Jak baraćba za ekałohiju i sankcyi pryviali jeŭrapiejski aŭtapram da kryzisu
Jeŭrapiejski aŭtapram pieražyvaje nie najlepšyja časy. Situacyja nastolki składanaja, što navat takija hihanty, jak VW i Audi, płanujuć skaračeńni i zakryćcio častki zavodaŭ u Hiermanii.
Va ŭsim vinavatyja elektramabili?
Adnoj z važnych pryčyn, čamu VW i inšyja jeŭrapiejskija aŭtavytvorcy apynulisia ŭ kryzisnaj situacyi, možna nazvać elektramabili (EV). Dakładniej, nie sami aŭtamabili, a žadańnie jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ zabaranić z 2035 hoda rehistravać novyja aŭto z ruchavikami ŭnutranaha zharańnia.
Damoŭlenaści ab hetym byli dasiahnutyja jašče ŭ kastryčniku 2022 hoda, a ŭ lutym 2023 hoda jeŭraparłamientaryi kančatkova zaćvierdzili zabaronu.
Z taho času raźvićcio elektratranspartnaj haliny aficyjna pajšło nie pa evalucyjnym šlachu, a pa dyrektyŭnym.
Jak pakazvaje suśvietnaja praktyka, takija padychody ŭ pytańniach ekanomiki niaredka akazvajucca škodnymi dla apošniaj.
Zakanadaŭčaja zabarona na vytvorčaść aŭto z tradycyjnymi ruchavikami prymusiła aŭtavytvorcaŭ paskoranymi tempami inviestavać bolš hrošaj i srodkaŭ u raspracoŭku i vytvorčaść elektratranspartu, jaki na vychadzie źjaŭlajecca bolš darahim u paraŭnańni z mašynami na tradycyjnym palivie.
Skasavańnie subsidyj abvaliła prodažy
Kab stymulavać chutki tatalny pierachod na elektratranspart, paralelna z zabaronami jeŭrapiejskija dziaržavy pačali stymulavać hramadstva nabyvać elektramabili, vyłučajučy na heta subsidyi ź dziaržaŭnaha biudžetu.
Tak, naprykład, u Hiermanii pamier dziaržaŭnaj subsidyi na kuplu elektrakara składaŭ 6750 jeŭra. Ale praz prablemy ź biudžetam urad z kanca 2023 hoda spyniŭ pryjom zajavak na atrymańnie subsidyj, choć pieršapačatkova płanavałasia, što jany buduć isnavać da kanca 2024 hoda.
Jak vynik — u Hiermanii rezka skaracilisia prodažy elektramabilaŭ, minus 26,6%.
Takoje źnižeńnie popytu na elektrakary na samym bujnym rynku ES adbiłasia na ahulnaj statystycy Sajuza. Navat z ulikam taho, što ŭ niekatorych inšych krainach nazirajecca nievialiki rost.
I kali da 2024 hoda prodažy elektrakaraŭ raśli, to pa vynikach 10 miesiacaŭ hetaha hoda ich dola na rynku ES u paraŭnańni ź minułym hodam skaraciłasia z 14 da 13,2%.
Čamu dola elektramabilaŭ nie dasiahaje i 15% ad ahulnaha abjomu prodažaŭ?
Niahledziačy na zabarony i stymuły, aŭtamabili, jakija pierasoŭvajucca vyklučna dziakujučy elektraciazie, nie majuć vialikaj papularnaści siarod aŭtaamataraŭ.
I hetamu jość adrazu dźvie asnoŭnyja pryčyny. Pieršaja — heta košt takoha transpartu. Elektrakary navat z ulikam subsidyj značna daražejšyja za aŭto z tradycyjnymi ruchavikami i hibrydami.
Naprykład, ceny na novy Peugeot 208 ź bienzinavym ruchavikom u Litvie pačynajucca z 20 500 jeŭra. Samaja tannaja viersija z hibrydnaj ustanoŭkaj kaštuje 23 600 jeŭra, a samaja tannaja «elektryčka» ŭ anałahičnaj kamplektacyi kaštuje ŭžo ad 34 100 jeŭra.
Paraŭnoŭvajučy ceny, stanovicca zrazumieła, čamu ŭ toj ža Litvie, niahledziačy na ahulny rost prodažaŭ aŭto na 4,1% u paraŭnańni ź minułym hodam, popyt na elektramabili, naadvarot, upaŭ. Pryčym adrazu na 16,2%, a ich dola rynku skaraciłasia z 7,2% u 2023 hodzie da 5,8% u hetym hodzie.
Jakim aŭto addajuć pieravahu jeŭrapiejcy?
Inšy važny niedachop elektramabilaŭ — zapas chodu. A čym jon bolšy, tym, adpaviedna, daražej kaštuje sam aŭtamabil.
Mienavita praz faktar cany i abmiežavanaści ŭ zapasie chodu ŭ Jeŭropie rastuć prodažy hibrydnych aŭto, a nie całkam elektryčnych. Na kłasičnyja hibrydy pa vynikach kastryčnika pryjšłosia roŭna tracina (33,3%) ad ahulnajeŭrapiejskich prodažaŭ novych mašyn. 30,8% — heta bienzinavyja aŭto, a 10,9% — dyzielnyja.
Ale z 2035 hoda hibrydy taksama papadajuć pad poŭnuju zabaronu.
Nie ŭsie aŭtavytvorcy bačać sens u prymusovaj elektryfikacyi
Pra toje, što nie varta prymusova pierachodzić na elektramabili, nieadnarazova vykazvaŭsia hłava Toyota Akio Tajoda. Jon krytykavaŭ hetuju ideju jašče ŭ 2020-m. U kastryčniku 2024 hoda jon dadaŭ, što tatalny pierachod na elektramabili pryviadzie da straty pracoŭnych miescaŭ.
Taksama jon źviartaŭ uvahu, što chutki pierachod na EV patrabuje vialikich vydatkaŭ na raźvićcio infrastruktury. Taksama Tajoda na prykładzie Japonii adznačaŭ, što pry havorcy pra ekałahičnaść elektrakaraŭ treba ŭličvać toj fakt, što bolšaja častka elektryčnaści ŭ Japonii ciapier hienierujecca na vuhalnych abo mietanavych CEC. Tamu, na jaho dumku, elektramabili nie buduć dapamahać zachavać pryrodu.
Hłava Toyota miarkuje, što EV biez prymusu mohuć zaniać nie bolš za 30% rynku. Biznesmien upeŭnieny, što aproč elektramabilaŭ treba raźvivać hibrydnyja aŭto, a taksama vadarodnyja technałohii. Samo zachapleńnie elektrakarami jon nazyvaje časovym trendam.
Znoŭ ekałohija
Jašče adzin faktar, čamu jeŭrapiejskim aŭtavytvorcam davodzicca vydatkoŭvać dadatkovyja srodki na kłopat ab ekałohii, — płany pa ŭviadzieńni ekałahičnaha standartu Jeŭra-7 z 2025 hoda.
Pieršapačatkova prapanavanyja źmieny ŭ vychłapnych vykidach byli nastolki strohimi, što sutyknulisia z krytykaj adrazu vaśmi krain ES, bo jany faktyčna stavili kryž na vytvorčaści aŭto z kłasičnymi ruchavikami.
Tady, pa padlikach samich aŭtavytvorcaŭ, uviadzieńnie Jeŭra-7 pryviało b da padaražańnia aŭto adrazu na 2000 jeŭra. Praz heta mnohija vytvorcy vyrašyli ŭ płanach na budučyniu admovicca ad raspracoŭki i vypusku biudžetnych aŭto z kłasičnymi ruchavikami, bo 2000 jeŭra — heta niemałyja hrošy.
U vyniku sprečak uviadzieńnie novych ekałahičnych standartaŭ adkłali na 2027 hod, a sami jany buduć značna miakčejšymi, čym praduhledžvali bolš rannija viersii adpaviednaha zakonaprajekta. Rost cen praz heta budzie nie 2000 jeŭra za aŭto, a ŭsiaho 200 jeŭra.
Ci jość prostaje rašeńnie prablem?
Jak minimum prablemu z cenami na elektramabili vyrašyć možna. Kitaj prapanuje šerah marak i madelej, jakija kaštujuć značna tańniej za jeŭrapiejskija. Adnak taki varyjant raźvićcia padziej moža zadavolić badaj tolki ekałahičnych aktyvistaŭ, jakija dbajuć tolki pra navakolnaje asiarodździe, a nie pra ekanomiku.
Tamu kankurencyja z boku Kitaja — heta jašče adna prablema dla jeŭrapiejskaha aŭtapramu. Kali z vypuskam aŭto z tradycyjnymi ruchavikami ŭ kitajcaŭ atrymlivałasia nie vielmi, to ŭ halinie elektratranspartu jany dasiahajuć pośpiechaŭ, bo zrabić z nula elektramabil praściej, čym aŭto na dyzieli abo bienzinie.
Praz heta ES užo padniali mytnyja pošliny na impart aŭto z Kitaja sa standartnych 10% da 17-35% u zaležnaści ad kankretnaha vytvorcy.
Adnak całkam vyrašyć prablemu padniaćciem pošlin niemahčyma, bo, z adnaho boku, Jeŭropa moža sama paciarpieć ad zachadaŭ u adkaz z boku Kitaja, a ź inšaha, heta pryviadzie da taho, što kitajskija vytvorcy pačnuć masava budavać zavody na terytoryi ES, kab nie płacić vysokija pošliny, što znoŭ nie abiacaje ničoha dobra dla karennych jeŭrapiejskich aŭtavytvorcaŭ.
Kitaj znoŭ u plusie
Jašče adzin važny momant u pierachodzie na elektratranspart chavajecca ŭ tym, što Kitaj — absalutny lidar u vytvorčaści akumulataraŭ dla elektrakaraŭ. Akramia vytvorčaści samich batarej, jon kantraluje značnuju častku asnoŭnych resursaŭ dla vyrabu ich kampanientaŭ. Tak, na dolu krainy prypadaje 85% vytvorčych mahutnaściaŭ u anodach i 70% u katodach dla batarej. Kitaj apracoŭvaje bolš za 50% hrafitu, kobaltu i lityju, jakija vykarystoŭvajucca ŭ vytvorčaści, a taksama vałodaje 80% suśvietnych zapasaŭ hrafitu.
Na hetym pazityŭnyja momanty dla Kitaja i niehatyŭnyja dla ES nie zakančvajucca.
Praz rasijskuju ahresiju suprać Ukrainy, Jeŭropa ŭviała šerah sankcyj, jakija ŭpłyvajuć nie tolki na rasijskuju ekanomiku, ale i na ŭłasnuju. Admova ad tannych rasijskich enierharesursaŭ robić vytvorčaść u Jeŭropie bolš darahoj. Kitaj, viadoma, takich prablem nie zajmieŭ.
Rasijski faktar
Nastupny punkt, jaki choć i ŭ mienšaj stupieni, ale ŭsio adno niehatyŭna ŭpłyvaje na stan jeŭrapiejskaj aŭtapramysłovaści znoŭ tyčycca sankcyj.
Jeŭrapiejskija vytvorcy pakinuli rasijski rynak. Na rasijskich zavodach, dzie raniej źbirali Renault, BMW, Mercedes-Benz i inšyja marki, ciapier źbirajuć aŭto kitajskich brendaŭ. Takim čynam kampanii stracili prybytki ad vytvorčaści na terytoryi RF.
Taksama sankcyi zabaraniajuć ekspart ź ES u Rasiju mašyn, vyrablenych u ES, kali jany kaštujuć bolš za 50 tysiač jeŭra, majuć abjom ruchavika, bolšy za 1,9 litra, hibrydy i elektramabili. To-bok faktyčna ŭsio, bo mienavita aŭto premium-siehmienta składali značnuju častku impartu ź ES, pakolki pa stanie na 2021 hod 85% novych mašyn, jaki pradavali rasijskija dylery, byli rasijskaj zborki.
Sukupnaść faktaraŭ, značnaja častka jakich — heta ŭłasnyja rašeńni jeŭrapiejcaŭ, i pryviała da taho, što jeŭrapiejski aŭtapram sutyknuŭsia z hłybokim kryzisam, jaki pryvodzić da zakryćcia zavodaŭ i skaračeńnia pracoŭnych miescaŭ.
Piać byłych siłavikoŭ prasili svaich kaleh nie być zališnie žorstkimi. Ciapier im pahražajuć vielizarnyja terminy6
Kamientary