«U Hruzii niama zacemientavanaj aŭtarytarnaj dziaržavy z žorstkaj viertykallu». Biełarus raskazaŭ, u čym śpiecyfika hruzinskich pratestaŭ

— Nakolki ja viedaju, na biełarusa Jaŭhiena Muravickaha skłali pratakoł pavodle artykuła «Ab abrazie śpiecnazaŭca» i vypuścili. Ale jaho vyklikali ŭ mihracyjnuju słužbu na 3 śniežnia. Miarkuju, što jamu budzie prapanavana pakinuć Hruziju, — kaža Raman Kiślak. — Na žal, nie mahu ź im źviazacca, jon straciŭ telefon padčas pratestaŭ i pakul na suviaź nie vyjšaŭ.

— Ci jość vierahodnaść taho, što ŭ dačynieńni da jaho mohuć ažyćciavić hvałtoŭnuju departacyju?

— Całkam vierahodna, kali jon nie vyjedzie sam. Ci mohuć jany adrazu jaho zatrymać i departavać? Mahčyma, ale, dumaju, raz jaho vyklikajuć aficyjna, to prapanujuć usio ž taki dobraachvotna vyjechać. Adnak nijakich ryzyk ja b na jaho miescy nie vyklučaŭ.

— Na jakim etapie znachodzicca ciapier vaša sudovaje raźbiralnictva ŭ suviazi z tym, što vam mihracyjnaja słužba Hruzii admoviła ŭ mižnarodnaj abaronie?

— Ja padaŭ skarhu ŭ Tbiliski haradski sud na hetaje rašeńnie. 18 śniežnia ŭ mianie budzie praces. Admova mnie hučała tak, što ja ŭ cełym adpaviadaju kryteryjam Kanviencyi ab statusie biežancaŭ, ale pa pryčynach dziaržaŭnaj biaśpieki majo znachodžańnie na terytoryi Hruzii niepažadana.

Pavialičyć

I voś hetyja pryčyny ni ja, ni advakat vyśvietlić nie možam. Ich nie vydajuć. Kali sud admović mnie ŭ zadavalnieńni skarhi, nastupnym krokam stanie apielacyja.

— Biełarusy praciahvajuć padavać zajavy z prośbaj ab nadańni mižnarodnaj abarony ŭ Hruzii. Nakolki heta apraŭdana ciapier?

— Padavacca na prytułak ci nie — hetaje rašeńnie kožny prymaje samastojna. Ja tut nie mahu ničoha raić. Što tyčycca asabista mianie, to ja razumieŭ, što paśla pracedury «vizaran» mianie jak aktyŭnaha pradstaŭnika dyjaspary bolš u Hruziju nie ŭpuściać. Tamu padaŭsia na palityčny prytułak i prajdu hety šlach.

Ale jość takaja praktyka — biełarusy ciapier masava atrymlivajuć admovy. Bolš za 70 čałaviek padalisia na nadańnie abarony, i 32 čałavieki ŭžo atrymali admovy. Mnohija ź ich, jak i ja, nakiroŭvajuć skarhi ŭ sud z hetaj nahody. My vyrašyli pasprabavać dakazać svajo prava praz sud. Kali admović sud, jość jašče mižnarodnyja instancyi, i pakul jany tut pracujuć. Heta značyć, našy pravavyja mahčymaści jašče nie vyčarpanyja.

— Ci nie aścierahajeciesia vy, što ŭ vypadku, kali situacyja ŭ Hruzii pojdzie pavodle najhoršaha scenara, mižnarodnyja normy pierastanuć pracavać i zastavacca ŭ krainie biełarusam, jakija prosiać prytułku, stanie niebiaśpiečna?

— Ja bajusia ŭsiaho. My, jurysty i pravaabaroncy, abaviazanyja praduhledžvać usie mahčymyja ryzyki. I pakul, jak užo skazaŭ, ryzyka departacyi biełarusaŭ minimalnaja. Usio ž taki ŭnutry vykonvajucca pracedury. Tyja, što nie vykonvajucca, my abskardzim. Pravavyja normy jość, i my na ich abapirajemsia.

Ja vyrašyŭ prajści ŭsio da kanca pieršym, tamu što, mahčyma, krychu bolš padrychtavany. Ja juryst, i mnie heta lahčej dajecca. Na maim prykładzie i jašče niekalkich aktyvistaŭ budzie vidać, čym usio moža skončycca.

Ryzyki jość usialakija, ale pakul usio vykonvajecca. Źviarnicie ŭvahu, bolšaść zatrymanych na akcyjach pratestu vypuścili. Heta značyć pakul zakony, va ŭsiakim vypadku vialikaja ich častka, pracujuć. Pakul da taho, kali całkam hrebujuć pravami čałavieka, nie dajšło.

— Toje, što ciapier adbyvajecca ŭ Hruzii, pa vašych adčuvańniach, bolš nahadvaje biełaruski ci ŭkrainski scenar?

— Sapraŭdy, jość niekatoraje padabienstva z Ukrainaj 2014 hoda. Ale, pa-mojmu, hetaja situacyja moža raźvivacca ŭ Hruzii pa svaim unikalnym scenary. Nie chaciełasia b, kab hruziny paŭtaryli biełaruski šlach aŭtarytaryzmu.

— Ale biełarusy ŭžo pryznajucca, što, hledziačy na videa hruzinskich pratestaŭ, łoviać fłešbeki.

— Apošnija dva dni, pa maich nazirańniach, na pratestach stała jašče bolš ludziej. Pik prypadaje prykładna paśla 20-j hadziny, kali litaralna ŭvieś centralny praśpiekt Rustavieli zapoŭnieny. Takich pratestaŭ tut nie było daŭno.

Pavialičyć

Da nočy, viadoma, ludziej stanovicca mienš, i mienavita ŭ hety momant siłaviki pačynajuć začyščać i zatrymlivać. Takuju taktyku my nazirali i ŭ Biełarusi. I tut ja adčuvaju hetuju enierhiju pratestu.

Miarkuju, akcyi buduć praciahvacca. Praŭda, vidać, što hruziny rychtujucca krychu inakš, jany ekipirujucca, prychodziać u akularach, maskach, reśpiratarach. Jany sapraŭdy stralali ŭ adkaz u siłavikoŭ pietardami i fiejervierkami. Ale heta častka pratestoŭcaŭ. Na samaj spravie ŭvieś praśpiekt staić absalutna mirna.

Pravaabaroncy nastojvajuć na tym, što razhaniać, niejtralizavać abo zatrymlivać treba tolki tych, chto ździajśniaje niejkija dziejańni, jakija vychodziać za ramki zakona ab svabodzie schodaŭ. Ale nie ŭsich zapar.

Pravaabaroncy zaklikajuć prytrymlivacca standartaŭ z tym, kab padzialać stupień udziełu ludziej. Prosta čałavieka sa ściaham, jaki idzie pa vulicy, viadoma, nielha zatrymlivać. Heta parušeńnie standartaŭ. Ale, na žal, my bačyli, što źbivajuć i zatrymlivajuć usich zapar. I heta taksama nahadvaje padziei ŭ Biełarusi.

Sa słoŭ Jaŭhiena Muravickaha, zatrymlivali jaho žorstka, ale ŭ samim SIZA nie źbivali. Biełaruskich maštabaŭ nie dasiahnuła i kolkaść zatrymanych — bolš za dźvieście čałaviek. Akramia taho, mnohich vypuścili. Mianie ŭ Biełarusi sud vyzvalaŭ, ale siłaviki ŭsio roŭna viarnuli ŭ SIZA.

Treba skazać, što i hruzinskaja palicyja pakul jašče adroźnivajecca. Jana nie prystasavanaja da pastajannych razhonaŭ, tut niama takich bryhad śpiecnaza, jak u Biełarusi, i sama palicejskaja słužba niešmatlikaja. Usio ž Hruzija, u adroźnieńnie ad Biełarusi, nie farmavałasia dziesiacihodździami jak palicejskaja dziaržava.

Ale z rehijonaŭ u dapamohu staličnaj palicyi supracoŭnikaŭ zvoziać.

— A sam nastroj palicejskich adroźnivajecca? Nakolki my pamiatajem, u Hruzii ŭ svoj čas była praviedzienaja radykalnaja reforma palicyi. Naprykład, usie bačyli kadry, jak pažarniki spuskajuć vadu z vadamiota i pierachodziać na bok pratestoŭcaŭ. A milicyja?

— I takija prykłady jość. Jak i toje, što, na žal, ludziej źbivajuć. Pa-mojmu, ich nastrojvajuć adpaviedna. Milicyja ŭ formie, ale biez apaznavalnych znakaŭ. Učora bačyŭ, što navat da svajho miesca zboru jany padychodzili ŭžo ŭ bałakłavach, z zakrytymi tvarami. Ich sprabujuć schavać, kab nie paznali.

Tak farmujecca atmaśfiera ŭsiodazvolenaści, i mnohija, praŭda, uvachodziać u raž. A tut jašče ŭ ich laciać pietardy, heta taksama złuje. Takoje supraćstajańnie pravakuje žorstkaść. Nie viedaju, ci nakačvajuć ich ideałahična, jak biełaruskich, ci ŭdzioŭbvajuć im u hałovy, što pierad imi «prapłačanyja najmity Zachadu», «vorahi» i h. d. Ale takija tezisy tut taksama hučać.

Hruziny sami dziviacca pavodzinam svajoj palicyi ale, dumaju, što chutka pierastanuć, jak i my.

— Usio ž taki ŭ Biełarusi ŭ 2020 hodzie nie było takoha bekhraŭndu. Hruziny mahli nazirać i našy pratesty, i vajnu va Ukrainie, i sami pieražyli vajennyja dziejańni ŭ 2008 hodzie. Tamu pavodziny ich siłavikoŭ ździŭlajuć.

— Jak by tam ni było, ale ŭ «Hruzinskaj mary» jość padtrymka hramadstva. Heta nie 50%, ale ŭsio adno šmat, dumaju, 40% jany sabrali na vybarach sumlenna.

Ja sustrakajusia z roznymi ludźmi — i tymi, chto suprać, i tymi, chto za. Adnyja paŭtarajuć usie prarasijskija naratyvy. Heta dziaržsłužboŭcy, taksama jość tyja, chto pa ŭłasnych pierakanańniach padtrymlivaje ŭsio heta pra kalektyŭny Zachad, padstupnych amierykancaŭ i hłabalnuju partyju vajny. Tut treba addać naležnaje prapahandzie. Jana i tut maje ŭździejańnie. I tych, chto paddajecca prapahandzie bolš, u rehijonach, čym u stalicy.

Plus sapraŭdy kultyvujecca strach. «Hruzinskaja mara», naprykład, vykarystoŭvaje takija płakaty: «Vajna abo dabrabyt u Hruzii». Jany pierakonvajuć, što Hruziju chočuć uciahnuć u vajnu, adkryć tut druhi ci treci front suprać Rasii. I tolki jany, maŭlaŭ, vystupajuć za mir. Łahična, što ludzi taki naratyŭ padtrymlivajuć.

Choć, viadoma ž, pazicyja apazicyi nie aznačaje, što jany chočuć vajny. Ale prapahanda ŭsio pierakruččvaje. Usio padajecca tak, što adzinaje vyjście — siabravać z Rasijaj.

Viedaju, što raniej navat u samoj «Hruzinskaj mary» dapuskaŭsia pluralizm i byli tyja, chto adkryta vystupaŭ suprać Rasii. Ale ciapier, padobna, tam vybudoŭvajecca vyraznaja sistema z adzinym mierkavańniem, viertykal Ivanišvili.

— Ale ŭ hruzinaŭ jość jašče adno vidavočnaje adroźnieńnie ad Biełarusi: z pratestoŭcami idzie prezidentka. Nakolki heta važna?

—Heta važna, u prezidentki paŭnamoctvaŭ tut, viadoma, u razy mienš, ale sioje-toje jana vyrašaje.

I ŭ cełym pakul u Hruzii situacyja chutčej nahadvaje Biełaruś 1994-1995 hadoŭ, čym 2020-y. Tut niama takoj zacemientavanaj aŭtarytarnaj dziaržavy z žorstkaj viertykallu. Usio ž taki jość samakiravańnie, jość apazicyjnyja deputaty ŭ parłamiencie. I my ź imi jak dyjaspara sustrakalisia. Tut sudździ ŭsio ž taki jašče vynosiać pastanovy nie takija, jak patrabuje ŭłada. Niama hetaha pramoha padparadkavańnia.

Ale vierahodnaść, što ŭsio pojdzie pa najhoršym scenary, viadoma, isnuje.

— «Hruzinskaja mara» ŭžo prahavorvaje svoj pažadany scenar z pryviadzieńniem da ŭłady na majučych adbycca vybarach umoŭnaha «miadviedčuka». Nakolki heta realna?

— Całkam realna. Jany chočuć pierasiedzieć, pieračakać usie pratesty. Niahledziačy ni na što, jany ŭparta praciahvajuć hnuć svaju liniju, upeŭnienyja, što pratestoŭcy stomiacca i spyniać pratesty.

Reformaj praduhledžana, što na nastupnych prezidenckich vybarach buduć vybirać užo nie niepasredna hramadzianie, a deputaty miascovych radaŭ i parłamienta. Viadoma, jany zabiaśpiečyli sabie kantrol i pieravažnuju bolšaść u hetaj kalehii vybarščykaŭ. I jany lohka mohuć pravieści svajho kandydata, faktyčna pryznačyć. Užo i termin praviadzieńnia vybaraŭ pryznačyli.

I voś tut važna, jak paviaduć siabie prezident, hruziny i suśvietnaja hramadskaść. Prahnazavać pakul składana.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0