Malcaŭ, Žadobin, Raŭkoŭ. Jak skłaŭsia los ministraŭ abarony Biełarusi
Paśla adstaŭki ministry abarony stanavilisia dypłamatami, pracavali va ŭniviersitecie i navat pierachodzili ŭ apazicyju.
Piotr Čavus
11 śniežnia 1991 hoda Viarchoŭny Saviet abraŭ Čavusa ministram pa spravach abarony Biełarusi, a paźniej staršynia ŭradu Viačasłaŭ Kiebič pryznačyŭ jaho vykanaŭcam abaviazkaŭ ministra abarony.
Pasadu jon zajmaŭ sa studzienia pa krasavik 1992 hoda.
Stvareńnie abaronnaha viedamstva było pryśpiešana paśla taho, jak Anatol Kastenka, kamandujučy Biełaruskaj vajskovaj akruhaj, padparadkavanaj Maskvie, vydaŭ zahad ab nakiravańni ź Viciebska 103-j pavietrana-desantnaj dyvizii ŭ Prydniastroŭje, dzie pačałasia pieršaja pa raspadzie Savieckaha Sajuza vajna.
Čavus zahad nazvaŭ niepravamocnym i zaklikaŭ Viarchoŭny Saviet jaho nie vykonvać. U vyniku dyvizija zastałasia ŭ Biełarusi.
Čavus byŭ prychilnikam idei pakinuć jadziernuju zbroju ŭ Biełarusi da 2000 hoda.
Takuju mahčymaść dapuskała damova z ZŠA. Vajskoviec mierkavaŭ, što takaja zbroja harantavała spakoj i pavialičvała aŭtarytet krainy.
Ale na sustrečy ŭ Minsku ź dziaržsakratarom ZŠA Džejmsam Bejkieram Čavus zajaviŭ, što Biełaruś budzie biaźjadziernaj niejtralnaj dziaržavaj.
Rašeńnie vyvieści jadziernuju zbroju ź Biełarusi było pryniata ŭ 1992 hodzie.
Čavus zaklikaŭ biełaruskich vajskoŭcaŭ z byłych savieckich respublik viartacca na radzimu.
U 1992-m vyviez ź Siaredniaj Azii 180 biełarusaŭ, jakija admovilisia tam słužyć. Na sustrečy ŭ Maskvie ź biełaruskimi hienierałami i aficerami, jakija tam vučylisia ci słužyli, na ich pytańnie, jak dalej słužyć i dzie, adkazaŭ:
«Ja biełarus i vy biełarusy, budziem słužyć svajoj radzimie».
Z maja 1992 hoda Čavus byŭ namieśnikam ministra abarony — načalnikam Minskaha harnizona. Z 1994 pa 1995 hod pracavaŭ daradcam va ŭradzie. Zatym pajšoŭ na piensiju hienierał-pałkoŭnikam.
Ciapier Piatru Čavusu 85 hadoŭ.
Pavieł Kazłoŭski
Kiravaŭ Ministerstvam abarony z 1992 pa 1994 hady.
Pry Kazłoŭskim biełaruskaje vojska stvarałasia na padmurku, jaki zastaŭsia ŭ spadčynu ad savieckaha času. Adbyłosia skaračeńnie vajskovych struktur (z 250 tysiač da 100 tysiač) i razzbrajeńnie armii.
Pry im Biełaruś stała biaźjadziernaj dziaržavaj.
Kazłoŭski adstojvaŭ pryncyp, što ŭ armii pavinny słužyć prafiesijanały niezaležna ad nacyjanalnaści. Kazaŭ, što za heta «BNF ličyŭ jaho piataj kałonaj Rasii».
Kazłoŭski zvalniaŭ sa słužby aficeraŭ, jaki dałučylisia da Biełaruskaha zhurtavańnia vajskoŭcaŭ. Jano 8 vieraśnia 1992 hoda arhanizavała pryniaćcie prysiahi na płoščy Niezaležnaści. Siarod udzielnikaŭ byli vieterany vajny Vasil Bykaŭ, Artur Volski, Anatol Hryckievič.
U abaronnym viedamstvie prysiahu vajskoŭcaŭ nazvali «destabilizujučym faktaram».
Kazłoŭski zajaŭlaŭ, što ŭ armii «asobnymi radykalna nastrojenymi palitykami apazicyi, BZV» nahniatajecca nacyjanalizm. Viarchoŭny Saviet u toj čas adkładaŭ vydańnie zahadu ab pryniaćci vajskoŭcami prysiahi. Akcyja BZV miełasia pryśpiešyć pryniaćcie takoha pravavoha aktu.
Pavieł Kazłoŭski pajšoŭ u adstaŭku razam z uradam paśla pieramohi Łukašenki na prezidenckich vybarach.
Praz dva miesiacy jaho panizili ŭ zvańni da hienierał-lejtenanta za nibyta złoŭžyvańnie słužbovym stanoviščam.
Kazłoŭski ŭstupiŭ u Abjadnanuju hramadzianskuju partyju. Padtrymlivaŭ kandydata ŭ prezidenty Uładzimira Hančaryka, jaki byŭ vyłučencam kaalicyi apazicyjnych partyj. U 2010-ym byŭ davieranaj asobaj kandydata ŭ prezidenty Andreja Sańnikava. Tady vybary skončylisia hvałtoŭnym razhonam akcyi pratestu na płoščy Niezaležnaści.
Kazłoŭski na zajavu Łukašenki, što hatovy ŭ 2010 hodzie byŭ vykarystać armiju suprać pratestoŭcaŭ, adreahavaŭ, što vojska maje vykonvać zadačy suprać źniešnich pahrozaŭ.
Pavodle jaho słoŭ, za čas kiravańnia Łukašenki siłavyja struktury ačyścili ad ludziej sa svaim mierkavańniem i zdolnych jaho baranić, a na ich miescy pryjšli biespryncypovyja słužboŭcy, «hatovyja i ŭ maci rodnuju strelnuć».
U 2014 hodzie Kazłoŭski padtrymaŭ uvarvańnie Rasii va Ukrainu.
Ličyŭ, što rasijskaje vojska baronić «hramadzian ad strašnaha hvałtu fašystaŭ».
U 2020 hodzie asudziŭ praviadzieńnie paradu na Dzień Pieramohi padčas pandemii karanavirusu.
Ciapier Paŭłu Kazłoŭskamu 82 hady.
Anatol Kastenka
Ministram abarony byŭ z 28 lipienia 1994 pa 6 červienia 1995 hoda.
Hienierał Kastenka pa-sałdacku vykonvaŭ zahady, za jakija jamu potym davodziłasia apraŭdvacca.
U 1991 hodzie, padčas žnivieńskaha putču, jon davodziŭ padnačalenym, što nadzvyčajnaje stanovišča ŭ Savieckim Sajuzie ŭviedziena dziela pieraadoleńnia hłybokaha i ŭsiebakovaha kryzisu, mižnacyjanalnaj i hramadzianskaj kanfrantacyi.
Kali ž putč pravaliŭsia, Kastenka pierakonvaŭ Viarchoŭny Saviet, što nie padtrymlivaŭ putčystaŭ, a rabiŭ usio, kab «vojska nie stała ślapoj zbrojaj u rukach avanturystaŭ» i navat prapanavaŭ stvaryć nacyjanalnuju hvardyju.
U 1995-m Łukašenka zahadaŭ Kastenku, kab jaho padnačalenyja «raźminiravali» Viarchoŭny Saviet, dzie apazicyja pratestavała suprać praviadzieńnia moŭnaha refierendumu.
Ministr paźniej apraŭdvaŭsia, što jaho viedamstva nie maje dačynieńnia da siłavoha vydaleńnia apazicyjnych deputataŭ z zały pasiadžeńniaŭ.
Tahačasny deputat Viarchoŭnaha Savieta Siarhiej Navumčyk pierakanany, što Kastenka vyharodžvaŭ Łukašenku, jaki zahadvaŭ učynić hvałt suprać deputataŭ.
Nieŭzabavie paśla refierendumu (14 maja 1995 hod) Kastenka byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku.
Pa adstaŭcy Kastenka byŭ vajennym ataše pasolstva krainach Bieniluks (Bielhija, Niderłandy, Luksiemburh), a zatym pradstaŭnikom Biełarusi ŭ NATA.
Ciapier hienierał-pałkoŭniku Kastenku 84 hady.
Leanid Malcaŭ
Dvojčy pryznačaŭsia ministram abarony.
Pieršy raz pratrymaŭsia niadoŭha z 10 kastryčnika 1995-ha pa 1 listapada 1996-ha. Druhi raz byŭ značna daŭžejšym: z 2001 pa 2009 hady.
Źniaty z pasady Malcaŭ byŭ sa skandałam. Łukašenka źvinavaciŭ jaho «va ŭčynku, jaki dyskredytuje voinskaje zvańnie aficera». Na jubilei Minskaha miedycynskaha instytuta hienierał niby vystupiŭ, jak padałosia Łukašenku, na padpitku. Na nastupny dzień hienierał byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku.
Malcaŭ nie trapiŭ u apału. U 1997-m jaho pryznačyli pieršym namieśnikam načalnika Štaba pa kaardynacyi vajskovaha supracoŭnictva SND. Pabyŭ jon i namieśnikam dziaržaŭnaha sakratara Rady biaśpieki. Zatym znoŭ staŭ ministram abarony.
Malcaŭ zajaŭlaŭ, što Biełaruś u śfiery abarony — duchoŭny pierajemnik SSSR. Nastojvaŭ, što vajskoŭcy nie pavinny leźci ŭ palityku.
Zapeŭnivaŭ, što prablem ź biełaruskaj movaj u vojsku nie było i nie budzie.
Prysiahu vajskoŭcy mohuć prymać na luboj ź dziaržaŭnych movaŭ, a kali zachočuć, to i zahady buduć atrymlivać pa-biełarusku. Realnaść ža abviarhała słovy hienierała.
Akurat u čas uznačaleńnia Malcavym ministerstva ŭ vojska pačali pryzyvać aktyvistaŭ apazicyjnych moładzievych arhanizacyjaŭ.
Siarod pieršych byŭ maładafrontaviec Źmicier Žaleźničenka i Franak Viačorka z «Moładzi BNF».
Malcava zvolnili ź ministerskaj pasady pa vysłuzie hadoŭ. U dalejšym eks-ministr abarony byŭ sakratarom Rady biaśpieki i staršynioj Pamiežnaha kamiteta. U 2012-m vykonvaŭ abaviazki kiraŭnika KDB.
U 2017 hoda Malcaŭ staŭ prarektaram pa inavacyjnaj i navukovaj pracy ŭniviersiteta MITSO. Z 2019 hoda — dyriektar instytuta dziaržaŭnaj słužby Akademii kiravańnia pry prezidencie.
Ciapier hienierał-pałkoŭniku Malcavu 74 hady.
Alaksandr Čumakoŭ
Byŭ ministram abarony z 1996 pa 2001.
Čumakoŭ z 1991 pa 1995 byŭ kiraŭnikom hrupy savieckich śpiecyjalistaŭ u Paŭnočnaj Karei, a zatym byŭ u składzie voinskaha kantynhientu «miratvorčych sił Rasijskaj Fiederacyi» ŭ Prydniastroŭi. Miratvorčaja misija rasijan pryviała da źjaŭleńnia sieparatysckaj kvazidziaržavy na terytoryi Małdovy.
U 1995-ym Čumakoŭ užo byŭ načalnikam štaba biełaruskaha vojska, a praz hod zaniaŭ ministerskuju pasadu.
Čumakoŭ byŭ zvolnieny ŭ zapas «u suviazi z dasiahnieńniem hraničnaha ŭzrostu znachodžańnia na vajennaj słužbie». U adstaŭku jaho adpravili za try miesiacy da abviaščeńnia prezidenckich vybaraŭ 2001 hoda.
Na ich apazicyja vyłučyła adzinaha kandydata — prafsajuznaha funkcyjaniera Uładzimira Hančaryka.
U 2004 hodzie Čumakoŭ sprabavaŭ prabicca ŭ deputaty Pałaty pradstaŭnikoŭ, ale marna.
Dvoje siabraŭ jaho inicyjatyŭnaj hrupy, kadravyja aficery, paskardzilisia ŭ akruhovuju kamisiju, što pad prymusam źbirali podpisy za eks-ministra abarony. Rehistracyja jaho inicyjatyŭnaj hrupy była skasavanaja, adnak CVK jaje adnaviŭ. Hienierał deputatam nie staŭ. Jaho nie zarehistravali navat kandydatam, bo byli vyjaŭlenyja niesapraŭdnyja podpisy.
Ciapier hienierał-pałkoŭnik Čumakoŭ na piensii. Jamu 82 hady.
Juryj Žadobin
Uznačalvaŭ abaronnaje viedamstva z 2009 pa 2014 hady.
U 2003 hodzie Žadobin byŭ kiraŭnikom słužby achovy Łukašenki. Hod uznačalvaŭ KDB. Byŭ kiraŭnikom Rady biaśpieki. Paśla krytyki Łukašenki — što słužboŭca, maŭlaŭ, nie spraviŭsia z pracaj u Radzie biaśpieki, — byŭ pryznačany ministram abarony.
Žadobin zajaŭlaŭ u 2010 hodzie, što ŭmacavańnie supracoŭnictva z Rasijaj i ŭzajemnaja intehracyja ŭ vajennaj śfiery — hałoŭnyja pryjarytety ŭ sistemie zabieśpiačeńnia nacyjanalnaj biaśpieki.
Ale źmiakčaŭ rytoryku tym, što dziaržavy suśvietnaj supolnaści, mižnarodnyja arhanizacyi razhladajucca patencyjnymi partniorami dla ŭzajemavyhadnaha supracoŭnictva.
U 2013 hodzie Žadobin, a taksama načalnik Hienštaba Piotr Cichanoŭski byli papiaredžanyja ab niapoŭnaj słužbovaj adpaviednaści za toje, što pravaronili «plušavy desant».
U 2014 hodzie, kali Rasija akupavała Krym i pačała vajnu na Danbasie, Pałata pradstaŭnikoŭ pryniała papraŭki ŭ zakon «Ab vajennym stanoviščy».
Žadobin pryznaŭ, što padziei va Ukrainie pryśpiešyli pryniaćcie zakona, jaki skiravany na abaronu suvierenitetu dziaržavy, terytaryjalnaj cełasnaści i kanstytucyjnaha ładu.
Mieniej čym praź piać miesiacaŭ vychadziec z Ukrainy Žadobin byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku. Farmalnaj pryčynaj nazyvałasia zvalnieńnie pa ŭzroście.
Hienierał-lejtenant Žadobin ciapier na piensii. Žyvie ŭ Minsku. Jamu 69 hadoŭ.
Andrej Raŭkoŭ
Byŭ ministram abarony z 2014 pa 2020 hady.
Raŭkoŭ — etničny biełarus. Skončyŭ z załatym miedalom Maskoŭskaje vyšejšaje ahulnavajskovaje kamandnaje vučylišča. Byŭ kamandziram 103-j asobnaj hvardziejskaj mabilnaj bryhady — heta elitnaja častka desantnikaŭ.
Pry Raŭkovie ŭ vojsku aktyŭna madernizavałasia technika.
Pra jaho kamplimientarna vykazvaŭsia amierykanski hienierał Ben Chodžez, jaki byŭ u składzie hrupy ekśpiertaŭ u spravie biaśpieki. Vajskoviec adznačaŭ prafiesijanalizm i talent biełaruskaha ministra.
«Ja mieŭ honar sustrecca ź ministram abarony: jon vielmi dobra słužyć Biełarusi», — kazaŭ amierykaniec.
U 2018 hodzie Raŭkoŭ zajaŭlaŭ, što ciaham nastupnych dvuch hadoŭ treba stvaryć armiju, hatovuju supraćstajać «hibrydnym» pahrozam.
Raŭkoŭ sustreŭsia z maci sałdata Alaksandra Koržyča, jaki zahinuŭ u vojsku. Traich sasłužyŭcaŭ pryznali vinavatymi ŭ daviadzieńni jaho da samahubstva. Ministerstva pastaviła pomnik na mahile vajskoŭca.
U 2019 hodzie Ministerstvu abarony daviałosia apraŭdvacca za śmierć žančyny i ranieńnie jašče niekalkich čałaviek padčas salutu.
Raŭkoŭ abiacaŭ tym, chto prajšoŭ terminovuju vajskovuju słužbu abo słužbu ŭ reziervie, lhoty i prefierencyi. Siarod ich pryjarytet pry pastupleńni ŭ VNU pry roŭnaści bałaŭ, pry atrymańni žylla ŭ internacie, pry raźmierkavańni.
Vystupaŭ za źmienu sistemy pryzyvu na terminovuju słužbu, matyvujučy heta niedachopam pryzyŭnikoŭ.
Pahražaŭ časovymi abmiežavańniami na vyjezd z krainy tym, chto nie zjavicca pa poźvie ŭ vajenkamat abo nie paviedamić ab źmienie miesca žycharstva ci svajho znachodžańnia.
20 studzienia 2020 hoda Raŭkova pryznačyli sakratarom Rady biaśpieki. Na novaj pasadzie jon zapomniŭsia zatrymanymi pierad vybarami «vahnieraŭcami».
19 listapada 2020 hoda Raŭkova Łukašenka pryznačyŭ pasłom Biełarusi ŭ Azierbajdžanie.
Viktar Chrenin
Dziejny ministr abarony. Pryznačany ŭ 2020 hodzie.
Staviŭ znak roŭnaści miž bieł-čyrvona-biełym ściaham i paniaćciem «fašyzm».
Źviartaŭsia da padnačalenych z patrabavańniem vykonvać zahady hałoŭnakamandujučaha, navat kali toj budzie patrabavać stralać u ludziej.
Za dva dni da ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu (24 lutaha 2022 hoda) Chrenin davaŭ sakrataru ŭkrainskaj Rady nacbiaśpieki Alaksieju Daniłavu słova aficera i hienierała, što napadu ź Biełarusi nie budzie, a paśla zaklikaŭ Ukrainu da kapitulacyi.
Chrenin tłumačyŭ padtrymku vajennaj ahresii Rasii «previentyŭnaj reakcyjaj na vajennuju pahrozu suprać Biełarusi».
Rola Chrenina — cynična zajaŭlać ab tym, što Zachad pahražaje biaśpiecy Biełarusi. Pałochać, što z Ukrainy hatovyja ŭvarvacca bajeviki.
Były śpiecnazaviec Alaksandr Sachaščyk ličyć, što «bolš vartaha žalu ministra abarony ŭ Biełarusi jašče nie było» i nazyvaŭ jaho bieschrybietnym.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Jak skłalisia losy byłych kiraŭnikoŭ KDB
Jak Łukašenka «tych, chto praviniŭsia», pierasadžvaje z pasady na pasadu
Hihancki aparat: ad KDB da Słužby achovy prezidenta
Jak skłaŭsia los kiraŭnikoŭ słužby biaśpieki Łukašenki
Chto ŭ akružeńni Łukašenki vystupaŭ za ŭstupleńnie ŭ vajnu, a chto byŭ suprać
«Kadebist u čornych skuranych palčatkach zadavaŭ pytańni, i kali ja nie adkazvała, pačynaŭ mianie dušyć»6
«Kadebist u čornych skuranych palčatkach zadavaŭ pytańni, i kali ja nie adkazvała, pačynaŭ mianie dušyć»
«Moj kachany nie čytaje naviny, kali jany napisanyja pa-biełarusku». Darja Caryk stała na abaronu ruskaj movy i pryplała navat Paźniaka82
Kamientary
Treba jaho adpravić ź ciopłaj kanapy na front, u akop. Raz jon tak padtrymlivaje pucinskuju vajnu.
Kali jaho siamja takich ža pohladaŭ (a niešta nie pamiataju, kab suprać vajny vykazvaŭsia niechta z takim proźviščam, adzin Sachaščyk vystupiŭ publična suprać rasiejskaj vajny), to ŭsioj siamjoj - u akop.
A nie pražyrać ministerskuju piensiju na chalaŭnaj žyłpłoščy.
Nieŭzabavie paśla refierendumu (14 maja 1995 hod) Kastenka byŭ adpraŭleny ŭ adstaŭku.//
Hnuŭsia, hnuŭsia, prahibaŭsia, ale nie dapamahło zachavać pasadu - zvolnili.
Malcaŭ zajaŭlaŭ, što Biełaruś u śfiery abarony — duchoŭny pierajemnik SSSR.//
Takija intehratary z Rasiejaj, jak Malcaŭ, u vyniku i daviali Biełaruś da siońniašniaha stanu: da vajny z našaj terytoryi.