Uniesienyja ŭ Kanstytucyju papraŭki nastolki niepiśmiennyja, što farmalna zabaraniajuć jamu iści na novy termin. Sačycie za rukami.
Paśla vybaraŭ 2020 hoda ŭłady vyrašyli surjozna abmiežavać śpis asob, jakija patencyjna mohuć stać kandydatami ŭ prezidenty. Dla hetaha, u pryvatnaści, dadali ŭ Kanstytucyju nastupnuju farmuloŭku:
«Prezidentam moža być vybrany hramadzianin Respubliki Biełaruś pa naradžeńni, nie maładziejšy za 40 hadoŭ, jaki vałodaje vybarčym pravam, pastajanna pražyvaje ŭ Respublicy Biełaruś nie mienš za 20 hadoŭ niepasredna pierad vybarami, nie maje i nie mieŭ raniej hramadzianstva zamiežnaj dziaržavy abo vidu na žycharstva ci inšaha dakumienta zamiežnaj dziaržavy, što daje prava na lhoty i inšyja pieravahi».
Tłumačeńnia nakont taho, što takoje «zamiežnaja dziaržava», niama. Kali ličyć, što heta lubaja dziaržava, aproč Respubliki Biełaruś, to robicca niavyznačanym status savieckich dakumientaŭ. Da 1991 hoda Respubliki Biełaruś nie isnavała, tamu ciapierašnija hramadzianie Biełarusi mieli pašparty hramadzian SSSR.
Ale pieradusim varta źviarnuć uvahu na praciah farmuloŭki:
«abo inšaha dakumienta zamiežnaj dziaržavy, što daje prava na lhoty i inšyja pieravahi».
Reč u tym, što akramia pašpartoŭ, dazvołaŭ na žycharstva, dakumientaŭ kštałtu karty palaka i inšych paśviedčańniaŭ asoby lhoty dajuć dziaržaŭnyja ŭznaharody i hanarovyja zvańni.
U Alaksandra Łukašenki ich šmat:
- Miedal «U pamiać 850-hodździa Maskvy» (Rasija, 6 vieraśnia 1997 hoda);
- Miedal «Viflejem-2000» (Paleścinskaja nacyjanalnaja administracyja, 2000 hod);
- Orden Vialikaj Vieraśnioŭskaj Revalucyi (Livija, 2000 hod);
- Orden «Chase Marci» (Kuba, 2000 hod);
- Orden «Za zasłuhi pierad Ajčynaj» II stupieni (Rasija, 2 krasavika 2001 hoda);
- Vialiki łancuh ordena Vyzvaliciela (Vieniesueła, 2007 hod);
- Orden Fransiska Mirandy pieršaha kłasa (Vieniesueła, 2010 hod);
- Prezidencki orden «Źziańnie» (Hruzija, 2013 hod);
- Vialikaja stužka ordena Respubliki Sierbii (Sierbija, 2013 hod);
- Orden Alaksandra Nieŭskaha (Rasija, 30 žniŭnia 2014 hoda);
- Orden Respubliki (Małdova, 4 kastryčnika 2016 hoda);
- Orden «Hiejdar Alijeŭ» (Azierbajdžan, 28 listapada 2016 hoda);
- Orden «Pieršy Prezident Respubliki Kazachstan — Lidar Nacyi Nursułtan Nazarbajeŭ» (Kazachstan, 27 maja 2019 hoda);
- Orden Niezaležnaści (Ekvataryjalnaja Hvinieja, 2023 hod);
- Orden «Dusłyk» (Respublika Tatarstan, Rasija, 2024 hod);
- Orden Śviatoha apostała Andreja Pieršazvanaha (Rasija, 30 žniŭnia 2024 hoda).
Da kožnaha takoha ŭznaharodžańnia vydajecca jak minimum adzin dakumient: zahad ci ŭkaz ab uznaharodžańni. Taksama razam z samim ordenam časta idzie papiarovaje paśviedčańnie abo dakumient z numaram ordena ci miedala.
Razhledzim dla prykładu niekalki ŭznaharod:
- Tatarski orden «Dusłyk» maje raznastajnyja lhoty. Łaŭreatam dajecca štomiesiačnaja hrašovaja vypłata, subsidyi ŭ pamiery 50% vydatkaŭ pa apłacie žylla i kamunalnych pasłuh, 100% pa apłacie telefonnaj suviazi i radyjo, kalektyŭnaj anteny, a taksama biaspłatnaje pratezavańnie zuboŭ.
- Orden Śviatoha apostała Andreja Pieršazvanaha, jakim niadaŭna byŭ uznaharodžany palityk, nie daje nijakich ilhot. Ale praduhledžvaje štomiesiačnuju vypłatu ŭ pamiery 415% sacyjalnaj piensii dla hramadzian Rasii.
- Orden Respubliki (Małdova) daje prava na afarmleńnie piersanalnaj sacyjalnaj dapamohi.
Taksama Alaksandr Łukašenka źjaŭlajecca hanarovym hramadzianinam Jerevana: pa zakonie dla ich taksama praduhledžvajucca lhoty.
Takim čynam, samo prysvajeńnie zvańnia hanarovaha hramadzianina Jerevana pryvodzić da ŭźniknieńnia prava na lhoty, nie važnaja navat ich faktyčnaja najaŭnaść.
Zrešty, heta jak z umoŭnaj kartaj palaka — na terytoryi Biełarusi jana nie daje nijakich pieravah, zatoje daje lhoty ŭ Polščy. I navat kali ty ni razu ŭ žyćci nie kuplaŭ u Polščy čyhunačny kvitok sa źnižkaj, być prezidentam Biełarusi ty ŭžo nie možaš. Pryčym admova ad dakumienta nie źmianiaje situacyju — jon u ciabie byŭ, a heta aŭtamatam stvaraje zabaronu bałatavacca.
My pravieryli nie ŭsie ŭznaharody Łukašenki, pryviali tolki vidavočnyja fakty. Ale navat uznaharody, jakija daje lhotny prajezd u Rastovie-na-Donie, dastatkova dla straty pasiŭnaha vybarčaha prava ŭ Biełarusi.
Atrymlivajecca, što, uskładniŭšy vybarčaje zakanadaŭstva, Alaksandr Łukašenka ŭłasnaručna padpisaŭ sabie tearetyčnuju niemahčymaść być abranym u 2025 hodzie.
Kamientary