«Tolki adzin vybar — biehčy». Taksist z Hrodna raspavioŭ, čamu nie pryjšoŭ u sud i jak apynuŭsia ŭ Litvie
3 sakavika Alaksiej Łapa pavinien byŭ vystupić u sudzie Kastryčnickaha rajona Hrodna z apošnim słovam i čakać rašeńnia sudździ. Źbitamu ŭ žniŭni AMAPam taksistu prakuror zapatrabavaŭ pakarańnie — try hady pazbaŭleńnia voli ŭ papraŭčaj kałonii ahulnaha režymu. Ale ŭ sud Alaksiej, jaki vinavatym siabie nie ličyć, nie pryjšoŭ. Jon pierabieh biełaruska-litoŭskuju miažu (kali mienavita, jon nie paviedamlaje) i paprasiŭ palityčnaha prytułku ŭ Litvie. Haradzieniec padzialiŭsia svajoj historyjaj z Hrodna.life.
Alaksiej Łapa — 31-hadovy časova biespracoŭny, da zatrymańnia 11 žniŭnia 2020 hoda pracavaŭ taksistam. U toj dzień jaho ź siabrami zatrymali i źbili. Paźniej Łapu i adnaho z pryjacielaŭ abvinavacili ŭ hvałcie nad amapaŭcami. Raźbiralnictva išło ŭ sudzie Kastryčnickaha rajona čatyry miesiacy. Alaksiej nazyvaje siabie paciarpiełym, ale nijak nie vinavatym.
«Nie chaciełasia źjazdžać da apošniaha»
Ab svaim rašeńni pakinuć krainu Alaksiej nikomu nie paviedamlaŭ. Sa svajakami źviazaŭsia tolki kali pierasiok litoŭskuju miažu. U razmovie z karespandentam Hrodna.life haradzieniec pryznaŭsia, što ŭcioki — samaje adčajnaje rašeńnie ŭ jaho žyćci.
«U mianie byŭ tolki adzin vybar — biehčy. Ja źjaŭlajusia paciarpiełym, a mnie chočuć dać try hady kałonii. Paśla taho, što adbyvajecca ŭ krainie, u mianie prosta nie było viery biełaruskamu pravasudździu. Ščyra, nie chaciełasia źjazdžać da apošniaha, ale treba było prymać rašeńnie: sadzicca ŭ turmu abo źjazdžać z krainy».
Łapa pierachodziŭ litoŭskuju miažu nočču. Jon razumieŭ, što jaho mohuć zatrymać jašče na biełaruskim baku i ŭziać pad vartu.
«Było strašna. Nie było ŭpeŭnienaści, što zmahu pierabiehčy ŭ Litvu. Ryzyka ŭ takich situacyjach zaŭsiody jość. Tamu treba było biehčy tolki napierad. U vyniku atrymałasia pieraleźci płot i vyjści na litoŭskuju terytoryju. Praź niekalki chvilin da mianie padjechała mašyna pamiežnikaŭ, spytali — čamu ja tut znachodžusia. Pravieryli zaplečnik z rečami i pavieźli na zastavu».
Pakul na karancinie, potym u łahiery dla biežancaŭ
Pry sustrečy ź litoŭskimi pamiežnikami Alaksiej paprasiŭ palityčnaha prytułku. Na zastavie ŭ jaho zabrali rečy i źmiaścili ŭ izalatar časovaha ŭtrymańnia.
«Mnie adrazu skazali, kab ja ničoha nie bajaŭsia. Nichto vydavać mianie biełaruskamu boku nie źbirajecca. Paprasili napisać svaju historyju i čamu prašu prytułku ŭ Litvie. Paśla hetaha pryjechaŭ pradstaŭnik mihracyjnaj słužby i mianie vypuścili».
Pakul Alaksiej znachodzicca na karancinie na zastavie litoŭskich pamiežnikaŭ i čakaje vyniki testu na COVID-19. Paśla karancinu hrodzienca pavinny pieravieźci ŭ łahier dla biežancaŭ.
«Paśla źbićcia ŭ žniŭni ŭ mianie pahoršyłasia zdaroŭje. Heta byŭ nieabhruntavany hvałt u dačynieńni da mianie i inšych mirnych hramadzian Biełarusi. Takoha być nie pavinna. Ja hatovy viarnucca ŭ Biełaruś, kali zakony pačnuć pracavać na karyść hramadzian».
U žniŭni 2020 hoda Alaksiej źviarnuŭsia ŭ Śledčy kamitet z zajavaj: prasiŭ pravieści pravierku pa fakcie źbićcia jaho supracoŭnikami AMAPa. U studzieni 2021 hoda pryjšoŭ adkaz: admović u zaviadzieńni kryminalnaj spravy «za adsutnaściu ŭ dziejańni składu złačynstva»
Apošniaje słova
3 sakavika Alaksiej Łapa pavinien byŭ vystupić u sudzie Kastryčnickaha rajonu Horadni z apošnim słovam. Da suda jon rychtavaŭsia i napisaŭ 35 staronak tekstu dla apošniaha słova.
«Toje, što adbyłosia sa mnoj 11-12 žniŭnia 2020 hoda, heta ciažkaja traŭma, jak fizičnaja, tak i maralnaja. Ź joj składana spravicca, adbitak zastaniecca na ŭsio žyćcio. Fizičny bol, jaki ja adčuŭ, ja nie pažadaju nikomu, navat tym, čyimi niepasrednymi dziejańniami jon byŭ mnie pryčynieny. Paraŭnać maje adčuvańni možna ź pieražyvańniami, jakija vynieśli hieroi knih, filmami pra Druhuju suśvietnuju vajnu, u jakich apisvajucca ździeki fašystaŭ nad vajennapałonnymi».
U Hrodnie Alaksiej afarmlaŭ dakumienty na invalidnaść z-za traŭmaŭ, jakija atrymaŭ u momant zatrymańnia. U jaho było mnostva pierałomaŭ i ŭdaraŭ. U 2020 hodzie Łapie praviali dźvie apieracyi. U Litvie jon płanuje taksama prasić ab miedycynskaj dapamozie. Z hrodziencam užo źviazalisia pradstaŭniki fondaŭ, jakija akazvajuć dapamohu biežancam ź Biełarusi.
Pasadzić abo apraŭdać: što raniej kazali ŭ sudzie prakuror i advakat?
22 lutaha prakuror zapatrabavaŭ Alaksieju pakarańnie - try hady pazbaŭleńnia voli ŭ papraŭčaj kałonii ahulnaha režymu, i paprasiŭ uziać jaho pad vartu paśla abviaščeńnia prysudu. Taksama prakuror zapatrabavaŭ kanfiskacyju aŭtamabila Łapy i kampiensacyju sudovych vydatkaŭ.
Advakat nastojvaŭ, što Alaksieja Łapu treba apraŭdać pa niekalkich pryčynach. Pa-pieršaje, z-za parušeńnia normaŭ Kryminalna-pracesualnaha zakona pry zaviadzieńni spravy. Pa-druhoje, z-za parušeńnia zakona pry vytvorčaści papiaredniaha śledstva i niedakazanaści ŭdziełu Alaksieja ŭ ździajśnieńni złačynstva. Pa-treciaje, z-za adsutnaści pramoha namieru ŭ Łapy, čym charaktaryzujecca art. 364, i adsutnaść hramadska-niejubiaśpiečnaha dziejańnia.
Kamientary