Čamu mnohija žychary Hruzii, jakaja imkniecca ŭ ES, hałasavali za «Hruzinskuju maru»?
Pa vynikach parłamienckich vybaraŭ Hruzija raskołataja. CVK krainy papiarednie addaŭ pieramohu kiroŭnaj partyi «Hruzinskaja mara», ale apazicyja admaŭlajecca pryznavać hetyja vyniki i anansuje akcyi pratestu. Zrešty, navat apytańni apazicyjnych telekanałaŭ pakazali, što za «Hruzinskuju maru» prahałasavali minimum 40% vybarščykaŭ. Čamu praz amal 20 hadoŭ ruchu nasustrač Jeŭropie i Zachadu Hruzija znoŭ apynułasia na palityčnym razdarožžy, raskazvaje Bi-bi-si.
Hulnia na supiarečnaściach
150 deputataŭ parłamienta Hruzii sioleta ŭpieršyniu abiralisia nie pa źmiašanaj, jak raniej, a pa całkam praparcyjnaj sistemie.
Stvareńnie vybarčych błokaŭ na hetych vybarach zabaroniena — heta hulała na ruku «Hruzinskaj mary», jakaja kiruje voś užo 12 hadoŭ. U apazicyjnych partyj była mahčymaść damovicca i vystupić adzinym śpisam, ale z-za cełaj čarady roznahałośsiaŭ pa pytańniach unutranaj palityki zrabić hetaha jany nie zmahli.
U vyniku na vybary pajšli až try roznyja apazicyjnyja aljansy i jašče adna partyja, jakija vystupajuć za bolš chutkuju intehracyju ź Jeŭropaj i Zachadam. Jany spadziavalisia, što sumarna zmohuć nabrać bolš, čym kiroŭnaja partyja. A zatym — sfarmavać kaalicyjnuju bolšaść u parłamiencie.
Ale «Hruzinskaja mara» ŭmieła vykarystała niedachop adzinstva apazicyi, sprabujučy dyskredytavać apanientaŭ adnaho za druhim u svaich vystupach.
«Hałoŭnaj nadziejaj i vyratavańniem apazicyi na hetych vybarach mahła b stać moładź Hruzii. Moładź u absalutnaj svajoj bolšaści padtrymlivaje jeŭrapiejski kurs Hruzii, ale jana nie abaviazkova asacyjuje siabie ź niejkaj kankretnaj partyjaj. I ŭ hetym kryłasia prablema», — tłumačyć Hieorhij Badrydze.
Bolš za 20 hadoŭ jon prapracavaŭ dypłamatam, dasłužyŭšysia da ranhu pasła. A ciapier pracuje analitykam u analityčnym centry Georgian Foundation for Strategic and International Studies.
«Kali apazicyja admoviłasia abjadnoŭvacca pad adzinym numaram, jana faktyčna admoviłasia zrabić hetyja vybary refierendumam za ci suprać jeŭrapiejskaj budučyni krainy. I tak jany stracili častku hałasoŭ — asabliva taho siehmienta hruzinskaha hramadstva, jaki nie chacieŭ by siabie afilijavać ź niejkaj adnoj kankretnaj partyjaj», — dadaje Badrydze.
Apazicyjnyja partyi taksama nie zmahli vyrazna sfarmulavać bačańnie palityki Hruzii ŭ pytańniach, jakija nie tyčacca ŭstupleńnia ŭ Jeŭrasajuz, adznačaje ekśpiert pa mižnarodnych i stratehičnych pytańniach Vano Mačavaryjani.
Ź jahonych słoŭ, tady jak kiroŭnaja partyja śpiekulavała temami miru ŭ Hruzii i vajny va Ukrainie, apazicyja nie pradstaviła svaju «formułu miru» i bačańnie stasunkaŭ z Rasijaj i Zachadam.
«Naratyŭ miru i vajny vielmi dobra spracavaŭ. Heta byŭ hałoŭny pasył i kozyr «Hruzinskaj mary», — havoryć palitołah Hija Nodzija. — «Kali nie my, to budzie vajna» — heta padziejničała na mnohich ludziej. Navat niahledziačy na toje, što z racyjanalnaha punktu hledžańnia heta nie było pierakanaŭča, ale pracavała na instynktyŭnym uzroŭni — usie bajacca vajny».
Pierakanaŭčaja pieramoha ci sprytnaja machinacyja?
Pavodle papiarednich danych CVK, «Hruzinskaja mara» atrymlivaje kala 54% hałasoŭ (na momant publikacyi apracavana 99,3% biuleteniaŭ).
Apazicyja ličyć, što hetyja ličby stali nastupstvam machinacyj. U partyi «Za Hruziju» zajavili pra sistemnyja parušeńni, jakija niepasredna paŭpłyvali na vyniki vybaraŭ.
Naziralnaja misija «Moj hołas», u jakoj abjadnalisia 30 niaŭradavych arhanizacyj, zafiksavała bolš za 200 parušeńniaŭ — u tym liku ŭkidy biuleteniaŭ, napady i źbićci naziralnikaŭ, a taksama vydvareńnie akredytavanych na vybary žurnalistaŭ.
Absalutnaja bolšaść vybarčych učastkaŭ u Hruzii zabiaśpiečanyja elektronnaj sistemaj padliku hałasoŭ.
Naziralniki z Transparency International Georgia adznačajuć, što, z adnaho boku, aŭtamatyzacyja apracoŭki biuleteniaŭ uskładniaje padtasoŭki na ŭčastkach, ale z druhoha — pryvodzić da taho, što čaściej vykarystoŭvajucca bolš nievidavočnyja mietady ŭpłyvu na vynik vybaraŭ.
«My ŭsio jašče vielmi biednaja kraina, tamu mnohija ludzi finansava ŭraźlivyja. Naprykład, uklučeńnie ŭ schiemu sacyjalnaha zabieśpiačeńnia moža być čymści vielmi važnym dla čałavieka. Ci, kali ŭ čałavieka jość nievialiki biznes, jamu, moža być, patrebnaja niejkaja kankretnaja dapamoha ad urada. I raptam jamu adkazvajuć: «Tak, my tut, my možam zrabić heta dla vas». Ci, naprykład, čałavieka pazbavili pravoŭ kiroŭcy praz kiravańnie ŭ niećviarozym stanie. I tut jamu viartajuć pravy ŭ abmien na ptušačku ŭ biuleteni na vybarach», — rastłumačyŭ Bi-bi-si namieśnik dyrektara Transparency International Georgia Hieorhij Anijani.
Pradstaŭnica partyi «Za Hruziju» Nacija Miezvryšvili siarod parušeńniaŭ nazvała kanfiskacyju paśviedčańniaŭ asoby ŭ apazicyjna nastrojenych hramadzian dla taho, kab ź ich dakumientam prahałasavali inšyja. Pavodle jaje słoŭ, u partyi jość dokazy takich parušeńniaŭ.
U Transparency International Georgia tłumačać sutnaść padobnaj schiemy — «arendy dakumientaŭ»: «Napiaredadni vybaraŭ ludziej prosiać addać na sutki svaje paśviedčańni asoby ŭ abmien na hrašovuju ŭznaharodu. U niekatorych vypadkach pa hetych paśviedčańniach potym hałasujuć inšyja ludzi, u inšych — prosta fiksujecca niajaŭka».
U čym pryčyna papularnaści «Hruzinskaj mary»?
Adrazu paśla zakančeńnia hałasavańnia ŭ subotu niekalki hruzinskich ŚMI apublikavali vyniki ekzitpołaŭ, praviedzienych pa ich zamovie.
Źviazany z hruzinskimi ŭładami telekanał Imedi daŭ kiroŭnaj partyi 56,1% hałasoŭ — heta blizka da danych, jakija ŭ vyniku ahučyŭ CVK.
A voś dva apazicyjnyja kanały — Mtavari i Formula — atrymali inšyja vyniki: ich apytańni davali «Mary» 40-42%. Na padstavie hetych dvuch ekzitpołaŭ apazicyja była ŭpeŭnienaja, što sumiesna jana vyjhrała vybary.
Ale navat 40% hałasoŭ — heta niamała. Čamu ž «Hruzinskaja mara», jakuju niaredka abvinavačvajuć u absłuhoŭvańni intaresaŭ Rasii, maje takuju padtrymku ŭ krainie, dzie amal 80% nasielnictva padtrymlivaje ŭstupleńnie ŭ Jeŭrasajuz?
Z adnaho boku, kiroŭnaja partyja ŭmieła vykarystoŭvaje kansiervatyŭnyja nastroi častki hramadstva.
Naprykład, jana havoryć pra abaronu nasielnictva ad «prapahandy i papularyzacyi ŁHBT» — hety pasył impanuje mnohim vybarščykam. Pavodle danych prajekta «Suśvietny ahlad kaštoŭnaściaŭ» (World Values Survey), pa ŭzroŭni talerantnaści Hruzija zaniała 82 miesca siarod 88 daśledavanych u pieryjad z 2017 pa 2022 hod krain: bolš za 90% apytanych zajavili, što nie apraŭdvajuć homaseksualnaść.
«Hruzinskaja mara» taksama ŭmieła vykarystoŭvaje temu vajny ŭ svaich vystupach.
«Achvotnyja ŭciahnuć krainu ŭ vajnu, unutranyja i źniešnija vorahi čakajuć choć najmienšaha šancu niejak padmianić nacyjanalny ŭrad ahienturaj, što niepasredna aznačaje bomby ŭ Hruzii i razbureńnie krainy», — pierakonvaŭ vybarščykaŭ kiraŭnik partyi Bidzina Ivanišvili.
Na fonie kryzisu ŭ adnosinach z Zachadam niekatoraj častcy nasielnictva zdajecca važnym zachavać mir z Rasijaj, jakaja niepasredna miažuje z Hruzijaj.
«Viadoma, nie ŭsie abaviazanyja być ekśpiertami ŭ hieapalitycy. I kali tabie ŭvieś čas kažuć, što jość vielizarnaja ryzyka vajny z susiedam, to mnohija prosta vierać hetamu i bajacca, heta zrazumieła», — adznačaje analityk Badrydze. Jon dadaje, što palityki «Hruzinskaj mary» pradbačliva nie raskryvajuć detalaŭ niebiaśpiek, jakija nibyta naviśli nad krainaj.
Jany apisvajuć pahrozy ŭ hranična ahulnych rysach, što, z adnaho boku, hulaje na hłybinnych strachach, a z druhoha — uskładniaje zadaču abviaržeńnia ahučanych viersij.
Jašče adzin važny aśpiekt — «Hruzinskaja mara» praciahvaje pazicyjanavać siabie jak siła, jakaja pryviadzie Hruziju ŭ Jeŭrasajuz, zachavaŭšy pry hetym bałans u adnosinach z Maskvoj.
«Mienavita hety ŭrad paviadzie Hruziju pa šlachu jeŭrapiejskaj intehracyi. U 2030 hodzie Hruzija budzie krainaj, vydatna padrychtavanaj da ŭstupleńnia ŭ Jeŭrasajuz. Mienavita ŭ našych rukach mahčymaść zrabić hetuju krainu lepšaj, palepšyć ekanomiku, pavysić sacyjalny ŭzrovień našych hramadzian da jeŭrapiejskich standartaŭ. Voś što my možam zrabić. I my ŭžo heta rabili ciaham mnohich hadoŭ» — skazała Bi-bi-si pradstaŭnica «Hruzinskaj mary» Maka Bačaryšvili.
Pradstaŭniki apazicyi i niekatoryja analityki staviacca da hetych słoŭ skieptyčna, adznačajučy, što mienavita kiroŭnaja partyja spravakavała sioleta samy hłyboki kryzis u adnosinach Hruzii i Zachadu za apošnija 20 hadoŭ, pryniaŭšy, niahledziačy na maštabnyja pratesty, zakon «ab prazrystaści zamiežnaha ŭpłyvu» (zakon ab zamiežnych ahientach). Paśla hetaha praces ustupleńnia krainy ŭ ES byŭ prypynieny, a ZŠA — stratehičny partnior Tbilisi — pačali pierahlad dvuchbakovych adnosin.
Dziasiatki pradstaŭnikoŭ kiroŭnaj partyi i čynoŭnikaŭ apynulisia pad vizavymi abmiežavańniami ZŠA «za padryŭ demakratyi Hruzii», a niekalki hramadzian Hruzii, tym liku i dva vysokapastaŭlenyja supracoŭniki MUS, — pad sankcyjami.
Ci zmoža apazicyja paviarnuć situacyju ŭ svoj bok?
«Ja dumaju apazicyja była ŭ ejfaryi paśla abviaščeńnia ekzitpołaŭ, potym, paśla abviaščeńnia aficyjnych vynikaŭ, pierajšła ŭ depresiju, i pakul znachodzicca ŭ razhublenaści», — kaža palitołah Hija Nodzija.
Adrazu paśla abviaščeńnia pieršych aficyjnych źviestak jany ŭziali paŭzu, kab abmierkavać čas i stratehiju praviadzieńnia pratestaŭ. Hetaja zatrymka moža zhulać na karyść «Hruzinskaj mary».
Ź im zhodny i były dypłamat Badrydze:
«U 2003 hodzie, kali tahačasny ŭrad pasprabavaŭ skraści vybary, u pratestaŭ byli vielmi aŭtarytetnyja i enierhičnyja lidary. Hetym razam niejkaha adnaho kankretnaha i jarkaha lidara ŭ apazicyi niama. Ja nie viedaju, nakolki naša hramadstva zdoleje samaarhanizavacca, nakolki ciapierašniaja apazicyja zmoža stać ruchavikom hetych pratestaŭ».
Hia Nodyja padsumoŭvaje: «Pratesty buduć, ale maštabnych pratestaŭ, jakija pryviaduć da niejkich adčuvalnych palityčnych vynikaŭ, ja nie čakaju».
Kubrakoŭ davodziŭ, što milicyjant Zhirski nie datyčny da bandy nalotčykaŭ. Ciapier taho sudziać — pahražaje da 20 hadoŭ3
Kamientary
eto skudoumije!!! imieť vsie šansy postroiť normalnuju stranu i ich prosrať...