Na płatformie Netflix vyjšaŭ 8-sieryjny mini-sieryjał «Padzieńnie domu Ašeraŭ» pa matyvach tvoraŭ Edhara Ałana Po, amierykanskaha majstra «žudasnych» i mistyčnych apaviadańniaŭ.
Nazva sieryjała ŭziataja ad adnajmiennaha apaviadańnia The Fall of the House of Usher 1839 hoda, ale tolki zaviazka i kancoŭka sieryjała, a taksama imiony i rodnasnyja suviazi starejšych Ašeraŭ pierahukvajucca ź im. «Padzieńnie domu Ašeraŭ» — heta sapraŭdnaja skarbonka adsyłak da tvorčaści i žyćcia Edhara Po. Dzieści stvaralniki źviartajucca tolki da znajomych imionaŭ, dzieści pieranosiać siužetnyja linii, dzieści ŭplatajuć całkam vierš piśmieńnika, a dzieści stvarajuć na hetaj hlebie štości całkam novaje.
Niahledziačy na šmatlikaść i razroźnienaść krynic, stužka vyhladaje nadziejna splecienym adzinym pałatnom, a nie łapikavaj koŭdraj, jak časta byvaje ŭ vypadku takich tvorčych kampilacyj.
Historyja siamji Ašeraŭ raspačynajecca sa śmierci maci Roderyka i Medyłajn, jakaja, adnak, vyryvajecca z taho śvietu, sa svajoj mahiły, kab skončyć važnuju spravu — adpomścić svajmu paluboŭniku i baćku jaje dziaciej, svajmu žorstkamu načalniku. Jana paśpiavaje zadušyć jaho na parozie ŭłasnaha doma, pierš čym znoŭ viarnucca ŭ zamahilny śviet.
Roderyk uźbirajecca pa karjernaj leśvicy ŭ farmaceŭtyčnaj kampanii «Fartunata farmaśjutykłz», jakoj kaliści kiravaŭ jahony bijałahičny baćka, a siastra stanovicca mocnaj, niezaležnaj žančynaj, jakaja prasoŭvaje kampjutarnyja technałohii. Razam jany chočuć źmianić hety śviet i vybudoŭvajuć svaju biznes-impieryju. My bačym ich praz šmat hadoŭ užo na piku mahutnaści i tolki pad kaniec sieryjała raskryvajecca praŭda pra toje, jak jany ŭsiaho damahlisia i čym za heta daviałosia zapłacić.
Roderyk (Brus Hrynvud) pakinuŭ dvaich dziaciej ad šlubu, a taksama jašče čatyroch pazašlubnych. Fanaberystaja Medyłajn (Mery Mak-Donieł), jakaja nie maje ŭłasnaj siamji, pryśviaciła siabie ŭmacavańniu mahutnaści biznesu i siamji brata. Pamiatajučy staŭleńnie svajho baćki da ich ź siastroj i maci ŭ składany čas, Roderyk nie admaŭlaje ŭ svaim bahaćci i ŭładzie nivodnamu sa svaich bajstrukoŭ. Ale jahonyja dzieci — heta litaralna «hniłoje nasieńnie», da krajnaści razbeščanyja hrašyma, uładaj, narkotykami, seksam i biespakaranaściu siamji Ašeraŭ, jakaja, zdajecca, šmat u čym hruntujecca na hienijalnaści siamiejnaha advakata Artura Pima (Mark Chemił).
Siamju šmat hadoŭ pieraśleduje supracoŭnik fiederalnaj prakuratury Ahiust Dziupen (Karł Łambi), jaki choča dakazać, što farmaceŭtyčnaja impieryja Ašeraŭ pabudavana na zaležnaści pacyjentaŭ ad ichnich tabletak pad nazvaj lihadyn, jakija zajaŭlalisia jak biasškodnyja bolepatolnyja, ale zahubili sotni tysiač, a moža, i miljony žyćciaŭ va ŭsim śviecie. Dziupen na sudzie zakidaje, što śviedkam z boku abvinavačvańnia hatovy vystupić adzin z Ašeraŭ, ale, bajučysia pomsty z boku siamji, jon nie moža nazvać imia infarmanta.
Siamiejnaje zastolle, terminova sklikanaje, kab abvieścić košt za hałavu infarmatara, vykryvaje fakt, što siamja Ašeraŭ zastajecca adzinaj tolki praz toje, što ŭsie dzieci Roderyka bajacca być vykraślenymi z tastamienta baćki. «Ščaślivaha palavańnia!» — abviaščaje starejšy Ašer, ale palavać u sieryjale buduć zusim nie jahonyja dzieci, a na ich.
Ad nas ź pieršych chvilin nie chavajuć, što Roderyk pachavaje ŭsich svaich šaściarych dziaciej. Hałava siamji bačyć źniaviečanyja pryvidy svaich dziaciej na adnym z pachavańniaŭ. Urešcie Roderyk vyrašaje raspavieści svajmu daŭniamu vorahu Dziupenu ŭsiu praŭdu pra svaju siamju, vybirajučy dla hetaha zakinuty dom svajoj maci, adkul usio i pačałosia.
Dzieci hinuć pa čarzie, amal kožny dzień, pačynajučy z najmaładziejšaha Pery (Praśpiera) Ašera. Hety piersanaž i historyja hibieli śpisanyja z apaviadańnia Po «Maska Čyrvonaj śmierci», dzie raskazvajecca, jak prync Praśpiera zładziŭ bal-maskarad, na jaki zajaviŭsia nieznajomiec u mascy pamierłaha ad «čyrvonaj śmierci», u sprobie pieraškodzić jakomu hinie i prync, i ŭsie hości.
Dzieci Ašeraŭ i ichnaje žyćcio nahadvajuć alehoryi na «śmiarotnyja hrachi», ale chutčej sučasnyja, čym chryścijanskija: pažadnaść, kantrol, słavalubstva, «dasiahalnictva», praha da ŭłady, narkazaležnaść dy inšyja. Kožny z hetych piersanažaŭ pazyčany z roznych adpaviednych tvoraŭ Po: Kamiła Ł'Espane (Kiejt Sihieł), jakaja adkazvaje za infabiaśpieku siamji i źbiraje na ŭsich kampramat, z apaviadańnia «Zabojstva na vulicy Morh», Napaleon «Lea» (Rachuł Koli), narkaman, jaki raspracoŭvaje hulni, z apaviadańnia «Akulary», Viktaryna Łafurkad (T'Nija Miler), jakaja pravodzić sumnieŭnyja ekśpierymienty na małpach, kab pravieści vyprabavańnie svajho sardečnaha prystasavańnia, z «Zaŭčasnaha pachavańnia», Tamierłan Ašer (Samanta Słojan), jakaja choča zapuścić z mužam svoj fitnes-brend, ź vierša pra manholskaha zavajoŭnika «Tamierłan», starejšy Frederyk Ašer (Hienry Tomas), spadčyńnik baćki, jaki nie zajmajecca ničym, z apaviadańnia «Mietcenhierštajn», byłaja žonka Roderyka Anabel Li (Kiejci Parkier) i niaviestka Mareła (Krystał Balint) — taksama z adnajmiennych tvoraŭ.
Kali ŭ pačatku sieryjała ahidu vyklikajuć ciažkija pakuty siamiejnikaŭ Ašeraŭ, jakija hinuć adzin za adnym, to ŭžo ŭ siaredzinie sieryjała ahidu vyklikajuć sami siamiejniki, dy takuju, što ty pačynaješ spačuvać toj sile, što vykaraniaje pad korań hety rod. Hetaja djabalskaja, niaŭłoŭnaja i niepachisnaja siła, jakaja žorstka hulaje na nizkich čałaviečych pačućciach, prajaŭlaje bolš čałaviečnaha, čym bolšaść Ašeraŭ.
Litaralnaja kožnaja detal sieryjała: nazva sieryi, imia, situacyja ci navat numar doma — adsyłajuć da žyćcia i tvorčaści Edhara Ałana Po. Jość tut, viadoma, i nieadjemny simvał amierykanskaha aŭtara — krumkač. Jon źjaŭlajecca ŭ filmie jak ptuška, jon źjaŭlajecca jak zakadravaje čytańnie znakamitaha vierša «Krumkač», na jaki taksama adsyłaje imia ŭnučki Linor (Kajli Karan), jon ža anahramaj uplecieny ŭ imia zahadkavaj hieraini Vierny (Verna — Raven).
Vierna źjaŭlajecca ŭ žyćci kožnaha z Ašeraŭ u roznych ipastasiach, pradrakajučy nieminučuju pahibiel, i tolki Roderyk i Miedełajn napraŭdu viedajuć, chto jana takaja i čaho choča. Hetaja rola — sapraŭdny pośpiech aktrysy Karły Hudžyna, jakaja źjaŭlałasia va ŭsich apošnich stužkach režysiora. Jaje pieraŭvasableńni nastolki prafiesijnyja, što časam nie zaŭvažaješ, što novy piersanaž, jaki źjaŭlajecca ŭ kadry, — heta ŭsio jašče jana. Pryhožy tvar, hłyboki pozirk vačej i šyrokaja ŭśmieška žančyny z adnaho boku pryvablivajuć, a ź inšaha — majuć niešta nieziamnoje, infiernalnaje, što adpužvaje bieź jakich-niebudź dadatkovych śpiecefiektaŭ.
Sajuz majstra kinažachaŭ Majka Fłenahana, viadomaha pa takich filmach, jak «Okułus», «Pryvid doma na ŭzhorku», i majstra litaraturnych žachaŭ Edhara Po možna nazvać całkam udałym. Mini-sieryjał, jaki pahružaje nas u ciomnyja hłybini elity, ich biezduchoŭnaść i razbeščanaść, žadańnie žyć i bahacieć viečna, źjaŭlajecca pavučalnaj prypavieściu pra toje, što bahaćcie i ŭłada jašče nikomu nie prynosili ščaścia. Niešmatlikija stanoŭčyja hieroi siarod siamiejstva Ašeraŭ prachodziać praz bol, pakuty i samaachviaravańnie, kab zrabić hety śviet lepšym. Ašery taksama spačatku imknulisia da hetaha, ale vybrali zusim nie toj šlach – iści pa hałovach inšych i nie spyniacca ni pierad čym.
Fłenahan, dla jakoha heta ŭžo treci sieryjał žachaŭ na Netflix paśla «Kłuba paŭnočnikaŭ», «Paŭnočnaj imšy» i «Pryvidaŭ majontka Błaj», umieła vytrymlivaje raŭnavahu pamiž žudasnymi śmiarciami, kryvavaściu, skrymierami i vydatnym hatyčnym i amal detektyŭnym apaviadańniem. Vašaje serca na praciahu vaśmi sieryj budzie bicca čaściej, vas budzie advaročvać ad hvałtu i piersanažaŭ, ale roŭna nastolki, kab vam zachaciełasia daviedacca hetuju historyju całkam.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Biełarusy buduć cichieńka dumać svajo. A vada kamień točyć, dyj Łukašenka fizična nie viečny». Hłyboki manałoh byłoha mytnika Alesia Jurkojcia4
Kamientary