Jak padrychtavacca da pierachodu miažy? Raspytali ŭ tych, chto jaje niadaŭna prachodziŭ
Z pačatku maja na miažy ŭzmacniŭsia nadhlad — ciapier ludziej praviarajuć navat na miažy z Rasijaj. Raskazvajem, što mohuć pahladzieć abo pra što spytać, jak abaranić siabie i prajści kantrol ź mienšym stresam.
Nadhlad rečaŭ
Viadoma, što pry ŭjeździe ŭ Biełaruś usie rečy «praśviečvajuć», a mohuć zrabić heta i na vyjeździe. Tamu nie varta sprabavać pravieźci niešta, što moža vyklikać pytańni abo što zabaroniena ŭvozić ci vyvozić, bo heta moža spravakavać pavyšanuju cikavaść da vas pamiežnikaŭ.
Nadhlad smartfona. Što cikavić siłavikoŭ?
Pačaścilisia i nadhlady smartfonaŭ, asabliva na miažy ź ES pry ŭjeździe ŭ Biełaruś. Zhodna z apošnimi navinami, voś što moža cikavić siłavikoŭ na ŭjeździe abo vyjeździe ź Biełarusi:
- Telegram. Pryčym usio ŭ im — kanały, čaty, kantakty, spampavanyja fota i videa, pierasłanyja spasyłki.
- Inšyja miesiendžary — da prykładu, fejsbuk-miesiendžar i vajbier.
- Youtube — padpiski, łajki, kamientary, prahledžanyja i schavanyja videa.
- Halereja fota, u tym liku huhł-fota i iCloud.
- Sacyjalnyja sietki. Siłavikoŭ mohuć zacikavić padpiski, paviedamleńni, łajki i kamientary.
Jak abaranicca? Heta zojmie ad hadziny da dźviuch
Moža padavacca, što heta niavažna, maŭlaŭ, «zachočuć zatrymać — znojduć za što». Heta słušna, ale ŭsio ž značnuju častku ludziej śpiecsłužby adšukali vypadkova. Pra bolšaść rečaŭ my ŭžo pisali admysłovyja hajdy, tamu damo spasyłki na ich.
- Spačatku varta pačyścić vaš telehram i inšyja miesiendžary. Jašče lepš — pračytajcie artykuł pra toje, jak šukajuć ludziej u telehramie ŭvohule. A taksama pra toje, jak vyčyścić «pratesnyja» telehram-boty z vašaha akaŭnta.
- Paśla vyčyścicie vaš Instagram. Potym prahladzicie «Adnakłaśniki», «Ukantakcie» i Facebook. Asobna źviarnicie ŭvahu na vašy łajki. A voś instrukcyja dla tych, chto achviaravaŭ praz Facebook — jak vydalić akaŭnt u Facebook pravilna.
- Paśla hetaha vyčyścicie vaš YouTube i huhł-akaŭnt.
- Varta taksama prahladzieć halereju i pačyścić fota, a paśla — Google Photos i iCloud (asobnaha hajda pra jaho ŭ nas niama, ale šmat napisana ŭ artykule pra ačystku fota).
Taksama nam pastupili paviedamleńni pra toje, što časam praviarajuć układki «Miedyja» i «Spampoŭki» ŭ Telegram, jakija možna znajści praz pošuk. Raskazvajem, jak ich vyčyścić na prykładzie Android-telefona (ale niekalki skrynšotaŭ jość i dla iPhone).
- Spačatku ŭvajdzicie ŭ Telegram. Naciśnicie na značok łupy ŭ vierchnim mieniu abo ŭ poli dla pošuku na iPhone.
- Dalej adkryjecca pošuk i punkty ŭ im. Pierajdzicie spačatku ŭ punkt «Spampoŭki».
- Na Android naciśnicie «Nałady», na iPhone — «Ačyścić». Paśla adkryjecca akno paćviardžeńnia.
- Naciśnicie «Ačyścić śpis spampovak». Śpis ačyścicca, ale ŭ im zastanucca tyja fajły, jakija vy spampavali nie da kanca. Ich treba vydzielić pa adnym doŭhim naciskańniem.
- Paśla hetaha naciśnicie značok śmietnicy, i jany vydalacca. Dalej pierajdzicie na ŭkładku mieniu «Miedyja». Prahladzicie fota tam i kali bačycie niešta padazronaje, to vydzielicie fajł doŭhim naciskańniem.
- Paśla hetaha naciśnicie simvał «vočka» i pierajdzicie ŭ kanał, ź jakoha hetyja miedyja pachodziać. Naciśnicie na try kropki ŭ pravym vierchnim kucie ekrana.
- Adkryjecca mieniu. Naciśnicie «Vyjści z kanała». Vypadzie akno paćviardžeńnia.
- Naciśnicie «Vyjści z kanała». Viarniciesia ŭ pošuk i punkt mieniu «Miedyja» i pierahladzicie fota chacia b za adzin dzień, kab vydalić usio lišniaje (fota z kanałaŭ, ź jakich vy ŭžo vyjšli, zastanucca da taho, jak vy vykanajecie instrukcyju całkam — heta narmalna). Paśla hetaha pierajdzicie ŭ punkt mieniu «Čaty».
- Tut zachoŭvajucca apošnija rečy, jakija vy šukali. Ale siarod ich mohuć być i niebiaśpiečnyja. Naciśnicie «Ačyścić usio». Adkryjecca akno paćviardžeńnia.
- Znoŭku naciśnicie «Ačyścić usio». Ciapier historyja pošuku vydalena. Ale i «Miedyja», i spampavanyja fajły ŭsio jašče na vašym telefonie. Varta ich vydalić. Dla hetaha naciśnicie na try ryski ŭ levym vierchnim kucie ekrana.
- Adkryjecca mieniu. Naciśnicie «Nałady».
- Naciśnicie «Danyja i schovišča».
- Abiarycie punkt «Vykarystańnie schovišča».
- Tut naciśnicie «Ačyścić keš». Adkryjecca akno paćviardžeńnia.
- Naciśnicie «Ačyścić keš». Paśla hetaha naciśnicie na try kropki ŭ pravym vierchnim kucie ekrana.
- Adkryjecca mieniu, jakoje dazvalaje ačyścić łakalnuju bazu danych. Heta važna, bo ŭ joj utrymlivajecca šmat źviestak, u tym liku vydalenyja paviedamleńni i zapyty. Naciśnicie na jaho, i adkryjecca akno paćviardžeńnia.
- Ciapier naciśnicie «Ačyścić» i pačakajcie — ačystka bazy danych moža zaniać niekalki chvilin.
Paśla hetaha fota z układki «Miedyja» z kanałaŭ i čataŭ, ź jakich vy vyjšli/adpisalisia nie buduć bačnyja, a spampavanyja miedyjafajły vydalacca kančatkova.
Lepš mieć dva akaŭnty i zahadzia pieradać «pratesny» kamu-niebudź na zachavańnie pierad pajezdkaj.
Taksama, mahčyma, zapampavać sabie «partyzanski telehram». Paśla varta stvaryć na im iłžyvy kod-parol (instrukcyja «Kibierpartyzanaŭ»), jaki b chavaŭ i vydalaŭ usio, što vam treba.
Kali vy abrali «partyzanski telehram», to varta źmianić ikonku prahramy na standartnuju (jak heta zrabić, napisana tut), kab u siłavikoŭ nie ŭźnikła pytańniaŭ pry nadhladzie smartfona, a taksama adklučyć «Zachavanyja kanały» (bo heta niestandartnaja funkcyja), ale dla hetaha treba spačatku stvaryć kod-parol, pierajści ŭ «Partyzanskija nałady» i adklučyć hetuju funkcyju, paćvierdziŭšy ačystku «Zachavanych kanałaŭ».
Apytańnie i vyklik «na hutarku»
Šmat ludziej pačali apytvać, asabliva paśla viartańnia. Cikavić moža ŭsio što zaŭhodna — što vy vieziacie, jak atrymali vizu, jakim čynam atrymali pracu ci dzie vučyciesia. Ludziej, jakich varta apytać, vybirajuć siłaviki. Dla razmovy čałavieka advodziać u admysłovy pakojčyk, a hutarka moža zaniać bolš za hadzinu. Tam ža praviarajuć smartfon.
Padčas hutarak mahčymyja pravakacyi. Da prykładu, siłavik zajaŭlaje, što «ŭsio viedaje pra toje, što vy achviaravali pałku Kalinoŭskaha», abo «viedaje, što vy ŭdzielničali ŭ pratestach». Heta raźličana na toje, što vy spužajeciesia i pryznajeciesia (da prykładu, skažacie niešta kštałtu «vy što, jakim kalinoŭcam, moža tolki niekali ŭ «Bajsoł», što stvoryć vam bieźlič prablem). Paviercie, kali ŭ śpiecsłužbaŭ jość pra vas dakładnyja źviestki, to pytacca nichto nie budzie.
Pytajucca i pra palityčnuju pazicyju: za kaho hałasavali, ci čytajecie «ekstremisckija» resursy, jak vy staviciesia da vajny. Budźcie hatovyja adkazać na hetyja pytańni.
Viadoma taksama, što vyklikaje šmat pytańniaŭ fakt vučoby ŭ EHU (vy možacie skazać, što vučyciesia ŭ inšym litoŭskim univiersitecie, ale tady nie biarycie z saboj studencki bilet, abo što prosta pracujecie ŭ Litvie). Taksama nie varta kazać, kali vydača vizy była źviazanaja ź niejkaj vašaj palityčnaj aktyŭnaściu.
Našy surazmoŭcy adznačyli, što nie maje sensu razmaŭlać dziorzka ci pytacca pra toje, u miežach jakoj pravavoj pracedury vas apytvajuć — heta tolki ŭskładnić stasunki ź siłavikami, kali vy ŭ słabaj pazicyi.
Vypadki, kali ŭjazdžać u Biełaruś niebiaśpiečna
Jość rečy, ad jakich abaranicca niemahčyma. Častka ludziej, da prykładu, patrapiła na fota z pratestaŭ abo ŭžo jość u bazach «kamientataraŭ», «źliŭščykaŭ danych» ci «achviaradaŭcaŭ» (siarod tych, chto danaciŭ u «Bajsoł» ci ŭ inšyja struktury z ułasnych kartak). Taksama asablivy nadhlad čakaje tych, kaho aryštoŭvali pa artykule 23.34 (24.3) abo inšych palityčnych i chto jość u bazie «BIESparadki».
Jak učora raskazaŭ HUBAZiK, suprać takich ludziej abjaŭlajuć płan «Kantrol miažy» i zatrymlivajuć paśla ŭjezdu ŭ Biełaruś.
Takim čynam, moža być niebiaśpiečna viartacca ŭ Biełaruś, kali vy:
- Udzielničali ŭ pratestach u 2020 hodzie i nie prymali mier dla taho, kab uskładnić vašu identyfikacyju (adsutnaść publikacyj u sacyjalnych sietkach i najaŭnaść maski, lepš z akularami, na samich pratestach), abo zatrymlivalisia na ich, abo zatrymlivalisia ludzi, u jakich mahli znajści źviestki pra vas. Za heta vam pahražaje da troch hadoŭ turmy (abo da piatnaccaci hadoŭ, kali vašy dziejańni kvalifikujuć jak udzieł u «masavych biesparadkach»).
- Pisali kamientary ŭ sacyjalnych sietkach abo telehramie datyčna hvałtu ci złačynstvaŭ siłavikoŭ i inšych funkcyjanieraŭ režymu, vychadu na pratesty, arhanizacyi zabastovak ci inšych rečaŭ takoha kštałtu i pry hetym admysłova nie prymali surjoznyja miery biaśpieki, i jość padstavy mierkavać, što hetyja kamientary mohuć adnaznačna być identyfikavanyja jak napisanyja vami. Za heta vam moža pahražać da piatnaccaci hadoŭ niavoli.
- Achviaravali z vašaj asabistaj kartki ŭ struktury, za danaty ŭ jakija ciapier aryštoŭvajuć, — BYSOL, BY_HELP i inšyja. Za heta vam moža pahražać da šaści hadoŭ niavoli.
- Pisali ŭ bot «Čornaj knihi Biełarusi», «Niechta» (ź vieraśnia da lipienia 2021-ha) ci «Biełarusi hałaŭnoha mozha» (sa studzienia pa maj 2021-ha). Za heta vam moža pahražać da dvanaccaci hadoŭ turmy.
- Vy byli čalcom niejkaj struktury, jakaja zaśviaciłasia padčas pratestaŭ 2020-ha ci paśla ich, i śpiecsłužbam viadoma pra toje, što vy źviazanyja z hetaj strukturaj. Za heta moža pahražać da šaści hadoŭ turmy.
Taksama paviedamlałasia, što niekatorych ludziej zatrymlivali praź dzień-dva paśla prachodu miažy. Tamu moža mieć sens pažyć biez vykarystańnia sim-karty pa-za miežami vašaha doma niejki čas, kab paźbiehnuć takoha zatrymańnia. Ale harantyi heta nie daje.
Kali vy ŭsio jašče majecie pieraściarohi nakont vašaj biaśpieki, to lepš prakansultujciesia sa śpiecyjalistami, da prykładu, z pradstaŭnikami inicyjatyvy Cyberbeaver. Jany biaspłatna kansultujuć biełarusaŭ pa pytańniach ličbavaj biaśpieki.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary