Natalla Strok — sapraŭdnaja znakamitaść Biarozaŭskaha rajona. Jana nie tolki pierabrałasia z Aŭstryi ŭ Biełaruś, dzie arhanizavała svaju kazinuju fiermu, ale i adkryła centr padtrymki pradprymalnictva. Tak što kozy — tolki małaja častka maštabnych płanaŭ, piša Onliner.
Pa słovach Natalli, kazavodstva ŭ rehijonie pakul nie raźvita. Kali chto i trymaje niekalki kozačak, to małako zvyčajna zdajuć — da vytvorčaści syru ruki nie dachodziać. Pry hetym mnohija trymajuć kozačak dla siabie, tak što dakazvać karyść kazinaha małaka nieabchodnaści niama.
— Ja nazyvaju heta manufakturnaj vytvorčaściu, tamu što my nikoli nie budziem vializnym biznesam, usio zasnavana na ručnoj pracy, — tłumačyć Natalla.
Ciapier jana robić miakkija kazinyja syry — atrymlivajucca šaryki ŭ roznych pasypkach, jakija zachoŭvajucca ŭ nievialikich słoičkach z masłam. Ale meta pradprymalnicy na najbližejšy čas — vypuskać antypaści pad ułasnym brendam.
Heta mohuć być piercy, patysony, šynki, šampińjony, faršavanyja syram, roznyja rulety — asablivy vid ježy, jakim niemahčyma najeścisia, ale vielmi chočacca pałasavacca.
Padychod da prodažu adroźnivajecca ad mnohich inšych fiermieraŭ: kraftavy pradukt realizoŭvajuć nie praz kramy i kirmašy, a z dapamohaj ułasnych staronak u sacsietkach i miesiendžaraŭ. I, kaniešnie, padčas ekskursij.
Fierma raźmieščana ŭ asablivym miescy — pablizu Sporaŭskaha zakaźnika, pa jakim prachodzić unikalnaja ekaściežka. Tamu mnohija ekskursijnyja hrupy zazirajuć i na fiermu. «Na kozaterapiju», — udakładniaje Natalla.
Enierhii ŭ zapasie ŭ pradprymalnicy šmat. U jaje ŭžo byŭ svoj biznes u dalokich dzievianostych, a potym na doŭhi čas jana zasiarodziłasia na pracy mamaj: u siamji čaćviora dziaciej. I jak tolki małodšy pierastaŭ patrabavać stałaj uvahi, žančyna vyrašyła viarnucca da spraŭ. Pryčym adrazu ŭ inšaj krainie.
Na radzimu paciahnuła muža Natalli, tamu para razam pačała prydumlać, čym možna zaniacca ŭ Biarozaŭskim rajonie. Nie adzin hod jany pracavali nad stvareńniem prajekta ahraekaparka, jaki abjadnoŭvaje aktyŭnych ahrapradprymalnikaŭ. Pad jaho ŭ rajvykankamie vydzielili 12 hiektaraŭ ziamli.
Kancepcyja nietypovaja: heta budzie biznes-park, u jakim možna prahulacca i bolš daviedacca ab dzikarosach. Pryčym za roznyja ŭčastki buduć adkazvać roznyja pradprymalniki. Natalla, naprykład, vyroščvaje na prodaž miatu — 16 roznych hatunkaŭ.
— Na kvietnikach možna budzie ŭbačyć pradukcyju našych kampańjonaŭ — ni ŭ jakim razie nie kankurentaŭ. U prajekcie zmohuć udzielničać tyja, chto zajmajecca ekałohijaj, zdaroŭjem i hastranomijaj. Chaciełasia b, kab heta byŭ centr pryciahnieńnia nie tolki dla turystaŭ, ale i dla biznesmienaŭ. Śpiecyjalna pad hetyja zadačy na terytoryi budzie ahrastudenckaja vioska.
Dva hady tamu na terytoryi arhanizavali pieršy dośledny aharod. Praličvali roznyja biznesy: bačkavańnie ahurkoŭ, marynavańnie časnyku, pryhatavańnie roznych praduktaŭ z harbuza. Vyvučeńnie na praktycy roznych biznes-kiejsaŭ — jakraz lubimaja častka pracy Natalli. Što možna atrymać z adnoj siemiečki, jakija pradukty vyrabić, jak pafasavać, dzie pradać…
Da spravy pradprymalnica zaŭsiody padychodzić hruntoŭna. U jaje ŭ haspadarcy niamała abstalavańnia dla pierapracoŭki: sušyłka, siropavaračny kacioł i navat bijareaktar dla vytvorčaści ŭhnajeńniaŭ.
A ŭ rajonie aktyŭna ŭzialisia za turyzm — raspracavali vialiki prajekt raźvićcia terytoryi ŭzdoŭž rečki Jasielda. Natalla prapanavała ŭnieści svoj uniosak: zavieści koz i zrabić žyvy kutok, kab zajmacca sacyjalnym i pramysłovym turyzmam.
Dvanaccać pieršych kozačak źjavilisia ŭ haspadarcy ŭ krasaviku 2021-ha. Ciapier na fiermie žyvie bolš za 100 darosłych koz šaści roznych parod. U kožnaj svaja śpiecyfika: chtości daje vielmi šmat małaka, a chtości — małako, idealna prydatnaje dla padrychtoŭki syru.
Pieršyja dva hady žyćcia kozačka tolki tracić resursy — na jaje ŭtrymańnie sychodzić 1 rubiel na dzień. Ale jak tolki jana pačynaje davać małako, jakoje možna vykarystoŭvać, navat pavodle minimalnych padlikaŭ vychodzić 300% prybytku.
— Dy inšych takich vyhadnych biznesaŭ praktyčna niama!
Ale heta kali pracavać samim. Pakul Natalla ŭpraŭlajecca z usim udvaich sa svaim synam Alaksandram i ŭsiaho adnym pracaŭnikom. Kab dapamahčy maci, małady čałaviek pierajechaŭ z Aŭstryi, dzie pakinuŭ pracu inžyniera, u biełaruskuju viosku.
— Ja nie viaskovaja žycharka, tamu nie razumieła hetaj adkaznaści i śloz chvalavańnia za kozačak. Ale ja ŭžo ŭviazałasia ŭ bojku, adychodzić było pozna, — raspaviadaje Natalla. — Ja praciahvaju šmat čamu vučycca: i pa knihach, i ŭ miascovych. Kuču hrošaj marnuju na mazi i leki, a jany rajać najpraściejšy narodny mietad – i heta pracuje.
Ciapier Natalla znaje nie tolki kožnuju sa 100 kozačak pa imieni, ale i ŭsie asablivaści ich charaktaru. Jak i Saša.
A dziasiatak hadoŭ tamu raźviadzieńnie koz zdavałasia joj poŭnym varjactvam. Pa hetym šlachu pajšła jaje blizkaja siabroŭka: pradała kvateru ŭ Miensku i źjechała ŭ hłuchuju viosku. Sama Natalla takoha rašeńnia nie ŭchvalała, pakul nie trapiła da jaje ŭ hości i nie prasiadzieła, zamioršy, try hadziny z maleńkim kaźlaniatkam na rukach.
— Tady ja i zrazumieła, što heta adna z formaŭ maciarynstva. Uva mnie ŭskałychnulisia tyja ž samyja hłybinnyja pačućci, jakija byli z małymi, z maimi dzietkami, razumiejecie? Ja prychodžu siudy i atrymlivaju stolki kachańnia ad svaich kozačak! Jany mianie zaŭsiody abcałujuć i raskažuć, jak im žyviecca. I jany žyvyja, jany sapraŭdnyja… Dobra, što viek u ich nie karotki.
U dobrych umovach kozy žyvuć kala 15 hadoŭ.
Niadziŭna, što kaziny syr vypuskajecca pad kranalnaj nazvaj «Dary matuli». Ale ŭžo zadumana raźvićcio brenda — «Dary natury». Heta liniejka arhaničnych čajoŭ z ułasnaručna vyraščanych ziołak — u pakul jašče novym dla Biełarusi dyzajnie.
Płan na najbližejšy čas — vykupić budynak, dzie znachodzicca ahrakulturny centr, i naładzić prafiesijnuju vytvorčaść antypaści. Jak tolki na vytvorčaści źjavicca technołah, ad syravarstva Natalla hatova adyści. Jaje ambicyi, jak užo stała zrazumieła, kudy šyrejšyja — kiravać usim biznes-pracesam.
Ciapier čytajuć
Jaŭhien Dudkin patłumačyŭ, čamu staŭ sakretnym ahientam KDB19
Kamientary