśledavańnie.
Chto vybiraje biełaruskuju movu ŭ Polščy?
Adździaleńnie biełaruskaj fiłałohii było stvoranaje ŭ Varšaŭskim univiersitecie ŭ 1956 hodzie, u časy palityčnaj adlihi ŭ sacyjalistyčnaj Polščy, što było źviazana z prychodam da ŭłady novaha lidara — Vładysłava Hamułki. Tady ŭ krainie źjaviłasia mahčymaść dla svabodnaj dziejnaści nacyjanalnych mienšaściaŭ, u tym liku biełarusaŭ, u asiarodździ jakich uźnikła ideja padniać vykładańnie biełaruskaj movy i litaratury na vyšejšy ŭzrovień — univiersitecki. Hetuju ideju realizavała prafiesar słavistyki Varšaŭskaha ŭniviersitetu Antanina Abrembska-Jabłońska, jakaja i stała pieršaj kiraŭnicaj biełaruskaha adździaleńnia ŭ Varšavie. Praŭda, studentaŭ u pieršym nabory było nie tak šmat — usiaho kala dziasiatka. Bolšaść ź ich u tyja časy — heta biełarusy z Padlašša, jakija pastupali va ŭniviersitet paśla zakančeńnia licejaŭ ź biełaruskaj movaj vykładańnia, adznačyła ciapierašniaja zahadčyca kafiedry biełarusistyki ŭ Varšaŭskim univiersitecie, prafiesar Nina Barščeŭskaja.
Prafiesar Nina Barščeŭskaja ŭznačalvaje kafiedru biełarusistyki ŭ Varšaŭskim univiersitecie
Ciapier ža bolšaść studentaŭ biełaruskaj fiłałohii — heta žychary Varšavy i bližejšaha navakolla, pieradusim ludzi, jakija tolki va ŭniviersitecie ŭpieršyniu majuć kantakt ź biełaruskaj movaj. Varšaviaki pačali pieravažać na adździaleńni biełaruskaj fiłałohii paśla taho, jak Biełaruś atrymała niezaležnaść.
«Pačynajučy z momantu ŭźniknieńnia Biełarusi jak samastojnaj dziaržavy, da nas pačało prychodzić šmat moładzi, jakaja tłumačyła: jość niezaležnaja dziaržava Biełaruś, buduć patrebnyja pierakładčyki, buduć kantakty ŭ halinie ekanomiki, biźniesu, litaratury, kultury i hetak dalej. Jany mierkavali, što chutka znojduć pracu», — padkreśliła prafiesar Barščeŭskaja.
Vykładčyki i studenty adździaleńnia biełaruskaj fiłałohii
Situacyja zastajecca niapeŭnaj
Z časam adnak situacyja źmianiłasia — u navučencaŭ źnik entuzijazm, kali ŭ Biełarusi ŭ jakaści druhoj dziaržaŭnaj movy zaćvierdzili rasiejskuju. Vykładčyki, kab pryvabić studentaŭ, pastanavili ŭvieści na biełaruskim adździaleńni dadatkovaje vyvučeńnie rasiejskaj i anhielskaj movaŭ. Paśla zakančeńnia ŭniviersitetu vydajecca dypłom, jaki paćviardžaje viedańnie ŭsich troch movaŭ. «U siońniašnim śviecie viedać adnu movu — heta zamała», — padkreśliła prafiesar Nina Barščeŭskaja.
Ciapier ža ŭsich studentaŭ adździaleńnia biełaruskaj fiłałohii ŭ Varšaŭskim univiersitecie — 68 čałaviek, ź jakich 48 vučacca na pieršym kursie. «Ale na zaniatki chodzić tolki tracina ź ich. Niekatoryja pastupili, kab atrymać studencki bilet i mieć adpaviednyja lhoty. Takaja situacyja składajecca ŭžo nie pieršy hod», — zaŭvažyła prafiesar.
Biełaruski kutok na kalidory Varšaŭskaha ŭniviersitetu
Uvohule adsutničaje sioleta ŭ Varšaŭskim univiersitecie 4-ty kurs biełaruskaj fiłałohii, bo miascovyja studenty paśla troch hadoŭ navučańnia nie paśpieli abaranić bakałaŭrskich pracaŭ dy padać dakumientaŭ na nastupny kurs. Studentaŭ, jakija pastupali na 4-ty kurs ź inšych vučelniaŭ, nie chapiła, kab sfarmavać hrupu. Kafiedra biełarusistyki adnak atrymała zhodu ŭładaŭ univiersitetu, kab pravieści nabor na 4-ty kurs u lutym 2017 hoda.
«Hetaja situacyja, adnak, niapeŭnaja. Jana stvaraje niebiaśpieku, što, mahčyma, praz hod nie budzie ni 4-ha, ni 5-ha kursaŭ (1-ha i 2-ha kursaŭ mahistarskaj prahramy), a ŭ našym univiersitecie budzie tolki bakałaŭrskaja prahrama dla biełarusistaŭ. Zrazumieła, takoha b nie chaciełasia, budziem rabić usio mahčymaje, kab moładź prychodziła. Ja razumieju pryčyny: adna — heta demahrafičny spad, druhaja — słaboje vykarystańnie biełaruskaj movy ŭ Biełarusi», — zaŭvažyła spadarynia Barščeŭskaja.
Recepty biełaruskich stravaŭ u Varšaŭskim univiersitecie
Novaje adździaleńnie, dzie buduć vykładać biełaruskuju movu
Zahadčyca kafiedry padkreśliła, što ciapier dapracoŭvajecca nieabchodnaja dakumientacyja dziela adkryćcia novaha adździaleńnia, — kulturaznaŭstva krain Uschodniaj Jeŭropy, dzie budzie taksama vykładacca biełaruskaja mova i budzie prezientavacca biełaruskaja kultura. «Heta supolny prajekt biełaruskaj, ukrainskaj i rasiejskaj fiłałohij dy kafiedry Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy. Budziem spadziavacca, što kali nie ŭ 2018-m, to ŭ 2019-m studenty zmohuć pastupać na novaje adździaleńnie», — skazała navukoŭka.
Pavodle jaje, ciapierašnija studenty biełarusistyki — nadzvyčaj aktyŭnyja i roznabakovyja ludzi. Niekatoryja ź ich biaruć udzieł u arhanizacyi fiestyvalu biełaruskaj muzyki «Basovišča» na Padlaššy, padtrymlivajuć inicyjatyvu «Volnaja Biełaruś», majuć svajo navukovaje koła «Albaruthenica», ładziać studenckija kanfierencyi, padarožničajuć pa Biełarusi, samastojna daśledujuć biełaruskija dyjalekty i hetak dalej.
«Choć u nas niašmat studentaŭ, ale jość siarod ich sapraŭdnyja piarlinki, jakija dadajuć nam aptymizmu i natchnieńnia na pracu. Vidać, što jany pryjšli siudy metanakiravana, im heta cikava», — zaŭvažyła prafiesar.
Jana dadała, što, da prykładu, adna sa studentak 5-ha kursu piša mahistarskuju pracu na padstavie materyjałaŭ «Biełsatu». Maładaja daśledčyca vyvučaje prahmatyku maŭleńnia i dziela svaich daśledavańniaŭ prasłuchoŭvała razmovy žurnalistaŭ niezaležnaha telekanału ź biełaruskamoŭnymi ludźmi, kab apisać, jakimi šlachami pieradajecca admaŭleńnie ŭ žyvoj havorcy.
Pahonia ŭ Varšaŭskim univiersitecie
Nacyjanalnaja palityka — najlepšaja dapamoha biełarusistycy
«Našyja vypuskniki pracujuć u roznych halinach kultury, adukacyi, žurnalistyki, navuki dy ekanomiki, dzie vykarystoŭvajuć biełaruskuju movu. Šmat chto pracuje taksama ŭ śfierach, nijak nie źviazanych ź biełarusistykaj. Ale nam vielmi pryjemna, kali vypuskniki prychodziać da nas, raspaviadajuć pra svaje dasiahnieńni, adčuvajuć takuju suviaź z kafiedraj. Chaciełasia b, kab hetak praciahvałasia i ŭ nastupnyja hady», — padkreśliła prafiesar Barščeŭskaja.
Ułady Biełarusi źviartajuć uvahu na adździaleńnie biełaruskaj fiłałohii ŭ Varšavie pry nahodzie jubilejaŭ, vysyłajučy hanarovyja hramaty. Adnu z hramataŭ kafiedra atrymała ź Biełarusi za štohadovuju arhanizacyju alimpijady biełaruskaj movy ŭ Polščy. «My majem padtrymku, kali havaryć pra padručniki. Ich my atrymlivajem dziakujučy našaj supracy z kankretnymi ŭstanovami. Niekatoryja filmy dy zapisy muzyki nam pieradaje Kulturny centr Biełarusi, jaki dziejničaje pry pry biełaruskaj ambasadzie ŭ Varšavie. Dva razy my ŭžo realizavali z Centram prajekt «Kultura ŭ panaramie». Impreza adbyłasia va ŭniviersitecie, ale pry finansavym padtrymańni Centru. Našyja studenty, naprykład, pry realizacyi prajektu ŭklučylisia ŭ pierakład «Čarnobylskaj malitvy» Śviatłany Aleksijevič na polskuju movu. Byŭ pakazany film, dzie nadpisy na polskaj movie taksama padrychtavali našyja studenty», — padkreśliła navukoŭka.
Pavodle zahadčycy kafiedry, najvialikšaj dapamohaj dla adździaleńnia biełaruskaj fiłałohii z boku ŭładaŭ Biełarusi było b pašyreńnie biełaruskaj movy ŭ krainie, spryjańnie joj i ruch u bok nacyjanalnaj dziaržavy. «Heta było b dla nas samym vialikim padtrymańniem, bo našyja studenty bačyli b bolšuju patrebu ŭ vyvučeńni biełaruskaj movy. I spadziajusia, što tady znoŭ adradziłasia b žadańnie znajomicca ź biełaruskaj movaj, litaraturaj, kulturaj», — skazała spadarynia Barščeŭskaja.
Biełaruskaja paetka Anchela Eśpinosa Ruis, jakaja vyvučaje biełaruskuju fiłałohiju ŭ Varšavie
Studenty: niekatoryja trapili vypadkova, ale nie škadujuć
Na 5-m kursie biełaruskaj fiłałohii ŭ Varšavie vučycca paetka Anchela Eśpinosa Ruis, jakaja pachodzić ź Ispanii. Bakałaŭryjat u halinie słavistyki jana zakončyła ŭ Hranadzie, a na mahistarskuju prahramu paetka admysłova vypraviłasia ŭ Polšču.
«Mnie padabajecca Varšava, dzie kvitnieje kulturnaje žyćcio, studentu tut vielmi cikava i pryjemna. U Varšavie davoli šmat biełaruskich imprezaŭ, kancertaŭ, pracujuć roznyja biełaruskija arhanizacyi. Da taho ž sami pradstaŭniki miascovaj biełaruskaj dyjaspary padkreślivajuć, što ŭ Varšavie statystyčna bolšy pracent biełaruskamoŭnych biełarusaŭ, čymsia navat u Miensku. Nie viedaju, nakolki heta praŭda, ale tak kažuć. Ja zadavolenaja kafiedraj biełarusistyki, i ja baču mahčymaści», — adznačyła Anchela.
Studentka 2-ha kursu Karalina Barkoŭskaja pachodzić z Varšavy dy padkreślivaje, što dosyć vypadkova trapiła na adździaleńnie biełaruskaj fiłałohii, ale nie škaduje, što tut vučycca: «Tut vielmi dobry ŭzrovień. My vyvučajem try zamiežnyja movy adnačasova — heta vialiki plus, pryčym biełaruskuju i rasiejskuju movu nam vykładajuć ludzi, dla jakich hetyja movy rodnyja».
Studenty biełaruskaj fiłałohii ŭ Varšavie
Studentka Dahmara Tavarek z Radamu daviedałasia pra biełaruskuju fiłałohiju, kali vučyłasia jašče ŭ škole, dy pastanaviła admysłova pastupać na hetaje adździaleńnie. Jaje pryvabiła mahčymaść vyvučać adrazu try movy. «Na inšych adździaleńniach takoha niama. Paśla zakančeńnia ŭniviersitetu płanuju stać čynoŭnikam, moža, pašukaju pracu ŭ niejkim ministerstvie», — padkreśliła Dahmara.
Student 3-ha kursu Mikałaj Kostšeń u škole zachaplaŭsia rasiejskaj movaj i chacieŭ praciahvać jaje vyvučeńnie va ŭniviersitecie, ale razam z tym žadaŭ adkryć dla siabie niešta novaje, naprykład, biełaruščynu. Jon vielmi zadavoleny ŭzroŭniem vykładańnia ŭsich troch movaŭ na biełaruskim adździaleńni, ale ŭ toj ža čas narakaje: «Tut jość niekatoryja pradmiety, naprykład, hieahrafija Rasiei, jakija nie ciažkija, ale, ja liču, nie patrebnyja nam jak fiłołaham».
Student 1-ha kursu Jan Dudziński z Varšavy pakul nie havoryć pa-biełarusku, ale padkreślivaje, što ŭsio razumieje. «U nas šmat zaniatkaŭ, ale dobryja i cikavyja vykładčyki. Moj lubimy pradmiet — praktyčnyja zaniatki biełaruskaj movy, a maje lubimyja biełaruskija słovy — doška i staronka. Jany mnie vielmi padabajucca na słych». Paśla zakančeńnia ŭniviersitetu Jan płanuje źviazać svajo žyćcio z kiniematahrafijaj. Jon dapuskaje, što ŭ budučyni moža zdymać filmy i pra Biełaruś.
Bondarava zachacieła dvuchmoŭja, jak u Finlandyi. My taksama za3
Kamientary