«Miascovyja jašče nie da kanca razumiejuć, chto takija ajcišniki». Biełarus raspavioŭ pra rełakiejt u Čarnahoryju
Paśla pačatku vajny va Ukrainie biełaruskija IT-kampanii masava rełakujucca ź Biełarusi ŭ inšyja krainy. Čaściej za ŭsio vybirajuć Polšču abo Litvu, adnak chapaje i kudy bolš ekskluziŭnych kirunkaŭ. Staličny ajcišnik raspavioŭ «Našaj Nivie», jak viasnoj hetaha hoda razam ź siamjoj pierabraŭsia ŭ Čarnahoryju.
«Tut adnyja z samych nizkich padatkaŭ u Jeŭropie»
Da traŭnia hetaha hoda minčuk Alaksiej (imia źmienienaje pa prośbie hieroja) nikoli nie byvaŭ u Čarnahoryi, ale dla rełakiejtu IT-śpiecyjalist z 8-hadovym stažam abraŭ mienavita hetuju krainu.
Paśla pačatku vajny va Ukrainie Biełaruś stała zanadta taksičnaj dla mnohich zakazčykaŭ, i tyja bolš nie chacieli supracoŭničać ź biełaruskimi kampanijami.
«Bolšaść prajektaŭ zharnułasia, skłałasia situacyja, kali treba było vybirać: zastavacca ŭ Biełarusi, kab, dapracavaŭšy pa starych prajektach, stanavicca biespracoŭnym albo šukać pracu ŭ rasijskich kampanijach. Kali ž było žadańnie zastavacca pracavać na raniejšym miescy, to treba było źjazdžać ź Biełarusi.
U Čarnahoryi jość šerah pieravah pierad inšymi krainami, jakija ŭžo znachodziacca ŭ ES. Biełarusy mohuć trapić siudy bieź vizy, tut značna chutčej, čym u inšych krainach, afarmlajuć dakumienty, dy i padatki tut adny z samych nizkich u Jeŭropie. Z anałaham našaha sacfonda vychodzić usiaho 28%, a nie kala 40%».
Pakolki pramych rejsaŭ ź Minska ŭ Padhorycu abo Civat ciapier niama, šlach na Bałkanski paŭvostraŭ byŭ doŭhim i darahim. U traŭni pieralot praz Stambuł abyšoŭsia siamji minčuka ŭ 1500 dalaraŭ.
Alaksiej kaža, što mnohija kalehi vybirajuć Padhorycu jak stalicu i samy bujny horad u krainie, ale jon vyrašyŭ pažyć na ŭźbiarežžy — u Budvie.
Minčuk šukaŭ kvateru jašče ŭ samym pačatku siezona, i heta było nie vielmi prosta.
«Na pošuk kvatery syšło kala dvuch tydniaŭ. Pačatkova chacieŭ pasialicca ŭ Cherceh-Novi, ale pakolki heta ŭžo byŭ pačatak siezona, to znajści hodnaje žyllo pa adekvatnym košcie nie atrymałasia. Za «kłapoŭniki» ź juhasłaŭskim radyjo na kuchni prasili pa 1000 jeŭra za miesiac, ź pieradapłataj ledź nie na paŭhoda napierad.
Tamu daviałosia ŭładkavacca ŭ Budvie, zasialilisia ŭ jeŭradvušku za 700 jeŭra ŭ miesiac».
Kamunałka ŭ Čarnahoryi pa jeŭrapiejskich mierkach małaja, za miesiac razam ź internetam daviadziecca płacić kala 50-60 jeŭra. U zimovy pieryjad traty na heta mohuć uzraści da 100 jeŭra. Centralnaha aciapleńnia ŭ Čarnahoryi niama, tamu ŭ chałodnyja miesiacy ludzi čaściej za ŭsio hrejuć kvatery z dapamohaj kandycyjanieraŭ. Alaksiej spadziajecca, što pa zakančeńni siezona ceny na kvatery mocna źmieniacca i za arendu svaich apartamientaŭ jon budzie płacić 250-300 jeŭra.
«Čarnahorcy razumiejuć situacyju, spačuvajuć, ale ŭsio adno pavyšajuć staŭki. Tym nie mienš, jany jašče nie paśpieli pryzvyčaicca da taho, što da ich ciapier jedzie šmat ludziej, jakija źbirajucca tut žyć nie tolki ŭletku, ale i pa zaviaršeńni siezona. Što tyčycca ajcišnikaŭ, to miascovyja pa ŭsioj bačnaści pakul jašče nie zrazumieli, što my robim, čamu pracujem z chaty, amal nikudy nie vychodzim i pry hetym hodna zarablajem. My dla ich pakul novaja i nie zusim zrazumiełaja źjava», — miarkuje Alaksiej.
«U hetaj krainie zaŭždy dobra staviłasia da rasijan»
Pa słovach surazmoŭcy, kala dziesiatka biełaruskich IT-kampanij užo majuć svaje ofisy ŭ Čarnahoryi. A ŭ samych papularnych biełaruskich telehram-čatach, pryśviečanych žyćciu ŭ Čarnahoryi, naličvaje bolš za 1000 udzielnikaŭ.
«Tym nie mienš, biełarusy — heta kropla ŭ mory. Kali pahladzieć pa ruskamoŭnych čatach i supołkach, to tam u asnoŭnym buduć rasijanie.
U hetaj krainie zaŭždy dobra staviłasia da rasijan, tamu navat zaraz ich tut dobra ŭsprymajuć. A kali kazać pra sierbskuju častku nasielnictva, to jany ŭ bolšaści svajoj uvohule simpatyzujuć Maskvie pa ŭsich nakirunkach, u toj čas jak sami čarnahorcy chutčej padtrymlivajuć liniju NATA. Uvohule, da ruskamoŭnych tut staviacca vielmi dobra, bolš za toje, da niadaŭniaha času jany asabliva nie padzialali nas jak narod. Dla ich biełarusy, ruskija i ŭkraincy heta ŭsio byli ruskija».
Pa nazirańniach mužčyny, chapaje ŭ Čarnahoryi i ŭkrancaŭ, jakija pryjechali tudy nie tolki na niejki čas, ale i nabyvajuć tam sabie nieruchomaść. Niahledziačy na heta, kanfliktaŭ na nacyjanalnaj hlebie Alaksiej asabista nie zaŭvažaŭ.
«Tut treba razumieć, što praktyčna ŭsie ruskija, jakija siońnia źjazdžajuć z Rasii, — heta ŭ bolšaści svajoj mienavita tyja ludzi, jakija nie padtrymlivajuć vajnu i ŭsie dziejańni Rasii ŭ hetym kirunku. U kamunikacyi z ukraincami ŭ nas taksama niama nijakich prablem. Z ruskamoŭnymi razmaŭlaješ pa-rusku i ŭsio dobra, a kali čałaviek havoryć pa-ŭkrainsku, to ja adrazu pierachodžu na biełaruskuju movu, i tady jany ŭvohule raspłyvajucca va ŭśmiešcy.
Ź niehatyŭnaha — niekalki raz davodziłasia čuć, što niekamu paškodzili aŭtamabil na ruskich numarach, ale heta chutčej vyklučeńnie».
Što tyčycca lehalizacyi, to jana ŭ Čarnahoryi robicca davoli prosta i chutka, a pakul rychtujucca dakumienty, dastatkova raz na 30 dzion vyjazdžać z krainy, kab «abnulicca» i znoŭ mieć mahčymaść nachodzicca 30 dzion biez atrymańnia vizy.
Ź lehalizacyjaj Alaksieju dapamahaje pracadaŭca, atrymlivać vid na žycharstva jon budzie na padstavie pracoŭnaj damovy. Tym, u kaho takoj mahčymaści niama, daviadziecca źviartacca da pasiarednikaŭ, jakija dapamahajuć lehalizavacca ŭ krainie, čaściej za ŭsio šlacham adkryćcia firmy. Pa słovach mužčyny, firm, jakija dapamahajuć lehalizavacca, chapaje.
Ale jość i svaje niuansy.
«Pa zakonie jany musiać zrabić VNŽ za 2 miesiacy, ale pa fakcie hety praces moža ciahnucca daŭžej. Naprykład, u mianie ŭžo minuli dva miesiacy, ale ja tak i nie atrymaŭ dakumienty. Ja baču ŭ hetym dźvie prablemy: pa-pieršaje, sami čarnahorcy pracujuć vielmi pavolna, a pa-druhoje, heta vialikaja zaležnaść ad kankretnaj asoby. My bačym, što ŭ roznych haradach mohuć pa-roznamu interpretavać zakony i vystaŭlać svaje patrabavańni. Tam na miescach kožny sam sabie haspadar».
Jak tam z nadvorjem?
Alaksieju padabajecca haračy klimat Čarnahoryi. Dniom u lipieni tam kala 32-35 hradusaŭ ciapła, ale byvaje, što dachodzić da plus 40. Tempieratura vady ŭ mory kala 25 hradusaŭ.
«Mnie padabajecca miascovy klimat, a jašče vielmi kaštoŭna, što tut jeść niejki spakoj, jakoha ŭ Biełarusi niama ŭžo dva hady. Ale ŭsio adno, jak i ŭ luboj inšaj krainie, tut jość svaje plusy i minusy.
Tut davoli słaba raźvity servis, naprykład, taksi treba vyklikać praz Viber, a žyllo šukać praz Facebook, a jašče tut davoli pavolny internet.
Aproč hetaha, treba razumieć, što Čarnahoryja — maleńkaja kraina, tamu tut składana chutka nabyć niekatoryja rečy, naprykład, kampjutarny stoł treba zamaŭlać ź Sierbii. Nie prosta z aŭtaservisami i aŭtazapčastkami, ich časam taksama treba čakać, pakul pryviazuć z toj ža Sierbii».
Što tyčycca cenaŭ na pradukty, to, pa nazirańniach Alaksieja, jany prykładna takija samyja, jak u Minsku.
«Ceny ŭ kafe i restaranach z nadychodam siezonu padrastajuć, tamu ŭletku tut krychu daražej, čym u Minsku. Z praduktami ŭ kramach situacyja padobnaja, u niekurortnych haradach ceny krychu mienšyja. Ale asartymient troški roźnicca, tut jość peŭnyja składanaści z pošukam čornaj harbaty i kavy».
«Mnohija razhladajuć Čarnahoryju jak časovy varyjant»
Što da plusaŭ, jakija adznačaje mužčyna, to tut majucca pryvatnyja ruskamoŭnyja sadki i škoły. Navučańnie ŭ ruskamoŭnaj škole kaštuje ad 500 jeŭra ŭ miesiac, u sadku — ad 300. Jość i anhłamoŭnaje navučańnie, ale jano jašče daražejšaje — kala 1000-1500 jeŭra.
Pa nazirańniach surazmoŭcy, mnohija biełarusy razhladajuć Čarnahoryju chutčej jak časovy varyjant dla rełakiejtu.
«Niechta dahetul spadziajecca, što možna budzie chutka viarnucca žyć i pracavać u Biełarusi, inšyja rychtujucca da pierajezdu ŭ inšyja jeŭrapiejskija krainy, a častcy ŭsio padabajecca tut, tamu jany zastajucca».
«Padlik hałasoŭ jak sataniscki rytuał». Były člen kamisii raskazaŭ, jak u Biełarusi falsifikujuć vybary10
Kamientary