«Ja ŭziaŭ kamieru i apynuŭsia pad ścienami Akreścina». Režysior Andrej Kuciła źniaŭ novy film pra biełarusaŭ, dzie kožny znojdzie siabie
Novy film pra padziei paśla vybaraŭ u Biełarusi «Kali kvietki nie maŭčać» Andreja Kuciły patrapiŭ u asnoŭny konkurs dakumientalnaha kino Varšaŭskaha kinafiestyvalu. Akurat tam adbudziecca premjerny pakaz stužki, što zdymałasia sa žniŭnia 2020-ha hoda.
Spytali ŭ režysiora, chto staŭ hałoŭnym hierojem, kali novaje kino pra siabie zmohuć pahladzieć usie biełarusy i što dałosia jamu ciažej za ŭsio padčas zdymak takoj psichałahična składanaj temy.
«Na Akreścina apynułasia maja siastra, i historyja pierarasła ŭ pryvatnuju»
Andrej Kuciła ščyra pryznajecca, što zvyčajna imkniecca paźbiahać u tvorčaści naŭprostavych palityčnych tem — nie jaho profil. I ŭ 2020 hodzie jon płanavaŭ vykonvać rolu zvyčajnaha hramadzianina svajoj krainy. Ale kali staŭ zrazumieły maštab usich paślavybarčych padziej, jon adčuŭ, što musić fiksavać usio heta.
«Ja ŭziaŭ kamieru i apynuŭsia pad ścienami Akreścina. I tam zrazumieŭ, što pavinien pieradać toj bol, adčuvańnie nieviadomaści ludziej, jakija stajać hadzinami, čakajučy svaich blizkich, kachanych.
Zafiksavać hetyja partrety, kavałki dyjałohaŭ vakoł. Tak spačatku źjaviŭsia karotkamietražny film «Mury» (kavałki ź jaho ŭvajšli i ŭ «Kali kvietki nie maŭčać»). Paśla jaho mnie zdavałasia, što ja vykazaŭsia.
Ale padziei praciahvalisia, ruch supraćstajańnia i represii ŭzmacnialisia. Nazirałasia vyklučnaja dla biełaruskaj historyi situacyja. A potym na Akreścina apynułasia maja siastra — historyja z ahulnaj pierarasła ŭ pryvatnuju.
Jašče niedzie ź miesiac ja nie moh uziać u ruki kamieru, ale potym vyrašyŭ fiksavać pieražyvańni siastry paśla Akreścina chacia b dla siamiejnaj chroniki. Nie było dumki rabić poŭnamietražny film, ale niejak samo saboj vyjšła, što ja pačaŭ znajomicca ź inšymi ludźmi, zdymać novyja siemji», — zhadvaje Andrej.
Patencyjnych hierojaŭ Andrej šukaŭ praz znajomych i ŚMI. Hałoŭnym kryteryjem adboru, akramia zdolnaści ludziej svabodna adčuvać siabie pierad kamieraj, być hatovym da «nazirańnia», stała najaŭnaść transfarmacyj, pieramien u ich žyćci — jak unutranych, tak i vonkavych.
Paralelna ź losami biełarusaŭ na fonie palityčnych padziej u krainie Andrej zdymaŭ šmat vypadkovych minakoŭ, dyjałohaŭ padčas demanstracyj i pad tym ža izalataram na Akreścina.
«Takim čynam mnie chaciełasia dadać kino abjomu.
U finalnaj viersii kožny znojdzie siabie, bo tam halereja z emocyj i charaktaraŭ.
U vyniku, darečy, atrymałasia tak, što maja kamiera na vulicach čaściej spyniałasia na tvarach žančyn. Ale heta nie było zroblena admysłova.
U mianie niama adčuvańnia, što mienavita žančyny zrabili pratest, ale mienavita jany pieršymi dali impuls niehvałtoŭnamu supracivu», — kamientuje režysior.
«Heta byŭ ledź nie samy ciažki prajekt u maim žyćci»
Tvorca pryznajecca, što ŭpieršyniu za doŭhi čas pracy ŭ dakumientalistycy jon nie zmoh zastavacca chałodnym i biezuvažlivym da temy:
«Psichałahična heta byŭ ledź nie samy ciažki prajekt u maim žyćci. Zdarałasia, jedzieš sa špitala, dzie bačyŭ achviar, parazmaŭlaŭ ź imi i prosta nie možaš dalej kiravać mašynaj — spyniaješsia, kab adyści.
Ciabie ŭsio heta nakryvaje. Uvieś hety bol ty ŭsprymaješ jak svoj asabisty. Uvohule, na mantažy ja jašče niejak trymaŭsia, a paśla, kali treba było kantralavać pafarboŭku, užo nie moh hladzieć svoj film.
Takija rečy ŭvohule možna hladzieć raz, maksimum — dva. Prajšoŭ hod, i ja dahetul nie mahu reahavać na heta spakojna.
Ja źniasileny pracaj nad temaj, chočacca ŭziać pierapynak. Ale jak zrabić heta, kali kožny dzień dumaješ pra losy biełarusaŭ, represii, što ŭsio praciahvajecca…»
«Nadzieja jość, chaj nie na zaŭtra, dyk na paślazaŭtra»
Ahułam nad filmam pracavała biełaruska-polskaja kamanda ź dziesiaci čałaviek. Finansava prajekt padtrymaŭ telekanał, jaki pryznany ŭ Biełarusi ekstremisckim. Kali jaho zmohuć ubačyć biełaruskija hledačy, pakul nieviadoma.
U anonsie premjery Andrej Kuciła nazvaŭ svaju pracu «filmam-nadziejaj». Jamu jaje dajuć mienavita biełarusy, asobnyja inicyjatyvy i siemji. Prosty narod, jaki praciahvaje rabić svaju spravu, niahledziačy ni na što.
«U mianie, u adroźnieńnie ad mnohich, nie było viery ŭ chutkuju pieramohu. I realnaść pieravažyła maje čakańni: u nas zdaryłasia sapraŭdnaje śviata abudžeńnia i jadnańnia, źjaŭleńnia novych haryzantalnych suviaziaŭ. I jak by ich ni razburali, u nas heta ŭžo nie adabrać. Tak, pakul nie pieramoha: ludzi siadziać u turmach, jość zabityja, my panieśli straty. Tak, ciapier ciomnyja časy. Ale dla ŭłady, dla ciomnaha boku, jany taksama zmročnyja. Dzie pierśpiektyva i nadzieja z taho boku? Jaje niama. A ŭ nas jana jość, chaj nie na zaŭtra, a na paślazaŭtra. Tamu što nacyjanalny ŭzdym užo ŭpisany ŭ našu historyju».
Pieršaja vice-mer Minska Nadzieja Łazarevič prajšła praz zatrymańnie, muž zastaŭsia ŭ SIZA11
Kamientary